Jump to content

Թիթեռի էֆեկտ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Թիթեռի էֆեկտ, տերմին բնական գիտություններում, որը նշանակում է մի քանի քաոսային համակարգերի հատկություն․ աննշան ազեցությունը համակարգի վրա կարող է մեծ ու անսպասելի հետևանքներ ունենալ, այդ թվում նաև ուրիշ տեղ։

Տերմինի պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաոսային համակարգերը զգայուն են փոքր ազդեցությունների նկատմամբ[1]։ Անրի Պուանկերեն նկարագրել է քաոսի Տեսությունը երեք մարմինների շարժման մասին խնդրի հետազոտման մեջ 1890 թվականին[2]։ Հետո նա ենթադրել է, որ այդպիսի երևույթները կարող են ընդհանուր լինել։ Քաոսային աշխարհում դժվար է կանխատեսել ինչպիսի տարբերակներ կարող են առաջանալ տվյալ պահին և տեղում։ Էդվարդ Լորենցը անվանել է այդ երևույթը «թիթեռի էֆեկտ»․ թիթեռը, ով թափահարում էր թևերը Այովայում, կարող է մի շարք էֆեկտներ առաջացնել, որոնց գագաթնակետը կարող է լինել Ինդոնեզիայում[3]։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Devaney, Robert L. (2003). Introduction to Chaotic Dynamical Systems. Westview Press. ISBN 0-8133-4085-3.
  • Hilborn, Robert C. Sea gulls, butterflies, and grasshoppers: A brief history of the butterfly effect in nonlinear dynamics(անգլ.) // American Journal of Physics : journal. — 2004. — Т. 72. — № 4. — С. 425—427. — doi:10.1119/1.1636492 — Bibcode2004AmJPh..72..425H

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. http://www.wolframscience.com/reference/notes/971c SOME HISTORICAL NOTES
  2. Steves, Bonnie; Maciejewski, AJ (septembrie 2001). The Restless Universe Applications of Gravitational N-Body Dynamics to Planetary Stellar and Galactic Systems. USA: CRC Press. ISBN 0750308222
  3. Woods, Austin (2005). Medium-range weather prediction: The European approach; The story of the European Centre for Medium-Range Weather Forecasts. New York: Springer. p. 118. ISBN 978-0387269283

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]