Ir al contenido

Capsicum annuum

De Biquipedia
Versión d'o 02:03 16 mar 2013 feita por Addbot (descutir | contrebucions)
As parolas «pimentera» y «pimentero» reendrezan ta iste articlo. Ta atros usos de «pimentera» se veiga Pimentera (desambigación).
Capsicum annuum
Capsicum annuum, con un pimiento.
Denominacions populars
Pimentera, pimentero, pimientera, pimientero, mata de pimientos, planta de pimientos
Estau de conservación

Seguro (IUCN)
Clasificación cientifica
Eukaryota
Plantae
Magnoliophyta
Magnoliopsida
Asteridae
Solanales
Solanaceae
Capsicum
C. annuum
Descripción
Capsicum annuum
L., 1753

A pimentera[1] común u domestica (scientificament Capsicum annuum (L., 1753)) ye una planta perén, de port herbacio, en a familia d'as solanacias y o chenero Capsicum, cautivada amplament por o suyo fruito comestible; o pimiento.

Descripción

A pimentera domestica ye una planta perén natural, anque por selección artificial se'n ha produciu variedatz que tienen creiximiento anyal u bianyal.[2] Como muitas atras plantas domesticadas y con firme distribución en o mundo, existe un gran numer de variedatz de pimientos ta consumo; bellas variedatz s'han seleccionau ta que tenesen una mida mayor y poder-las consumir como verdura. Manimenos, tamién existe belatras que se cautiva por a suya sabor exotica u ta emplegar-las como especia; ixe ye o caso d'as variedatz conoixidas como corals u guendillas/guindillas.[1]

A pimentera ye una planta herbacia, d'arredol de meyo metro d'altaria (anque bellas variedatz gosan creixer dica pasar t'alto d'un metro, un metro y meyo, u dica dos).[2]

O trallo ye solo en a base, pero se ramifica bien luego y a poca altaria. Se mantiene un solo trallo dica la segunda u tercer ramificación,[2] y alavez comienza a dividir-se dicotomicament, a qual cosa fa desapareixer o trallo individualizau caracteristico de a base d'a mata, perdendo-se en brancas laterals por toda la corona.[2]

As follas son enteras, lancioladas (con «forma de punta de lanza») y pecioladas.[2] A color de l'anverso ye verde intensa (como en quasi tot, bellas variedataz s'han feito que varían en color, mas que mas pensadas ta planta ornamental), y ye glabro[2] (sin pels ni protuberancias). Por o reverso, a nervadura ye muit marcada, con o niérvol central muit resaltau y que se contina con o peciolo,[2] y os niérvols laterals que arriban quasi dica la ladera d'a fuella. As fuellas creixen alternas sobre as brancas y o trallo, y a mida ye proporcionada con a mida que tendrán dimpuesas es fruitos.[2]

As flors son blancas, simples y discretas, d'entre 1,5 y 2 cm de diametro. Son pedunculadas y brostan en a base d'as follas.

Os fruitos, que se conoix como pimientos (<latín PIGMENTUS), son o principal obchecto d'interés en a planta. Son bayas, bofas de pulpa en muitas variedatz (especialment en as que gosan fer-se mas granizos), o que les fa de creixer con formas a sobén asimetricas y con banyas. A color ye verde, amariella u roya, anque bellas variedatz se tornan vrioletas u encara blancos. A sobén se tornan de verdes a amariellos en primeras, y royos dimpués, conforme maduran. O peso d'os pimientos baila d'entre tansament bells gramos dica más de 500.[2]

Oríchens

A pimentera dimana de Sudamerica, de l'Altiplano andino d'entre Bolivia y Perú, a on que ya se teneba en cultura antes de que i arribasen os europeus.[2] En chunto con C. annuum, tamién se cautivaba lo menos quatro especies más de pimenteras que no s'ha feito difundir en a resta d'o mundo.[2]

A pimentera ye una planta moderadament delicada, traita d'America d'o Sud en o sieglo XVI.[2]

Os espanyols y os portugueses difundión o cautivo d'o pimiento en Europa en o sieglo XVII, dimpués d'haber estau introduciu en a Peninsula Iberica en o sieglo anterior.[2] Actualment, o pimiento ye una d'as hortalicias más populars y de consumo regular en o mundo.

Cautivo

A pimentera ye una planta de cautivo en huerta, con condicions de regano, y poco tolerant a os extremos climaticos de l'hibierno en o interior peninsular, por o qual o suyo cautivo gosa concentrar-se en os meses estivals. Cal sembrar-la en un plantero, pus a planteta que plega d'escapar se gosa morir con facilidat si se le cambean as condicions. O treslau t'a tierra se fa quan pasa d'os 10 cm d'alto.[3]

Nomás sobrevive con temperaturas por alto d'os 10 ºC positivos, anque suporta baixadas puntuals dica no menos de 7 ºC (p. ex. puntualment, de nueitz), no aguanta que a temperatura remanga tan baixa mientres más de 10-12 horas. En Aragón, y muit especialment en a Montanya, a pimentera ye conoixida por estar una planta de solano, a la qual no le gusta sique as faixas encaradas a'l sol y os puestos d'o huerto a on que le caiga bien a luz solar.

Un pimiento.

Precisa unas buenas condicions d'augua y riego, pero combinadas con una tierra suelta, tremenada, por a on que l'augua percole ta fondo y no se l'embadine a on que tiene as venas. A tierra ha de tener valors de Ph d'entre 5,5 y 8,[2] anque es óptimos son d'entre 6,5 y 7.[2]

No le fan mica de goyo as corrients d'aire ni o viento persistent, por o que en seguntes qué puestos cal mirar que le'n cubille bell muro u paretón d'o propio huerto u se le morirán y cairán as fuellas, flors y dica os pimientos a metat madurar.[2]

Referencias

  1. 1,0 1,1 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel (2004); Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza. ISBN 978-84-8986-235-7
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 (es) El cultivo del pimiento; consultada l'1 de chinero de 2013.
  3. (es) Cultivo del Pimiento; consultada l'1 de chinero de 2013.

Se veiga tamién

Vinclos externos