Jump to content

Teirmifileach

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Táirgeann teirmeafiligh cuid de dhathanna geala an Grand Prismatic Spring, Páirc Náisiúnta Yellowstone

Is éard is teirmifileach ann ná orgánach a fhásann os cionn 40 °C, agus a bhfuil na teochtaí fáis is fearr acu idir 50 °C agus 55 °C.[1]

Fásann na teirmifiligh is foircní ag teochtaí arda suas go 122°C, ar a dtugtar Methanopyrus kandleri [2].

Is Aircéigh (archaea) iad go leor teirmifileach, cé gur féidir baictéir nó fungais a bheith iontu. Moltar go raibh eobaictéir theirmifileacha i measc na mbaictéar ba thúisce.[3]

Faightear teirmifiligh i réigiúin éagsúla den Domhan a théitear go geoiteirmeach, ar nós fuaráin te mar iad siúd i bPáirc Náisiúnta Yellowstone (féach an íomhá) agus graois hidreiteirmeacha domhainmhara, chomh maith le hábhar plandaí atá ag lobhadh, mar phortaigh mhóna agus múiríní .

Is féidir le teirmifiligh maireachtáil ag teochtaí arda, ach dhéanfaí damáiste do bhaictéir eile nó d'aircéigh agus uaireanta maraíodh iad dá nochtfaí iad do na teochtaí céanna.

Feidhmíonn na heinsímí i dteirmifiligh ag teochtaí arda. Úsáidtear cuid de na heinsímí seo i mbitheolaíocht mhóilíneach, mar shampla an polaiméaráis <i id="mwJg">Taq</i> a úsáidtear in imoibriú slabhrúil polaiméaráise (ISP). Díorthaítear "teirmifileach" ón Gréigis: θερμότητα (thermotita ), a chiallaíonn teas, agus Gréigis: φίλια (philia ), grá .

Is féidir na teirmifiligh a rangú ar bhealaí éagsúla. Déanann aicmiú amháin na horgánaigh seo a shórtáil de réir a gcuid teochtaí fáis optamacha: [4]

  1. Teirmifiligh shimplí: 50–64 °C
  2. Teirmifiligh mhóra 65–79 °C
  3. Hipirtheirmifiligh 80 °C agus níos airde, ach ní < 50 °C.

In aicmiú gaolmhar, sórtáiltear teirmifiligh mar seo a leanas::

  1. Is féidir le teirmifiligh ilacmhainneacha (ar a dtugtar teirmifiligh mheasartha freisin) rathú ag teochtaí arda, ach freisin ag teochtaí níos ísle (faoi bhun 50 °C.), ach
  2. Teastaíonn teochtaí arda den sórt sin le haghaidh fáis do teirmifiligh éigeanta (ar a dtugtar teirmifiligh mhóra freisin).
  3. Is Hipirtheirmifiligh iad teirmifiligh a bhfuil na teochtaí optamacha os cionn 80 °C acu .
Coilíneacht teirmifileach in eis-sreabhadh as Mickey Hot Springs, Oregon, tá teocht an uisce thart ar 60 °C .
  1. Gleeson et al., 2013
  2. Stetter, 2011
  3. Horiike T (January 2009). "Phylogenetic construction of 17 bacterial phyla by new method and carefully selected orthologs". Gene 429 (1–2): 59–64. doi:10.1016/j.gene.2008.10.006. PMID 19000750. 
  4. Stetter, K. (2006). "History of discovery of the first hyperthermophiles". Extremophiles 10 (5): 357–362. doi:10.1007/s00792-006-0012-7. PMID 16941067.