Jump to content

Լապենրանտա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնակավայր
Լապենրանտա
ֆիններեն՝ Lappeenrannan kaupunki
շվեդ.՝ Villmanstrand stad
Զինանշան

ԵրկիրՖինլանդիա Ֆինլանդիա
ՀամայնքՀարավային Կարելիա
Հիմնադրված է1649 թ.
Մակերես1433,99 կմ²
Պաշտոնական լեզուֆիններեն[1][2]
Բնակչություն72 959 մարդ (փետրվարի 29, 2024)[3]
Ժամային գոտիUTC+2 և UTC+3
Փոստային դասիչ53810
Պաշտոնական կայքlappeenranta.fi(ֆին.)(անգլ.)
Լապենրանտա (Ֆինլանդիա)##
Լապենրանտա (Ֆինլանդիա)

Լապենրանտա[4][5][6][7][8]) (ֆիններեն՝ Lappeenranta) կամ Վիլմանստրանդ (շվեդ.՝ Villmanstrand), քաղաք և մունիցիպալիտետ Ֆինլանդիայում, Արևելյան Ֆինլանդիա նահանգում, Հարավային Կարելիա մարզի վարչական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնը։ Գտնվում է Կարելիա պատմական շրջանի արևմտյան մասում, Սայմա լճի հարավային ափին, ռուս-ֆիննական սահմանի մոտ։ Քաղաքային մունիցիպալիտետի բնակչությունը կազմում է 72 հազար մարդ։ Քաղաքն ըստ բնակչության թվի Ֆինլանդիայում 13-րդ է։

Քաղաքի ֆիններեն և շվեդերեն անվանումը, ինչպես և մի շարք այլ Ֆինլանդիայի քաղաքների, տարբեր է։ Ֆիններեն անունը կազմված է երկու բառից՝ «lappeen» (բառի սեռական հոլով՝ lape՝ ծայրամաս) և «ranta» (ափ)։ Շվեդերեն անունը նույնպես կազմված է երկու բառից՝ «vildman» (վայրենի) և «strand» (ափ), ինչը կարելի է թարգմանել որպես «վայրենի ցամաք» կամ «վայրենու ափ»[9]։

Անվանումը պատկերված է քաղաքային զինանշանի վրա, որտեղ պատկերված է վայրենի։ Քաղաքի շվեդերեն անվանումը հիմնականում պատմական է, քանի որ Ֆինլանդիայի հարավ-արևելքում գտնվող շվեդների գրեթե բացակայության պատճառով առօրյայում չի օգտագործվում։

Դեռ սառցե դարաշրջանի վերջում Լապենրատայի բնակիչների նախնիները բնակություն են հաստատել Մորենու գոտում, որից ձևավորվել է այժմյան Սայմա լճի ափը։ Այն աչքի է ընկնում որսամիս տվող կենդանիներով և ձկներով։ Լապենրանտա շրջանում արդեն երկաթի դարի սկզբում որոշ ժամանակակից գյուղերի տեղում գոյություն ունեին մշտական բնակավայրեր։ Գտնվել է հին կարելական և միջնադարյան գերեզմաններ։ 16-րդ դարում բնակավայրը եղել է սոճու խեժի և կուպրի առևտրի կենտրոններից մեկը։

Քաղաքը հիմնադրվել է 1649 թվականին, երբ Քրիստինա թագուհին գեներալ Պետր Բրախի առաջարկով Վիլմանստրանդին շնորհել է քաղաքային կարգավիճակ և հաստատել քաղաքի զինանշանը։ 17-րդ դարում Վիլմանստրանդը դարձել է Շվեդիայի և Ռուսաստանի միջև ռազմական վեճերի առարկա։ Ամրացված քաղաքը պահպանում էր մե՛կ Շվեդիայի Թագավորության, մե՛կ Ռուսաստանի սահմանները։ 1743 թվականից Ռուսաստանի կազմում էր, որպես Վիբորգ նահանգի գավառային քաղաք։ 1811 թվականին այս նահանգի հետ միասին փոխանցվել է Ֆինլանդիայի Մեծ իշխանությանը։ 19րդ դարում քաղաքում բացվել է առողջարան և Սայմայի ջրանցք, որը սկսել է զարգացնել զբոսաշրջությունը։ 1885 թվականին Ռուսական կայսերական ընտանիքը այցելել է Լապենրանտա։

20-րդ դարում պատերազմները երեք անգամ ավերել են փոքր քաղաքի իդիլան․ 1918 թվականի քաղաքացիական պատերազմի, խորհրդա-ֆիննական 1939-1940 թվականների «ձմեռային պատերազմի» և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։

Հետագա տարիներին Լապտենրանտան դարձել է աշխույժ արդյունաբերական, առևտրային և համալսարանական քաղաք, յուրօրինակ «լոկոմոտիվ» տարածաշրջանի զարգացման համար։

Լապենրանտան ունի մոտավորապես նույն կլիման, ինչ Վիբորգը, սակայն քանի որ քաղաքը գտնվում է Ֆինլանդիայի ծոցի հյուսիսում, ապա ցամաքային կլիման մի փոքր ավելի խիստ է։ Ամռանը զով է և անձրևոտ, ձմեռը չափավոր ցուրտ է՝ ձյունոտ և երկարատև։ Գարուն գալիս է միայն ապրիլին, իսկ սեպտեմբերին արդեն սկսվում է աշունը։

Վարչական բաժանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաժանված է 48 կենտրոնական և 3 առանձին շրջանների՝ Nuijamaa, Joutseno, Ylämaa[10], ինչպես նաև մի քանի բնակավայրերի։ Քաղաքի ընդհանուր տարածքը կազմում է 1723.5 կմ², որից 290.14 կմ-ը բաժին է ընկնում է ջրային մակերեսին[11]։

Կենտրոնական քաղաքների ցանկ
Համար Անվանում
01 Linnoitus (Ամրոց)
02 Keskus (Կենտրոն)
03 Kylpylä
04 Pallo-Tyysterniemi
05 Leiri
06 Taikinamäki
07 Kimpinen
08 Lepola
09 Peltola
10 Alakylä
11 Tykki-Kiviharju
12 Kesämäki
13 Kuusela
14 Reijola
15 Harapainen
16 Mattila
17 Mäntylä
18 Ihalainen
20 Voisalmi
21 Suolahti
22 Kivisalmi
23 Kariniemi
24 Kuusimäki
25 Lentokenttä (Օդանավակայան)
31 Parkkarila
32 Kaukas
33 Lauritsala
34 Tirilä
35 Lapvesi
36 Hakali
37 Mustola
38 Mälkiä
39 Hartikkala
40 Kanavansuu
41 Laihia
53 Pajarila
54 Karhuvuori
55 Hyrymäki
56 Myllymäki
57 Hiessilta
61 Lavola
62 Uus-Lavola
63 Kourula
64 Skinnarila
65 Sammonlahti
67 Selkäharju
68 Rutola
69 Ruoholampi
  • Վայնիկալա
  • Կանսոլա
  • Կոնտու
  • Լոուկո (Ֆինլանդիայի կազմի մեջ մնացել է մի փոքր մասը)
  • Մոյսիո
  • Ռաուխա
  • Ռուոկոլա
  • Սիմոլա
  • Հանհիարվի
  • Հիվանիեմի

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. http://www.stat.fi/meta/luokitukset/kunta/001-2012/luokitusavain_ks.html
  2. Kuntien ja kielisuhdeluokituksen 2024 välinen luokitusavain, Klassificeringsnyckeln mellan kommuner och språklig indelning år 2024, The correspondence table between municipalities and language distribution in 2024Statistics Finland, 2024.
  3. 3,0 3,1 Finland's preliminary population figure was 5,608,218 at the end of February 2024Statistics Finland.
  4. Написание Лаппеэнранта — согласно изданию «Финляндия, общегеографическая карта». М.: ФСГиКР, 1994. © Роскартография. В средствах массовой информации довольно часто используется написание Лаппеенранта.
  5. Топокарты Генштаба, издание 1991 г.
  6. «Большой словарь русского языка». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  7. «БСЭ (2-е издание)». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  8. Топокарты Генштаба, издание 1998 г.
  9. «My town Lappeenranta». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  10. Lappeenrannan kaupunginosat(չաշխատող հղում)(ֆին.)
  11. Площадь коммун Финляндии по состоянию на 1.1.2011 (ֆին.)(շվեդ.)
  12. 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 12,17 Kaupunkien ja kuntien lukumäärät ja väestötiedotAssociation of Finnish Municipalities.
  13. http://vrk.fi/default.aspx?docid=8517&site=3&id=0
  14. Population structure — ISSN 1797-5379; 1797-5387; 1797-5395
  15. https://pxdata.stat.fi/PxWebPxWeb/pxweb/en/StatFin/StatFin__vaerak/statfin_vaerak_pxt_11ra.px
  16. Population growth biggest in nearly 70 yearsStatistics Finland.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լապենրանտա» հոդվածին։