Jump to content

Մաթեմատիկական նշանակումների պատմություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մաթեմատիկական նշանակումների պատմություն, մաթեմատիկական հավասարումների ու բանաձևերի առավել հակիրճ գրառման համար կիրառվող նշանակումների ստեղծման ու զարգացման պատմությունը։ Բացի արաբական թվերից ու տարբեր այբուբենների տառերից (լատինական՝ ընդ որում նաև գոթիկ գրելաձևով, հունական ու հրեական), մաթեմատիկական լեզվում կիրառվում են նաև այլ հատուկ նշաններ, որոնք ներմուծվել են վերջին մի քանի հարկուրամյակների ընթացքում։

Լավ մտածված նշանակումները, որոնք արտահայտում են հետազոտվող օբյեկտի որոշակի հատկություններ, օգնում են խուսափել գնահատման անճշտություններից ու սխալներից, ուսումնասիրությունը տեղափոխում են տեխնիկական մակարդակ, երբեմն «հուշում են» լուծման ճիշտ ճանապարհը։ Ալֆրեդ Ուայտհեդի խոսքերով հաջող նշանակումների շնորհիվ ուղեղը անիմաստ աշխատանք կատարելու փոխարեն կենտրոնանում է բուն առաջադրանքի վրա[1]։

Ի սկզբանե, (օրինակ, Էվկլիդեսի «Սկզբունքներ»-ում) մաթեմատիկական պնդումները ձևակերպվում էին բառերով։ Այդպիսի գրառումը ծավալուն էր, հաճախ՝ ոչ միանշանակ, իսկ հանրահաշվական ձևափոխությունները հատուկ դասակարգումներ էին պահանջում։ Նշանակումների համակարգի զարգացման գործում մեծ ավանդ ունեցավ Ֆրանսուա Վիետը (XVI դար)։ Նա, մասնավորապես, սկսեց թվային նշանակումներ օգտագործել՝ կոնկրետ թվերի փոխարեն։ Աստիճանաբար, մաթեմատիկական բանաձևերում կիրառվող գրեթե բոլոր բառերը (գործողություններ, համեմատական հարաբերություններ, հատկություններ արտահայտող) փոխարինվեցին հատուկ սիմվոլներով. մաթեմատիկան ձեռք բերեց սեփական լեզու, որը թարգմանության կարիք չուներ, որում ցանկացած «բառ» հստակ որոշված իմաստ էր արտահայտում, ինչը թույլ էր տալիս ճշգրիտ պնդումներից ստանալ նույնչափ ճշգրիտ այլ պնդումներ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Mazur J., 2014, Chapter 20. Rendezvous in the Mind

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «Математические знаки». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2015-ին. {{cite web}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  • Čižmár, Ján. «The origins and development of mathematical notation (A historical outline)» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2016-ին. {{cite web}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  • «Earliest Uses of Various Mathematical Symbols» (անգլերեն). Վերցված է 2015-ին. {{cite web}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  • Michon, Gérard P. «Scientific Symbols and Icons» (անգլերեն). Վերցված է 2015-ին. {{cite web}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  • Weaver D., Smith A. D. «The History of Mathematical Symbols» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2001 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2016-ին. {{cite web}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)