ruit

Ruitjes [1,2]

Schotse ruiten [2]

Wapenschild [4]

Nederlands

akeleiruit (Thalictrum aquilegifolium)

Uitspraak

• Geluid:  ruit    (hulp, bestand)
• IPA: / rœyt / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• ruit

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vensterruit’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1573
• In de betekenis van ‘scheef vierkant’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1447
• Leenwoord uit het Latijn, in de betekenis van ‘plantengeslacht’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1253

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	ruit	ruiten
verkleinwoord	ruitje	ruitjes

Zelfstandig naamwoord

de ruit v / m

1. (techniek), (bouwkunde) lucht- en waterdichte, maar lichtdoorlatende glasplaat als afsluiting van een venster

   • De ruit van dubbelglas, heeft een betere warmte-isolatie. 

2. (wiskunde) vierhoek waarvan de zijden gelijk in lengte zijn

   • Een vierkant is een bijzondere vorm van een ruit. 

3. (textiel) kraanoog of kraanoogkeper
4. (heraldiek) van de vormen van een wapenschild
5. (spel) figuur uit een kaartspel, ♦
6. (bloemplanten) geslacht Thalictrum  van overblijvende planten uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae ), wereldwijd verspreid over alle gematigde gebieden. In Europa komen ongeveer 15 soorten voor, twee ervan, de poelruit (Thalictrum flavum ) en de kleine ruit (Thalictrum minus ) zijn ook in België en Nederland te vinden

Hyperoniemen

• [2] parallellogram
• [6] ranonkelfamilie, zaadplanten, bedektzadigen, landplanten, planten

Hyponiemen (in taxonomische zin)

• [6] akeleiruit, alpenruit, kleine ruit, onvertakte ruit, poelruit, stinkende ruit

Verwante begrippen

• [6] duinaveruit, geitenruit, wijnruit, wilde averuit

Hyponiemen

• [2] vierkant
• achterruit, adderruit, akoleiruit, autoruit, averuit, bakkersruit, draadglasruit, draadruit, dubbelruit, eenruiter, etalageruit, geruit, glasruit, instelruit, kachelruit, lantaarnruit, madrasruit, micaruit, montageruit, schuifruit, slingerruit, spiegelruit, spitsruit, steenruit, vensterruit, voorruit, waterruit, winkelruit, witruit, zeefruit, zijruit

Afgeleide begrippen

• gewone ruitgalmug, ruit op, ruitachtig, ruitbeschadiging, ruitbreuk, ruitdak, ruitdessin, ruiten, ruitenaas, ruitenacht, ruitenaftroever, ruitenbeek, ruitenberg, ruitenblad, ruitenboer, ruitenbreker, ruitendrie, ruitengewelf, ruitenheer, ruitenkleur, ruitenlood, ruitennegen, ruitenradar, ruitenslag, ruitensnit, ruitensproeier, ruitenstart, ruitenstelsel, ruitenstruik, ruitentikken, ruitentikker, Ruitenveen, ruitenveger, ruitenverliezer, ruitenvork, ruitenvrouw, ruitenwasser, ruitenwisser, ruitenzaad, ruitenzalf, ruitenzes, ruitenzeven, ruiter, ruitfamilie, ruitgalmug, ruitjesblok, ruitkever, ruitkrokodil, ruitmicrometer, ruitmotief, ruitnoot, ruitontdooier, ruitpatroon, ruitpython, ruitpythons, ruitrandwants, ruitreiniger, ruitschade, ruitscherm, ruitschouw, ruitsgewijs, ruitsleutel, ruitspanner, ruitsteen, ruitster, ruituil, ruitverband, ruitverdeling, ruitverwarmer, ruitvlek, ruitvorm, ruitvormig, ruitwagen, ruitwater, ruitzaad, ruitzalf, ruitzalmen

Verwante begrippen

• [1] glas, kunstglas, lamp, perspex, raam, raamkozijn, venster
• [2] rombus, tartan, veelhoek, vierhoek, vierkant, vlieger
• [4] blazoen, wapenschild
• [5] hart, klaver, schop

Vertalingen

    1. een glazen plaat in een venster   

Duits: Fensterscheibe (de) v Engels: windowpane (en) Frans: carreau (fr) m, vitre (fr) v IJslands: ruða (is) v

Noors: glasrute (no) m/v Nynorsk: glasrute (nn) v Papiaments: rampi Spaans: vidrio (es) m, cristal (es) m

    2. een vierhoek waarvan de zijden gelijk in lengte zijn   

Duits: Raute (de) v, Rhombus (de) m Engels: rhombus (en), lozenge (en) Frans: losange (fr) m

Pools: romb (pl) m Spaans: rombo (es) m

    3. kraanoog   

    4. wapenschild   

    5. figuur uit een kaartspel   

Duits: Karo (de) o Engels: diamond (en) Frans: carreau (fr) m

Werkwoord

vervoeging van
ruien

ruit

1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van ruien
   

   • Jij ruit. 

2. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van ruien
   

   • Hij ruit. 

3. (verouderd) gebiedende wijs meervoud van ruien
   

   • Ruit! 

vervoeging van
ruiten

ruit

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van ruiten
2. gebiedende wijs van ruiten

Gangbaarheid

• Het woord ruit staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ruit" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• [1] ruit in het Nederlands Soortenregister N
• [1] ruit op Wikidata