Naturay nga estado

Ti naturay nga estado ket isu ti gunglo politiko nga addaan iti naitengngaan a gobierno nga adda ti kangatuan a nawaya a katurayan iti maysa a heograpiko a lugar.^[1] Daytoy ket addaan iti agnanayon a populasion, maysa nga gobierno, ken ti pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti dadduma a naturay nga estado.^[2] Daytoy ket kadawyan pay a maaw-awatan a daytoy ket maysa nga estado a saan nga agkamkammatalek iti wenno suheto ti ania man a bileg wenno estado.^[3] Ti kaada wenno pannapapukaw ti maysa nga estado ket maysa a saludsod iti kinapudno.^[4] Bayat a segun ti nairangarang a teoria ti pannakabigbig ti estado ket mabalin a rumsua nga awan ti pannakabigbigan babaen dagiti dadduma nga estado, dagiti saan a nabigbigan nga estado ket kadawyanda a marigatan a mangsapul a mangisanay ti napno a panagaramid ti tulagan kadagiti bileg ken makibinglay kadagiti diplomatko a pannakibiang kadagiti sabali a naturay nga estado.

Ti balikas a "pagilian" ket kankanayon a naipangsarsarita nga inus-usar a mangibagbaga kadagiti naturay nga estado, urayno daytoy ket kaibusilanna, a kasisigud, iti maysa laeng a heograpiko a rehion, ken dimteng a ti kaibuksilanna ket nagbalin a naipalawa iti naturay a gobierno a mangtengtengngel ti heograpiko a rehion.

Dagiti adu pay a mabasbasa[urnosen | urnosen ti taudan]

Chen, Ti-chiang. Ti Internasional a Linteg a Pammigbigan , nga adda ti Naipangpangruna a Nangibasaran ti Panagsanay idiay Gran Brtania ken Estados Unidos. Londres, 1951.
Crawford, James. Ti Panagpartuat kadagiti Estado iti Internasional a Linteg. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005. ISBN 0-19-825402-4, pp. 15–24.
Lauterpacht, Sir Hersch. Pammigbigan iti Internasional a Linteg. Cambridge, U.K., 1947.
Raič, D. Pannaka-estado ken ti Linteg ti Kabukbukodan a panagikeddeng. Martinus Nijhoff Publishers, 2002. ISBN 978-90-411-1890-5. p 29 (nga addaan iti nagibasaran ti Oppenheim iti Internasional a Linteg Tom. 1 1905 p110)

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

^ "Dagiti bileg ti akin ruar a kinaturay iti paset ti Estado ket saan nga agkamkammatalek iti pammaneknek a panagited iti daytoy iti Batay-linteg. … Ti Estado ket met a kompleto a naturay no awan ti pakaitunosanna kadagiti sabali a kameng kadagiti pamilia ti pagilian ti karbengan ken bileg iti pagobraan kadagiti sangalubongan a pannakibiag a maipadpada iti karbengan ken bileg kadagiti sabali nga estado. Dagitoy a bileg ti Estado ket mangiraman ti bileg ti panangirangarang ti gubat wenno makibinglay iti maysa a gubat, ti mangileppas ti kappia, ti mangaramid kadagiti tulagan, ken mangtaripatu kadagiti diplomatiko a pannakibiang kadagiti sabsabali nga estados." — Crotty v An Taoiseach [1987] IESC 4 (9 Abril 1987)
^
Kitaen dagiti sumaganad:
- Shaw, Malcolm Nathan (2003). International law. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 178. Artikulo 1 iti Montevideo a Taripnong kadagiti Karbengan ken dagiti Rebbeng dagiti Estado, idi 1933 ket nagikabil kadagiti kaaduan a naaw-awat a pagannurotan iti pagsurotan iti pannaka-estado iti sangalubongan a linteg. Nangibagbaga a ti estado a kas maysa a sangalubongan a tao ket nasken nga agtagtagikua kadagiti sumaganad nga an-anay: '(a) ti agnanayon a populasion; (b) ti naipalawagan a teritorio; (c) gobierno; ken (d) pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti sabali nga estado'
- Jasentuliyana, Nandasiri, ed. (1995). Perspectives on international law. Kluwer Law International. p. 20. Kadagiti pakaikeddengan ti Estado, dagiti tradisonal a panagipalpalawag a naited para iti Montevideo a Taripnong ket agtaltalinaay a sapasap a naaw-awat.
^
Kitaen dagiti sumaganad:
- Wheaton, Henry (1836). Dagiti elemento ti sangalubongan a linteg: nga adda ti panangiladawan ti pakasaritaan ti siensia. Carey, Lea & Blanchard. p. 51. Ti naturay nga estado ket sapsap a naipalpalawagan iti ania man a pagilian wenno tattao, urayno ania man a porma ti kabukbukodanna a kaunegan a batay-linteg, a mangibukbukodan a naturay a mangituray kaniana kadagiti gangganaet a turay.
- "sovereign", Ti Amerikano a Tinawtawid a Diksionario iti pagsasao nga Ingles (Maika-4 nga ed.), Houghton Mifflin Company, 2004, naala idi 21 Pebrero 2010, adj. 1. Kabukbukodan nga agturturay; nawaya: ti naturay nga estado.
- "naturay", Ti Baro nga Oxford a Diksionario ti Amerikano (Maika-2 nga ed.), Oxford: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005, ISBN 0-19-517077-6, panangilasin … [ pammadayaw. ] (iti maysa nga estado wenno pagilian) napno a nawaya ken mangikedkeddeng kadagiti bukodna a pannakibiang.
^ Lalonde, Suzanne (2002). "Dagiti pangipalpalagip ti pampanid". Panagikeddeng kadagiti pagbeddengan iti maysa a naisuppiatan a lubong: ti papel ti uti possidetis. McGill-Queen's Press – MQUP. p. 181. ISBN 978-0-7735-2424-8.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti pamanunotan ti Badinter a Komite ti Pangkapiaen iti Europeano a Warnakan ti Internasional a Linteg
Ti Ababa a Pangyuna iti Internasional a Linteg Naiyarkibo 2016-11-10 iti Wayback Machine Nga adda dagiti kaso ken komentario. Nathaniel Burney, 2007.
Ania ti pakaibuklan ti naturay nga estado? babaen ni Michael Ross Fowler ken Julie Marie Bunck
Dagiti silpo kadagiti kasayaatan sapot ti pagsaadan ti nariego a politiko, ipoliticalrisk.com Naiyarkibo 2012-08-01 iti Wayback Machine pakaammo ti panagsurot, panagrepaso ken panangimaton ti naturay a riesgo para iti panaglako ken agnanayon a puonan

[1] "Dagiti bileg ti akin ruar a kinaturay iti paset ti Estado ket saan nga agkamkammatalek iti pammaneknek a panagited iti daytoy iti Batay-linteg. … Ti Estado ket met a kompleto a naturay no awan ti pakaitunosanna kadagiti sabali a kameng kadagiti pamilia ti pagilian ti karbengan ken bileg iti pagobraan kadagiti sangalubongan a pannakibiag a maipadpada iti karbengan ken bileg kadagiti sabali nga estado. Dagitoy a bileg ti Estado ket mangiraman ti bileg ti panangirangarang ti gubat wenno makibinglay iti maysa a gubat, ti mangileppas ti kappia, ti mangaramid kadagiti tulagan, ken mangtaripatu kadagiti diplomatiko a pannakibiang kadagiti sabsabali nga estados." — Crotty v An Taoiseach [1987] IESC 4 (9 Abril 1987)

[2] Kitaen dagiti sumaganad:
Shaw, Malcolm Nathan (2003). International law. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 178. Artikulo 1 iti Montevideo a Taripnong kadagiti Karbengan ken dagiti Rebbeng dagiti Estado, idi 1933 ket nagikabil kadagiti kaaduan a naaw-awat a pagannurotan iti pagsurotan iti pannaka-estado iti sangalubongan a linteg. Nangibagbaga a ti estado a kas maysa a sangalubongan a tao ket nasken nga agtagtagikua kadagiti sumaganad nga an-anay: '(a) ti agnanayon a populasion; (b) ti naipalawagan a teritorio; (c) gobierno; ken (d) pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti sabali nga estado'

Jasentuliyana, Nandasiri, ed. (1995). Perspectives on international law. Kluwer Law International. p. 20. Kadagiti pakaikeddengan ti Estado, dagiti tradisonal a panagipalpalawag a naited para iti Montevideo a Taripnong ket agtaltalinaay a sapasap a naaw-awat.

[3] Shaw, Malcolm Nathan (2003). International law. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 178. Artikulo 1 iti Montevideo a Taripnong kadagiti Karbengan ken dagiti Rebbeng dagiti Estado, idi 1933 ket nagikabil kadagiti kaaduan a naaw-awat a pagannurotan iti pagsurotan iti pannaka-estado iti sangalubongan a linteg. Nangibagbaga a ti estado a kas maysa a sangalubongan a tao ket nasken nga agtagtagikua kadagiti sumaganad nga an-anay: '(a) ti agnanayon a populasion; (b) ti naipalawagan a teritorio; (c) gobierno; ken (d) pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti sabali nga estado'

[4] Jasentuliyana, Nandasiri, ed. (1995). Perspectives on international law. Kluwer Law International. p. 20. Kadagiti pakaikeddengan ti Estado, dagiti tradisonal a panagipalpalawag a naited para iti Montevideo a Taripnong ket agtaltalinaay a sapasap a naaw-awat.

[3] Kitaen dagiti sumaganad:
Wheaton, Henry (1836). Dagiti elemento ti sangalubongan a linteg: nga adda ti panangiladawan ti pakasaritaan ti siensia. Carey, Lea & Blanchard. p. 51. Ti naturay nga estado ket sapsap a naipalpalawagan iti ania man a pagilian wenno tattao, urayno ania man a porma ti kabukbukodanna a kaunegan a batay-linteg, a mangibukbukodan a naturay a mangituray kaniana kadagiti gangganaet a turay.

"sovereign", Ti Amerikano a Tinawtawid a Diksionario iti pagsasao nga Ingles (Maika-4 nga ed.), Houghton Mifflin Company, 2004, naala idi 21 Pebrero 2010, adj. 1. Kabukbukodan nga agturturay; nawaya: ti naturay nga estado.

"naturay", Ti Baro nga Oxford a Diksionario ti Amerikano (Maika-2 nga ed.), Oxford: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005, ISBN 0-19-517077-6, panangilasin … [ pammadayaw. ] (iti maysa nga estado wenno pagilian) napno a nawaya ken mangikedkeddeng kadagiti bukodna a pannakibiang.

[6] Wheaton, Henry (1836). Dagiti elemento ti sangalubongan a linteg: nga adda ti panangiladawan ti pakasaritaan ti siensia. Carey, Lea & Blanchard. p. 51. Ti naturay nga estado ket sapsap a naipalpalawagan iti ania man a pagilian wenno tattao, urayno ania man a porma ti kabukbukodanna a kaunegan a batay-linteg, a mangibukbukodan a naturay a mangituray kaniana kadagiti gangganaet a turay.

[7] "sovereign", Ti Amerikano a Tinawtawid a Diksionario iti pagsasao nga Ingles (Maika-4 nga ed.), Houghton Mifflin Company, 2004, naala idi 21 Pebrero 2010, adj. 1. Kabukbukodan nga agturturay; nawaya: ti naturay nga estado.

[8] "naturay", Ti Baro nga Oxford a Diksionario ti Amerikano (Maika-2 nga ed.), Oxford: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005, ISBN 0-19-517077-6, panangilasin … [ pammadayaw. ] (iti maysa nga estado wenno pagilian) napno a nawaya ken mangikedkeddeng kadagiti bukodna a pannakibiang.

[Lalonde2002-4] Lalonde, Suzanne (2002). "Dagiti pangipalpalagip ti pampanid". Panagikeddeng kadagiti pagbeddengan iti maysa a naisuppiatan a lubong: ti papel ti uti possidetis. McGill-Queen's Press – MQUP. p. 181. ISBN 978-0-7735-2424-8.

[1]

[2]

[3]

[4]