Jump to content

Մեծ Արջ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մեծ Արջ, Մեծ Շերեփ
Համաստեղություն
Լատիներեն անվանումUrsa Major
ՀապավումUMa
Մասն էՀյուսիսային երկնային կիսագունդ
Կազմված էBig Dipper?
Հակում+55.38
Մակերես1280 քառակուսի աստիճան[1]
Հիմնական աստղեր7, 20
Բայեր/Ֆլեմստիդ
աստղեր
93
Ճանաչված
մոլորակներով աստղեր
9
Պայծառ աստղեր6
Ամենապայծառ աստղԱլիոտ (1.7124մ)
Ամենամոտիկ աստղLalande 21185 (8.29 լտ)
Մեսյեի առարկաներ7
Ասուպային հոսքերAlpha Ursa Majorids
Leonids-Ursids
Հարևան
համաստեղությունները
Վիշապ
Ընձուղտ
Լուսան
Փոքր Առյուծ
Առյուծ
Վերոնիկայի վարսերը
Որսկան Շներ
Եզնարած
Անվանված էարջեր
Տեսանելի է +90° և −30°. լայնությունների միջև:
Ամենատեսանելին է ապրիլ ամսում ժամը 21:00-ին (երեկոյան 9-ին):
Յոթ սանամոր աստղերը՝ Մեծ Արջի համաստեղության ամենապայծառ աստղերը

Մեծ Արջը (Լատիներեն՝ Ursa Major, հապավումը՝ UMa), հյուսիսային կիսակամարի համաստեղություն, որը հյուսիսային կիսագնդում երևում է ամբողջ տարին։ Ամենալավ տեսանելիությունն ապրիլ ամսին է։ Իր չափերով երկնքում երրորդն է՝ Հիդրայից և Կույսից հետո և իր յոթ պայծառ աստղերով ստեղծում է շերեփի նմանվող պատկեր։

Մեծ Արջի Մերաք (β UMa, Մեծ Արջի բետա) և Դուբհե (α UMa, Մեծ Արջի ալֆա) աստղերն ամենապայծառն են, գտնվում են «շերեփի» առջևի մասում և նրանցով կարելի է գտնել Բևեռային աստղը։ Բևեռային աստղը գտնվում է այդ երկու աստղերը միացնող գծի վրա՝ նրանց միջև եղած տարածքի հնգապատիկի հեռավորության վրա։

Շերեփի բոլոր աստղերն ունեն արաբերեն անուններ՝ վերը նշված Մերաքը նշանակում է «գոտկատեղ», իսկ Դուբհեն՝ ուղղակի «արջ»։

Մյուս նշանավոր աստղերից է Մեծ Արջի 47-ը (47 UMa), որը երեք մոլորակներով արեւանման աստղ է։ Մոլորակային համակարգերից այս աստղի համակարգն առավել նմանություն ունի Արեգակնային համակարգի հետ։ Գտնվում է Երկրից 46 լուսատարի հեռավորության վրա։

Արտաերկրային քաղաքակրթությունների որոնման ծրագրով 2001 և 2003 թթ. դեպի Մեծ Արջի 47 աստղ են ուղարկվել Երկիր մոլորակի վրա ապրողների ռադիոուղերձները։

Դիցաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ հունական ավանդույթի, կնամոլ Զևսը իր սիրուհի Կալիստոյին փրկելով իր խանդոտ կնոջ՝ Հերայի զայրույթից, իր հրապուրանքի առարկային դարձրել է արջ։

Հայերենում Մեծ Արջ համաստեղությունը նաև կոչվում է Յոթ սանամոր աստղեր։ Ըստ Հայկական ավանդույթի, ժամանակին յոթ սանամայր են եղել, ունեցել են մի քավոր։ Սանամայրերից յուրաքանչյուրը մտածել է, թե մյուսը կհոգա քավորի հոգսերը։ Քավորը մնացել է առանց խնամքի և քաղցից մեռել։ Աստված, բարկանալով սանամայրերի վրա, նրանց դարձրել է յոթ աստղ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]