Fara í innihald

Hættir sagna

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Sagnir hafa svokallaða hætti eftir því hvernig eitthvað er látið í ljós. Hættirnir sýna afstöðu málnotanda til þess sem stendur í setningunni, svo sem vissu og óvissu, möguleika, skipun, ósk.

Tegundir hátta

[breyta | breyta frumkóða]

Framsöguháttur

[breyta | breyta frumkóða]

Framsöguhátturinn er sjálfgefni hátturinn og finnst í öllum tungumálum. Hann er notaður til að segja frá staðreyndum. Allt sem heyrir ekki undir annan hátt heyrir undir framsöguhátt.

Viðtengingarháttur

[breyta | breyta frumkóða]

Notkun viðtengingarháttarins er misjafn eftir málum. Hann er oft notaður í aukasetningum til að tjá óvissu, óskir, skipanir eða möguleika. Viðtengingarháttur er víða notaður í aukasetningum í íslensku:

Jón sagði að Þóra væri kærastan sín.
Ég held að Sara komi á morgun.

Fyrri setningin er dæmi um óbeina ræðu en í íslensku er viðtengingarhátturinn skyldubundinn í óbeinni ræðu. Síðari setningin er dæmi um notkun viðtengingarháttar til að tjá óvissu (viðtengingarhátturinn er mjög oft notaður með svona fullyrðingarsögnum eins og halda, hugsa, fullyrða, o.s.frv.).

Boðháttur

[breyta | breyta frumkóða]

Boðhátturinn er notaður til að gefa skipun. Undir mörgum kringumstæðum hljómar boðhátturinn ókurteis og því er hann notaður varlega. Í mörgum tungumálum er boðhátturinn myndaðir úr stofni sagnar, en í öðrum er sérstök boðháttarmynd. Í sumum málum er boðháttur til í fleiri persónum en annarri. Í íslensku er hann myndaður úr stofni sagnarinnar og viðskeyti sem er afleitt af persónufornöfn:

Taktu bókina! (tak- + þú)
Farið frá mér! (far- + (þ)ið)
Linguistics stub.svg  Þessi málfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.