Jump to content

Քրիստոֆեր Սմարթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քրիստոֆեր Սմարթ
Ծնվել էապրիլի 11, 1722(1722-04-11)[1][2]
ԾննդավայրՇիպբորն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Վախճանվել էմայիսի 21, 1771(1771-05-21)[1] (49 տարեկան) կամ մայիսի 20, 1771(1771-05-20)[3] (49 տարեկան)
Վախճանի վայրԼոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Գրական անունMary Midnight[3]
Մասնագիտությունգրող, թատրոնի դերասան, կոմպոզիտոր, քրիստոնեական հիմների հեղինակ, մանկագիր և խմբագիր
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
ԿրթությունՊեմբրոկ քոլեջ, Դարհեմ դպրոց և Մեիդթոն Քերականական դպրոց
 Christopher Smart Վիքիպահեստում

Քրիստոֆեր Սմարթ կամ միսիս Մերի Միդնայթ (անգլ.՝ Christopher Smart, գրական կեղծանունը՝ անգլ.՝ Mrs. Mary Midnight[4], ապրիլի 11, 1722(1722-04-11)[1][2], Շիպբորն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն - մայիսի 21, 1771(1771-05-21)[1] կամ մայիսի 20, 1771(1771-05-20)[3], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն), անգլիացի բանաստեղծ։ Հայտնի է «Երգ Դավթին» (անգլ.՝ A Song to David) և «Ցնծացեք Գառով» (լատին․՝ Jubilate Agno) պոեմներով, որոնց մի մասը գրվել է հոգեբուժարանում եղած ժամանակ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստոֆեր Սմարթը ծնվել է Քենթի նահանգի Շիպբուրն գյուղում, կալվածատիրոջ ընտանիքում[5]։ Սովորել է Քեմբրիջի համալսարանում, որտեղ ուշադրության է արժանացել իր լատիներեն բանաստեղծություններով և անտիկ հեղինակների թարգմանություններով, բանաստեղծական մրցույթներում բազմիցս արժանացած մրցանակներով։ Համալսարանն ավարտելուց հետո այնտեղ կատարել է տարբեր դասախոսական և վարչական պարտականություններ։ Ընդ որում, նա անկանոն կյանք է վարել, պարտքերի մեջ է խրվել և 1747 թվականին պարտատերերի պահանջով մի որոշ ժամանակ բանտարկվել է։

1752 թվականին Սմարթը տեղափոխվել է Լոնդոն, որտեղ համագործակցել է թերթերի և ամսագրերի հետ (Student և Midwife)։ Փորձել է գրել կատակերգական թատերգություններ։ 1756 թվականին հրատարակել է Հորացիոսի գրքի արձակ ուղերձ ներբողները[6]։

Մոտ 1751 թվականին Սմարթի մոտ հոգեկան խանգարումներ են ի հայտ եկել, որը ժամանակի ընթացքում վերածվել է հոգեկան մոլուցքի[Ն 1]։ Ժամանակակիցներիը վկայում են, որ նա մարդաշատ վայրերում միշտ աղոթում էր ամբողջ ձայնով, ծնկի էր գալիս, ձեռքերը պարզում երկինք և պահանջում էր, որ մյուսներն էլ հետևեն իր օրինակին։ Բազմաթիվ դժգոհություններից հետո Սմարթին տեղափոխում են լոնդոնյան Սուրբ Ղուկասի հիվանդանոցը, որը հոգեբուժարան էր, որտեղ պահվում է 1756-1763 թվականներին։ Սմարթի ավագ ընկեր և հովանավոր Սեմյուել Ջոնսոնը[8], կալանավորման ժամանակ այցելելով պոետին, բազմիցս պահանջում էր նրան ազատ արձակել՝ անելով հետևյալ հայտարարությունը․

Ավելի մեծ խելագարություն է առհասարակ չաղոթելը, քան աղոթել այնպես, ինչպես անում է Սմարթը[9]։

Սմարթը հոգեբուժարանում ստեղծել է «Երգ Դավթին»[10] և «Ցնծացեք Գառով» պոեմները[11], որոնք նրան փառքի են արժանացրրել՝ հետմահու։ Հոգեբուժաարանից հետո նա ապրել է կարիքների մեջ։ 1770 թվականին պարտքերի պատճառով նրան կրկին ձերբակալել են և մահացել է 1771 թվականի մայիսի 21-ին, աղքատության մեջ և մոռացվածության մատնված։

Սմարթի պոեզիան կրկին ուշադրության է արժանացել Ռոբերտ Բրաունինգի կողմից։ Ռոբերտ Բրաունինգը Սմարթի հանրահայտության համար մեծ ջանքեր է ներդրել և միաժամանակ «հնարամիտ խելագարի»՝ Սմարթի մասին ռոմանտիկ լեգենդ է ստեղծել։ Դանթե Գաբրիել Ռոսսետտիին «Երգ Դավթին» պոեմը անվանել է «18-րդ դարում անգլերենով գրված ամենակատարյալ բանաստեղծությունը»։ 20-րդ դարում Սմարթի բանաստեղծությունները, Ուիլյամ Բաթլեր Եյթսի կողմից արժանանալով մեծ գնահատանքի, ընդգրկվել են անգլիական պոեզիայի ոսկե ֆոնդում։ «Ցնծացեք Գառով» (Jubilate Agno) պոեմի հիման վրա Բենջամեն Բրիտտենը 1943 թվականին գրել է իր՝ «Ցնծացեք Գառով» (Rejoice in the lamb) տոնական կանտատը։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ցնծացեք Գառով պոեմի ձեռագրից հատված (Jubilate Agno let)[10]

1752 թվականին Սմարթը համագործակցել է լոնդոնյան թերթերի և ամսագրերի հետ, մասնավորապես՝ Student և Midwife[Ն 2]։ Այս երկու ամսագրերի հրապարակումներում պարզորոշ երևում է գործընկերների և ծանոթների մասին քնարական բանաստեղծական ոճից դեպի դառը և կատաղի երգիծանքի անցումը, որն ուղղված էր այն ժամանակվա կառավարությունում ակտիվ գործունեություն ծավալող քաղաքական գործիչներին[4]։

Սմարթը հսկայական բանաստեղծական ժառանգություն է թողել, որի մեծ մասը կրոնական և երգիծական բովանդակություն ունեն։ Նա փորձել է բեմական երգիծական պոեմներ ստեղեծել, որանցից է «Ծեր կնոջ հռետորաբանությունը» (անգլ.՝ The Old Woman's Oratory) երգիծական պոեմը[13]։ Նրա ամենահայտնի ստեղծագործությունը համարվում է «Երգ Դավթին» պոեմը, որը գրվել է մոտ 1763 թվականին։ Պոեմում Բիբլիական արքա-բանաստեղծի[Ն 3] գովքը վերածվում է հոգևոր հիմնի՝ նվիրված Աստծուն և Նրա կողմից ստեղծված աշխարհին, որտեղ ամեն ինչ արժանի է գովաբանության և գովասանքի, իսկ ինքը՝ բանաստեղծը, դառնում է նոր Ադամ, որը ակնածանքով խոնարհվում է տիեզերքի գեղեցկության առաջ[10]։

«Ցնծացեք Գառով» (Jubilate Agno) պոմը պահպանվել է հատվածներով, ամբողջական այն հրատարակվել է 1954 թվականին։ Պոեմում բանաստեղծն իրեն անվանում է «Աստծո դպիր, ավետարանական դպիր» և ջանում է աշխարհում գոյություն ունեցող բոլոր առարկաներին տալ բանաստեղծական նկարագրություն։ Ավելի հայտնի է այն հատվածը, որը նվիրված է Սմարթի Ջեֆրի անունով կատվին, որտեղ հեղինակը վսեմ՝պատարագի նմանվող ոճով թվարկում է նրա արժանիքները։

Սմարթը Ռուսաստանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

21-րդ դարում Սմարթի անունը Ռուսաստանում դեռևս անհայտ էր։ Իրադրությունը փոխվել է, երբ 2001 թվականին ռուս գրականագետ Ե․ Վ․ Վիտկովսկին թարգմանել է «Երգ Դավթին» (Песнь Давиду) պոեմը, Գ․ Մ․ Կրուժկովը 2002 թվականին թարգմանել է «Ցնծացեք Գառով» (Jubilate Agno) պոեմից ընտրյալ հատվածներ, և Ս․ Պեչկինը 2005 թվականին թարգմանել է «Ցնծացեք Գառով» (Jubilate Agno ) պոեմը՝ մեկնաբանություններով։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Smart, Christopher (1980)։ «The Poetical Works of Christopher Smart, I: Jubilate Agno»։ Oxford: Clarendon,։ Վերցված՝ 2020-07-15։
  • Sherbo, Arthur (1967). Christopher Smart, scholar of the university (English). East Lansing: Michigan State University Press. OCLC 358625.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  1. Սակայն ոչ բոլոր ուսումնասիրողներն են համաձայնվել այն բանի հետ, որ նա «հիվանդագին պատանի» էր։ Նրա մանկության մասին միակ գրավոր հիշատակումը, որը վերաբերվում էր նրա մանկության իրադարձություններին, կապված է կարճ բանաստեղծության հետ, որը նա գրել էր չորս տարեկան հասակում, որտեղ նա մարտահրավեր է նետում հակառակորդին, որը կապ ունի մի տասներկուամյա աղջկա հետ[7]։
  2. Midwife ամսագրում հանդես է եկել «միսիս Մերի Միդնայթ» (անգլ.՝ Mrs. Mary Midnight) կեղծանունով[12]։
  3. Համաձայն Նոր Կտակարանի՝ Դավթի տոհմից է սերում Հիսուս Քրիստոսը[14]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Discogs — 2000.
  2. 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 WeChangEd
  4. 4,0 4,1 Christopher Smart: Clown of God by Chris Mounsey, 2001. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. {{cite book}}: Text "Online Research Library: Questia" ignored (օգնություն)
  5. Reading Christopher Smart in the twenty-first century : by succession of delight. Lanham, Maryland. էջ 342. ISBN 978-1-61148-519-6. OCLC 841520293.
  6. Horace, Samuel Johnson; Benjamin Britten, Robert Browning. «Christopher Smart». Penny's poetry pages Wiki (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 18-ին.
  7. Sherbo, Arthur (1967). Christopher Smart, scholar of the university (English). East Lansing: Michigan State University Press. OCLC 358625.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. Johnson, Samuel, 1709-1784. (1970). Johnson's Journey to the western islands of Scotland; and Boswell's Journal of a tour to the Hebrides with Samuel Johnson, LL. D;. London,: Oxford U.P. ISBN 0-19-281072-3. OCLC 101835.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  9. Christopher Smart and the Enlightenment (1st ed ed.). New York: St. Martin's Press. 1999. ISBN 0-312-21369-7. OCLC 40200443. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)
  10. 10,0 10,1 10,2 A Song to David - Wikipedia. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 18-ին.
  11. Smith, Robin Flower (1927). The British Museum Quarterly. Vol. 2. էջեր 38–39. doi:10.2307/4420831. ISSN 0007-151X.
  12. Jensen, Gerard E. (1915). «Concerning Christopher Smart». էջեր 99–101. doi:10.2307/2916886. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.
  13. «Christopher Smart's Old Woman's Oratory and the Patent Theatres: Legitimacy, Transgression, and "Rational Mirth" - ProQuest». search.proquest.com (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.
  14. Մատթ. 1։1-17
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Վիքիդարանը
Վիքիդարանը
Վիքիդարանը ունի բնօրինակ գործեր, որոնց հեղինակն է՝


Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քրիստոֆեր Սմարթ» հոդվածին։