Przejdź do zawartości

Kompania graniczna KOP „Kołtyniany”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kompania graniczna KOP „Kołtyniany”
Historia
Państwo

 Polska

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Kołtyniany[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Nowe Święciany”

Kompania graniczna KOP „Kołtyniany”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Nowych Święcianach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 43 batalionu celnego, a jego 2 kompania stacjonowała w Kołtynianach. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

W drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w 1925 sformowano 20 batalion graniczny [8], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 10 podoficerów, 6 nadterminowych i 91 żołnierzy służby zasadniczej[b].

W 1939 3 kompania graniczna KOP „Kołtyniany” nadal podlegała dowódcy batalionu KOP „Nowe Święciany”[9].

Służba graniczna

[edytuj | edytuj kod]

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[10]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[11].

3 kompania graniczna „Kołtyniany” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 31 kilometrów 220 metrów[12].

Sąsiednie kompanie graniczne:

Struktura organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]

Strażnice kompanii w latach 1929 – 1931[13][16]

Strażnice kompanii w latach 1932 – 1938[18][19][17][i]
Strażnice kompanii we wrześniu 1939[9]

Dowódcy kompanii

[edytuj | edytuj kod]
  • kpt. Józef Bieniek (był 30 IX 1928 − )[20]
  • kpt. Emil Bril (7 IV 1930 − 25 III 1931 → przeniesiony do 4 pp Leg)[20]
  • kpt. Nikodem Walentynowicz (7 III 1931 − )[20]
  • kpt. Witold Świda (3 II 1934 − )[20]
  • kpt. Stanisław Czerwiński[k]
  1. Wieś Kołtyniany w gminie Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365
  3. wieś Baranowo, gmina Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  4. wieś Postawiszki, gmina Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  5. Antoledzie, gmina Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  6. wieś Kurynie, gmina Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  7. miasteczko Łyngmiany, gmina Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  8. wieś Antokłosna, gmina Kołtyniany, powiat święciański, województwo wileńskie
  9. W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku, odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice:„Baranów”, „Postawiszki”, „Połuknis”, „Antoledzie”, „Kurynie”, „Łyngniany”, „Antokszna”, „Mejrany”, „Michaliszki” i „Marianowo” → Szubański 1993 ↓, s. 278
  10. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Baranowo → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓
  11. Czerwiński Stanisław II, kpt. piech., w KOP od 1937. Do mobilizacji dca kompanii granicznej „Kołtyniany”. We wrześniu 1939 kwatermistrz batalionu fortecznego „Osowieć”. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 713

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]