Saltar ao contido

Desnutrición

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Desnutrición
Clasificación e recursos externos
Lazo de cor laranxa símbolo de conciencia coa desnutrición
ICD-9263.9
MedlinePlus000404
eMedicine1630/
MeSHD044342
Aviso médico.
Aviso médico.
Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos.
Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

A desnutrición é unha enfermidade causada por unha dieta impropia, hipocalórica e hipoprotéica. Tamén pode ser causada por mala absorción de nutrientes como na anorexia. Ten influencia nos factores sociais, psiquiátricos ou simplemente patolóxicos. Ocorre principalmente entre individuos de baixos recursos e principalmente en nenos de países subdesenvolvidos.

A diferenza entre esta e unha mala nutrición é que na desnutrición existe unha deficiencia na inxesta de calorías e proteínas, mentres que na mala nutrición existe unha deficiencia, exceso ou desequilibrio na inxesta dun ou varios nutrientes que o corpo necesita (ex: vitaminas, ferro, iodo, calorias etc).

Nos nenos a desnutrición pode comezar ata no ventre materno. As consecuencias da desnutrición infantil son:

Nenos de baixa estatura, pálidos, delgados, moi enfermizos e débiles, que teñen problemas de aprendizaxe e desenvolvemento intelectual. Maiores posibilidades de ser obesos de adultos. As nais desnutridas dan a luz nenos desnutridos e as que padecen anemia ou descalcificación teñen máis dificultades no parto con nenos de baixo peso.[1]

Segundo Médicos Sen Fronteiras,[2] cada ano de 3,5 a 5 millóns de nenos menores de cinco anos morren de desnutrición.

Síntomas e detección

[editar | editar a fonte]

Os síntomas poden variar de acordo ao que causa a desnutrición, pero pódense mencionar síntomas xerais como fatiga, mareo e perda de peso. Pódese detectar mediante valoracións nutricionais e análises de sangue.[3]

Nos nenos con desnutrición pódese observar que non crecen, están tristes, non xogan, non queren comer, choran con facilidade, e enferman moi facilmente.[4]

En medicina pódese detectar a malnutrición ou a desnutrición medindo o talle e o peso e comparando estes con táboas de crecemento, verificando se hai un desviou dos valores normais de talle e peso para a idade dada do neno.

En nenos e nenas na primeira infancia (ata 5 anos) existe o novo patrón de crecemento infantil a nivel mundial, desenvolvido pola OMS. Os nenos que seguen o desenvolvemento normal neste patrón teñen un crecemento san para esa idade, e este esta máis relacionado cunha adecuada nutrición independentemente dos xenes ou rexión do planeta ao que pertence o infante.[5]

Desnutrición crónica

[editar | editar a fonte]

A desnutrición crónica en infantes, nenos e adolescentes, é o atraso do crecemento esperado para unha idade dada e reflectido no peso e o talle do menor. Neste atraso en nenos ou adolescentes en fase de crecemento, o corpo retasa o seu crecemento ante a falta de nutrientes provocándolle falencias que o afectasen no futuro. Esta desnutrición pode ser moderada ou severa de acordo ao talle e peso que se rexistre.[6] Como resultado a desnutrición crónica e anemia en menores de 0 a 3 anos producen deterioracións na capacidade física, intelectual, emocional e social dos nenos, tamén riscos de contraer enfermidades por infección e de morte. A deterioración que produce xera dificultade de aprendizaxe escolar, e detén o acceso do neno a unha educación superior. De adulto trae limitacións físicas e intelectuais, obtendo así dificultades de inserción laboral.[6]

Este tipo de desnutrición esta moi ligado á pobreza, e en condicións socioeconómicas moi desiguais a desnutrición crónica é maior. Isto é, canto máis concentrada esta a riqueza nas clases ricas máis concentrada esta a desnutrición crónica nos fogares pobres.[7] A desnutrición crónica tamén é un indicador socioeconómico. De acordo ao mapa interactivo do período 2006-2008 da FAO sobre a desnutrición no mundo, as rexións máis afectadas en maior ou menor medida por este flagelo son: Latinoamérica, África menos Suráfrica, Oriente Medio, Asia con excepción do Xapón e Rusia, e países de Oceanía menos Australia e Nova Zelandia.[8]

A causa máis frecuente da desnutrición é unha mala alimentación, na que o corpo gasta máis enerxía que a comida que consome. Existen patoloxías médicas que poden desencadear unha mala absorción ou dificultades na alimentación causando así a desnutrición. Ou circunstancias sociais, ambientais ou económicas poden arrastrar ás persoas a unha desnutrición. Estas causas poden ser:

Patoloxías médicas

Circunstancias sociais

  • Fames que poden ser ocasionadas por, secas, pragas, razóns políticas, guerras, ou múltiples motivos.
  • Pobreza a pobreza é a principal causa de desnutrición no mundo, segundo a FAO para 2009 1.020 millóns de persoas sufrían de fame no mundo e a maior porcentaxe desta poboación vive en países subdesenvolvidos.[9]

Fisiopatoloxía e cadro médico

[editar | editar a fonte]

Nun comezo un individuo cun estado inicial de nutrición normal, ao ter a súa alimentación altamente limitada, sofre primeiramente un gasto enerxético. Gastandose rapidamente os seus ATPs producidos polas mitocondrias daquela esgotando a glicosa dos tecidos e o sangue producido pola liberación de insulina.

Co esgotamento da glicosa, a próxima fonte de enerxía a ser utilizada é o glicóxeno almacenado nos músculos e no fígado. Este é rapidamente transformado en glicosa e ofrece un contido razoable de enerxía. O seu esgotamento pode xerar apatía, prostración e ata síncope - o cerebro ao utilizar a glicosa e corpos cetonicos, como forma de enerxía, sofre moito cando hai hipoglicemia-. Deseguido as graxas (triacilglicerol) son liberadas das reservas adiposas, e é dividida en ácido-graxo máis glicerol. O glicerol é transportado ao fígado a fin de producir glicosa. O ácido graxo por medio da beta-oxidación forma corpos cetónicos que causan un aumento da acidez en sangue (o pH normal é de 7,4). A acumulación de corpos cetonicos no sangue pode levar a un cadro de cetonemia (ver cetose), a súa progresión tende a evolucionar nun xurdimento de ceto-acidez (pH < 7,3) compensado polo organismo coa liberación de bicarbonatos da circulación.

A pel faise máis grosa sen o tecido adiposo subcutáneo. Nesta etapa as proteínas dos músculos e do fígado son divididas en aminoácidos para que por medio da glucoxénese pasen a ser unha nova fonte de glicosa (enerxía). En verdade o organismo pode usar varias substancias do corpo como fonte de enerxía. A grande perdida de masa muscular ocorre nas rexións máis próximas ao esqueleto. A forza muscular é mínima e como consecuencia segue a morte.

Consecuencias

[editar | editar a fonte]
Pícaros sendo pesados para medir a malnutrición nun campo de refuxiados, durante a crise alimentaria no Corno de África de 2011.

Corazón: o corazón perde masa muscular, así como outros músculos do corpo. No estado máis avanzado hai unha insuficiencia cardíaca e posterior morte.

Sistema inmunitario: tórnase ineficiente. O corpo humano non pode producir células de defensa. Logo, é común as infeccións intestinais, respiratorias, e outros acontecementos. A duración das enfermidades é maior e o prognostico sempre peor que en individuos normais. A cicatrización se lentifica.

Sangue: é posible que ocorra un cadro de anemia ferropénica relacionada á desnutrición.

Tracto intestinal: hai unha menor secreción de HCL polo estómago, tornandose ese ambiente máis favorable para a proliferación de bacterias. O intestino diminúe o seu ritmo de peristáltico e a súa absorción de nutrientes é moi reducida.

Prevencións

[editar | editar a fonte]

Para previr a desnutrición infantil débese:[1][4]

  1. Lograr unha boa alimentación variada e nutritiva que se base en: cereales e tubérculos , verduras e froitas de tempada, leguminosas, alimentos de orixe animal (polo, ovo, peixe, carne, leite ou queixo).
  2. Unha muller débese preparar para cando sexa nai, acumulando recervas de micronutrientes e alimentarse ben.
  3. Se unha muller esta embarazada: necesita tres comidas principais e dúas entre-comidas, variando os alimentos de boa calidade.
  4. Os nenos menores de 6 meses deben ser alimentados SÓ con leite materno.
  5. Vixiar o talle e peso do neno é unha forma de monitorear o seu crecemento.
  6. Preparar os alimentos con limpeza, lavar as mans antes de preparar a comida ou servila e logo de ir ao baño ou cambiar o cueiro pode evitar que o infante se enferme.
  7. Os nenos doentes deben continuar a súa alimentación, sen graxas, moito líquido e moitos coidados. Logo da enfermidade os nenos recuperan o seu peso cunha boa alimentación.
  8. É MOI IMPORTANTE acudir regularmente a un centro de saúde durante o embarazo, e controlar regularmente ao neno nun pediatra, para evitar complicacións, problemas de saúde e previr a desnutrición.

Se se detectan signos de desnutrición

[editar | editar a fonte]
Nena con kwashiorkor nun campo de refuxiados durante a guerra de Biafra

Unha vez realizada a avaliación integral do paciente, poderanse ter os seguintes diagnósticos:

  • Situación de risco
  • Desnutrición sub-clínica ou marxinal
  • Desnutrición clínica

Clasifícase en:

  • Zona Crítica
  • Leve
  • Moderada
  • Grave

Se non se atenden oportunamente as clasificacións anteriores poden caer en:

  • Kwashiorkor:É unha forma de desnutrición que ocorre cando non hai suficiente proteína na dieta.
  • Marasmo: é un tipo de desnutrición enerxética por defecto, acompañada de emaciación (fraqueza esaxerada), resultado dun déficit calórico total.
  1. 1,0 1,1 NUTRINET. "DESNUTRICIÓN INFANTIL,PROBLEMA GRAVE, TRAS CUYA SOLUCIÓN EL PAÍS CORRE" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 10-01-2012. Consultado o 14-12-2012. 
  2. Desnutrición, MSF Actividades médicas, 14/12/2012.
  3. Biblioteca Nacional de Medicina dos EE.UU. Medline Plus, ed. "Desnutrición" (en castelán). Consultado o 15-12-2012. 
  4. 4,0 4,1 "Cómo prevenir la desnutrición" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 27-12-2011. Consultado o 15-12-2012. 
  5. OMS (27 de abril DE 2006). "La OMS difunde un nuevo patrón de crecimiento infantil". Arquivado dende o orixinal o 15-06-2013. Consultado o 15-12-2012. 
  6. 6,0 6,1 "Experiencias en la Disminución de la Desnutrición Crónica Infantil a nivel de Países de América Latina" (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 05 de novembro de 2011. Consultado o 22 de decembro de 2012. 
  7. Guillermo Paraje. "Evolución de la desnutrición crónica infantil y su distribución socioeconómica en siete países de América Latina y el Caribe" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 13 de novembro de 2013. Consultado o 29 de decembro de 2012. 
  8. FAO. "Mapa de desnutrición Crónica en el mundo" (PDF). 
  9. FAO. "1.02 billion people hungry" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 17-11-2012. Consultado o 12-01-2013. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]