Эчтәлеккә күчү

Relikt nurlanış

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Relikt nurlanış latin yazuında])
Космология
Өйрәнелә торган объектлар һәм җәрәяннәр
Галәм тарихы
Күзәтелә торган җәрәяннәр
Космологик модельләр
Relikt nurlanışnıñ spektrı
Relikt nurlanışnıñ dipol' anizotropiäse: qızıl tös - esse, zäñgär tös - salqın ölkälär

Relikt nurlanış (latinça relictum - qaldıq), ğälämi mikrodulqın fon nurlanışı (inglizçä cosmic microwave background radiation) — yuğarı izotropik, 2,72548 ± 0,00057 K temperaturalı absolüt qara cisemgä xas spektrlı ğälämi elektromagnit nurlanışı.

Zur Şartlawğa bağışlanğan Gamov teoriäsendä aldan taswirlanğan.

Relikt nurlanış Ğälämneñ başlanğıç çorınnan saqlanğan, fäzanı beriş itep tutıra.

1965 yılda täcribälärdä relikt nurlanış buluın dälillängän.

Kosmologik qızıl taypılma belän relikt nurlanış - Zur Şartlaw teoriäseneñ ber dälile.

Töşença sovet astrofiziğı Şklovskiy tarafınnan kertelgän.

Zur Şartlaw teoriäse buyınça äwwäl Ğäläm plazmadan torğan, nurlanış belän matdä tigezlektä bulğan.

Ğäläm kiñäyä barğan sayın, kosmologik qızıl taypılma säbäple plazma salqınaya häm elektronnar, protonnar, alfa-kisäkçelär rekombinatsiälänä, ä fotonnar fäzada irekle itep oça başlağan (Ğäläm yäşlege 4000 000 yıl, temperaturası 3000 k bulğan). Şuşı taratılğan häm yotılmağan fotonnar xäzerge zamanda relikt nurlanışnı täşkil itälär.

Ğälämneñ kiñäyüe säbäple relikt nurlanışnıñ temperaturası 2,725 K gä töşkän.