Przejdź do zawartości

Hawajka kraterowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hawajka kraterowa
Chloridops kona[1]
S. B. Wilson, 1888
Ilustracja
Wyżej: ptak dorosły, niżej: ptak młodociany; autor: John Gerrard Keulemans, 1893–1900
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Rodzina

łuszczakowate

Podrodzina

łuskacze

Plemię

Drepanidini

Rodzaj

Chloridops
S. B. Wilson, 1888

Gatunek

hawajka kraterowa

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Hawajka kraterowa[3] (Chloridops kona) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Endemit wyspy Hawaiʻi. Wymarły; ostatni okaz odłowiono w 1892.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał Scott Barchard Wilson na łamach Proceedings of the Zoological Society of London w 1888, opisując przy okazji rodzaj Chloridops. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Chloridops kona[4], podtrzymywaną obecnie (2017) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[5]. Holotypem była samica odłowiona 21 czerwca 1887, na wysokości około 1500 m n.p.m. (5000 stóp) w dystrykcie Kona na wyspie Hawaiʻi[4]. Najprawdopodobniej rdzenni Hawajczycy nie mieli specjalnej nazwy dla hawajek kraterowych[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosiła około 16,5–19 cm. Nie występował dymorfizm płciowy w upierzeniu. Hawajki kraterowe wyróżniały się szczególnie dużym dziobem. Walter Rothschild odnotował, że żuchwa i górna szczęka nie stykały się dokładnie, pozostawiając szczelinę u nasady dzioba. Upierzenie było w większości jaskrawe, oliwkowozielone, jaśniejsze w okolicach kloaki, a intensywniej oliwkowe na pokrywach podogonowych. Kantarek popielaty. Lotki ciemnopopielate, na chorągiewce wewnętrznej jaśniejące ku nasadzie. Pokrywy podskrzydłowe brązowopłowe z oliwkowym nalotem. Tęczówka ciemnobrązowa. Dziób szary[6].

Zasięg, ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Hawajka kraterowa była endemitem wyspy Hawaiʻi. Już w momencie odkrycia były to ptaki rzadkie; ich cały zasięg występowania obejmował blisko 4 mile kwadratowe (czyli około 10,5 km²)[7]. Przebywały głównie na obszarach zastygłej lawy, okazjonalnie zapuszczając się w bardziej otwarte obszary lasów. Kilku informacji na temat zachowania hawajek kraterowych dostarczył Robert Cyril Layton Perkins. Hawajki te prowadziły samotniczy tryb życia, poruszały się powoli. Żywiły się nasionami Santalum[6] i Myoporum sandwicense, roślin rosnących w miejscach, gdzie niegdyś zastygła lawa[8]. Według Perkinsa odgłos rozkruszania twardych łupinek nasion wspomnianych roślin był słyszalny z daleka. Henry Palmer obserwował hawajki kraterowe na wysokościach około 1000–1600 m n.p.m. (3500–5500 stóp)[6].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje hawajkę kraterową za gatunek wymarły (EX, Extinct)[7]. Ostatni okaz odłowił w 1892 Perkins[8]. Przyczyny wymarcia są niejasne; najprawdopodobniej przyczyniły się do niego wprowadzone na wyspy ssaki, niszczenie środowiska i ptasia malaria[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Chloridops kona, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Chloridops kona, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (Wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-18].
  4. a b Scott Barchard Wilson. On Chloridops, a new Generic Form of Fringillidae from the Island of Hawaii. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 218, 1888. 
  5. Frank Gill & David Donsker: Finches, euphonias. IOC World Bird List (v7.1), 8 stycznia 2017. [dostęp 2017-02-05].
  6. a b c d Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands. 1883–1900, s. 207–210.
  7. a b c Kona Grosbeak Chloridops kona. BirdLife International. [dostęp 2017-02-05].
  8. a b Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 305. ISBN 978-1-4081-5862-3.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]