Przejdź do zawartości

Velloziaceae

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Velloziaceae
Ilustracja
Vellozia glauca
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

pandanowce

Rodzina

Velloziaceae

Nazwa systematyczna
Velloziaceae J. Agardh
Theoria Syst. Pl.: 9. Apr-Sep 1858[3]
Typ nomenklatoryczny

Vellozia Vand. (1788)[3]

Velloziaceaerodzina roślin z rzędu pandanowców. Wyróżnia się w niej 6[4]–8[5] rodzajów liczących ok. 240[2]–250[5] gatunków. Rośliny z tej rodziny rosną niemal wyłącznie na siedliskach skrajnie suchych[5].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Jedyny przedstawiciel podrodziny Acanthochlamydoideae występuje w południowych Chinach. Większość pozostałych roślin z tej rodziny występuje w Ameryce Południowej na obszarach na południe od Amazonia. Tylko jeden gatunek rośnie w północno-zachodnim krańcu Ameryki Południowej. W Afryce na południe od Sahary, w zachodnim Madagaskarze, na południowym krańcu Półwyspu Arabskiego rosną przedstawiciele dwóch rodzajów – Xerophyta i Barbacenia[6][2][5].

Xerophyta viscosa

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Kserofityczne byliny i rośliny krzewiaste o drewniejącym pędzie. Rośliny te wyróżniają się charakterystyczną budową pędu. Proste lub widlasto rozgałęziające się łodygi są cienkie, ale okrywają je twardniejące podstawy liści. W dodatku wyrastające z wyższych partii łodygi korzenie przybyszowe rosną w dół, przerywając blaszki liście i tworząc szczelny płaszcz otaczający pęd[5]. W efekcie tak zbudowane pędy osiągają grubość do 15 cm[6].
Liście
Ułożone spiralnie, skupiają się zwykle tylko na szczycie pędu. Równowąskie, twarde o trwałej nasadzie obejmującej łodygę. Całobrzegie lub kolczasto ząbkowane na brzegu[6][5].
Kwiaty
Promieniste, wyrastają pojedynczo lub w liczniejszych, luźnych skupieniach na szczycie pędu. W rodzaju Acanthochlamys kwiaty zebrane są po kilka w główki. Kwiaty są obupłciowe z wyjątkiem jednopłciowych w rodzaju Barbaceniopsis. Niezróżnicowany okwiat składa się z dwóch trójkrotnych okółków, których listki mają jaskrawe barwy od białych przez żółte, purpurowe do jaskrawo niebieskich. U niektórych gatunków listki te u podstawy są zrośnięte. Pręciki także rosną w dwóch okółkach po 3, przy czym u niektórych roślin rozdzielają się tworząc 6 pęczków liczących w sumie 18 do 66 pręcików[6]. Zalążnia jest dolna lub wpół dolna, składa się z 3 owocolistków[5].
Owoce
Torebki zawierające liczne, drobne nasiona. Torebki pękają wzdłuż szwu górnego lub nieregularnie wysypując nasiona roznoszone przez wiatr[6]. Nasiona zawierają drobny zarodek otoczone twardym skrobiowym bielmem[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
pandanowce

Velloziaceae



tryurydowate Triuridaceae




Stemonaceae




pandanowate Pandanaceae



okolnicowate Cyclanthaceae





Podział na rodzaje[4]

podrodzina Acanthochlamydoideae P. C. Kao

podrodzina Vellozioideae Rendle

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne (np. pochodzące z Afryki południowej rośliny z rodzaju Barbacenia[6]). Czasem pędy niektórych gatunków wykorzystywane są jako pochodnie lub robi się z nich pędzle[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-11] (ang.).
  3. a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2010-12-12]. (ang.).
  4. a b World Checklist of Selected Plant Families. Kew Gardens. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  5. a b c d e f g h i Heywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 406. ISBN 1-55407-206-9.
  6. a b c d e f Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 421–422, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.