Jump to content

Ագաու

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ագաու
Տարածված՝ Եթովպիա և կենտրոնական Էրիթրեա
Դասակարգում՝ Աֆրա-ասիական լեզուներ
 Քուշյան լեզուներ
  Ագաու
Կազմ՝
Աունգի
Բիլին
Քիմանտ
Խամտանգա

Ագաու (ինքնանվանումը՝ ագավ, գեեզ՝ አገው agaw, ամհարերեն՝ agäw), քամյան ընտանիքի քուշյան լեզուների խումբ Եթովպիայում և Էրիթրեայում[1]։ Ագաուների լեզուն է, որոնք բնակվում են հյուսիսային Եթովպիայում (733 000, ըստ 1998 թվականի մարդահամարի) և Էրիթրեայում (76 000, 2000 թվականին, գնահատական), ըստ 1970 թվականի տվյալներով՝ ագաուների քանակը մոտ 250.000 է[2]։ Եթովպա-սեմական լեզուների մեծամասնության հիմնական սուբստրատն է։ Հնչյունային համակարգը կազմված է քուշյան լեզուներին բնորոշ առանձնահատկություններով։

Համաձայն Էպլյարդի[3] ագաու լեզուների ներքին դասակարգումն ունի հետևյալ տեսքը՝

  • Հարավային խումբ
    • աունգի - Թանա լճից հարավ-արևմուտք, 350 հազար խոսող
      • կունֆալ բարբառ - տվյալներ չկան, Թանայից արևելք
  • Հյուսիսարևմտյան խումբ
    • Հյուսիսային ենթախումբ
      • բիլին - Էրիթրեա, Քերեն քաղաքի շուրջ, մոտ 70 հազար խոսող
    • Կենտրոնական ենթախումբ
      • խամտանգա - Ամհարի շրջանի հյուսիս, 143 հազար խոսող
    • Արևմտյան ենթախումբ
      • քեմանտ - ոչնչացման եզրին, 16,650 խոսող, Թանայի ափերին
        • քվարա, քուարա բարբառ - ոչնչացման եզրին, հիմնականում եթովպական հրեաների լեզուն
    • Միջանկյալ ձև արևմտյան և կենտրոնական խմբերի մեջ
      • քայլա - մեռած լեզու, նախկինում եթովպական հրեաների մի մասի լեզուն

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան (խմբ. Էդ. Բ. Աղայան), Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի հրատարակչություն», 1975, էջ 1։
  2. Gamst F. C. Peasantries and Elites without Urbanism: The Civilization of Ethiopia // Comparative Studies in Society and History, Vol. 12, No. 4 (Oct., 1970), p. 375
  3. Appleyard 2006