Przejdź do zawartości

Szlarnik pacyficzny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szlarnik pacyficzny
Zosterops conspicillatus[1]
(von Kittlitz, 1833)
Ilustracja
Przedstawiciel podgatunku Z. c. saypani
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

szlarniki

Rodzaj

Zosterops

Gatunek

szlarnik pacyficzny

Synonimy

Dicæum conspicillatum von Kittlitz, 1833

Podgatunki
  • Z. c. saypani Dubois, AJC, 1902
  • Z. c. conspicillatus (von Kittlitz, 1833)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Szlarnik pacyficzny (Zosterops conspicillatus) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Klasyfikacja niejasna; IOC wyróżnia dwa podgatunki – szlarnika pacyficznego, który zamieszkiwał wyspę Guam (ostatni raz widziany w 1983; wymarły) i szlarnika białokantarowego, który zamieszkuje trzy wyspy spośród północnych Marianów Północnych (bliski zagrożenia wyginięciem).

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]
Fragment tablicy barwnej dołączonej do pierwszego opisu

Po raz pierwszy gatunek opisał Heinrich von Kittlitz w 1833 na podstawie holotypu z wyspy Guam. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Dicæum conspicillatum[3]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza szlarnika pacyficznego w rodzaju Zosterops pod nazwą Z. conspicillatus. Wyróżnia dwa podgatunki: nominatywny (szlarnik pacyficzny[4]) i Z. c. saypani (szlarnik białokantarowy[4])[5], który został opisany po raz pierwszy przez Dubois w 1902 na podstawie holotypu z Saipanu[6]. Klasyfikacja jest jednak sporna. Niektórzy uznają te dwa podgatunki za odrębne gatunki[7], są również odrębnie klasyfikowane przez IUCN[8][9]. Badania mtDNA nie wykazały znaczącej różnicy między ptakami z Guamu a szlarnikami białokantarowymi; różnice w sekwencjach badanych par zasad wynosiły 0,6 ± 0,5%, co jest typowe dla ptaków wróblowych należących do jednego gatunku[10].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi około 10[7]–12[11][8] cm, masa ciała 7,9–10,5 g[7]. Wierzch ciała jest jaskrawy, oliwkowozielony, pokrywy uszne oliwkowe. Widoczna biała obrączka oczna. Spód ciała białożółty[11].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Wymarły szlarnik pacyficzny zamieszkiwał wyspę Guam[12]. Szlarniki białokantarowe występują na trzech wyspach spośród Marianów Północnych: Saipan, Tinian i Aguijan[11].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Szlarniki białokantarowe zamieszkują różnorodne środowiska – od lasów porastających wapienne skały po zarośla wtórne z krzewami i siedliska ludzkie. Są rzadsze na sawannach z trawami o ostrych źdźbłach. Często żerują w większych stadach w koronach drzew. Żywią się nasionami, owadami, owocami, gąsienicami. Zdają się konkurować o pokarm z większymi złotoszlarnikami (Cleptornis marchei)[11].

Szlarniki pacyficzne, zamieszkujące Guam, występowały niemal we wszystkich środowiskach na wyspie. Żerowały w figowcach (Ficus) i drzewach Guettarda (marzanowate), zaroślach wtórnych, na obszarach trawiastych i zboczach; obserwowano je również na plażach i bagnach[13].

Okres lęgowy szlarników białokantarowych trwa od stycznia do lutego oraz w sierpniu i październiku. Na Saipanie jego najintensywniejszy przebieg przypada na luty i marzec. Najczęściej gniazda zakładają w zaroślach Leucaena leucocephala[11]. W przypadku szlarników pacyficznych odnotowano niewiele gniazd; według Harterta umieszczone były od 1 do 2 m nad ziemią. Jedno zbudowane było z delikatnych włókien roślinnych i korzonków[13].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN klasyfikuje obydwa podgatunki jako odrębne gatunki. Szlarnik pacyficzny jest wymarły (EX, Extinct)[9]. Najbardziej prawdopodobną przyczyną jego wymarcia było przypadkowe wprowadzenie na wyspę węża Boiga irregularis; po tym liczebność populacji zaczęła gwałtownie spadać. Podczas badań w latach 1963–1968 szlarniki pacyficzne występowały już tylko na izolowanych obszarach, w latach 70. XX wieku jedynie w okolicach klifów i północnego płaskowyżu. W 1981 odnotowano 2200 osobników, zamieszkujących obszar odpowiadający zaledwie 2% pierwotnego zasięgu. Ostatnia obserwacja miała miejsce w czerwcu 1983, podgatunek uznano za wymarły[12][13]. Szlarniki białokantarowe klasyfikowane są jako bliskie zagrożenia (NT, Near Threatened)[8]. Na Saipanie zagrożenie dla tych ptaków stanowią węże Boiga irregularis. Z 2007 pochodzi informacja o planowanych szkoleniach żołnierzy na Tinianie co, podobnie jak rozwój turystyki, stanowi potencjalne zagrożenie dla szlarników[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Zosterops conspicillatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Zosterops conspicillatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Friedrich Heinrich von Kittlitz: Kupfertafeln zur Naturgeschichte der Vögel. 1833, s. 15.
  4. a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Zosteropidae Bonaparte, 1853 - szlarniki - White-eyes (wersja: 2021-01-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-21].
  5. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-21]. (ang.).
  6. Alphonse Dubois de Saligny: Synopsis avium : nouveau manuel d'ornithologie. T. 1. 1902, s. 711.
  7. a b c van Balen, B.: Bridled White-eye (Zosterops conspicillatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-06-06].
  8. a b c BirdLife International, Zosterops saypani, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-25] (ang.).
  9. a b BirdLife International, Zosterops conspicillatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2017-1 [dostęp 2017-06-06] (ang.).
  10. Beth Slikas, Isaac B. Jones, Scott R. Derrickson and Robert C. Fleischer. Phylogenetic Relationships of Micronesian White-Eyes Based on Mitochondrial Sequence Data. „The Auk”. 117 (2), s. 355-365, 2000. 
  11. a b c d e f Saipan White-eye Zosterops saypani. BirdLife International. [dostęp 2017-06-06].
  12. a b Bridled White-eye Zosterops conspicillatus. BirdLife International. [dostęp 2017-06-06].
  13. a b c Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 264–265. ISBN 978-1-4081-5861-6.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]