დოტაცია

დოტაცია (ლათ. dotatio – საჩუქარი, შეწირულობა) — დამატებითი ანაზღაურება, მატერიალური ან ფინანსური დახმარება ხელისუფლების ადგილობრივი ორგანოებისთვის, საწარმოებისთვის და ფიზიკური პირებისთვის, რომელიც მათ ეძლევათ ზარალის დასაფარავად ან სხვა მიზნებისთვის.

დოტაცია განკუთვნილია ა) იმ საწარმოებისა და დარგებისათვის, რომელთა შემოსავალი საქონლის რეალიზაციიდან ნაკლებია მის საწარმოებლად გაღებულ ხარჯებზე, მ. შ. დანაკარგების დასაფარავად; ბ) ზოგადად მთელი ქვეყნის ან მისი ცალკეული რეგიონების სხვადასხვა საჭიროებების დასაფარავად; გ) მუშაკისათვის კვებაზე, ტრანსპორტზე (სამსახურებრივი გადაადგილებისათვის), სოციალური დახმარების სახით დაბალშემოსავლიან ოჯახებზე.

საწარმოებისაკენ მიმართული დოტაცია ეხმარება მათ, რათა თავი აარიდონ გაკოტრებას, მეორეს მხრივ კი, არ დაუშვან ფასების მნიშვნელოვანი ზრდა შესაბამის საქონელსა და მომსახურებაზე. დოტაციის გარეშე წარმოების ხარჯების დაფარვა მოუწევდათ უშუალო მყიდველებს, რაც გამოიწვევდა ფასების სწრაფ ზრდას. ამასთან, გრძელვადიან პერსპექტივაში დოტაცია, რომელიც იფარება ბიუჯეტიდან, მძიმე ტვირთად აწვება ამ უკანასკნელს, წარმოქმნის მის დეფიციტს, რის გამოც საჭირო ხდება ფულის დამატებითი ემისია. დოტაციით, ფაქტობრივად, ხდება მიმდინარე ინფლაციის ნეგატიური შედეგების დროში გადავადება.

დოტაცია ფართოდ გამოიყენება, უმეტესად, ეკონომიკის სახელმწიფო-მბრძანებლურ, ადმინისტრაციულ მართვაზე დაფუძნებულ ქვეყნებში; საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყნებში თვითანაზღაურებისა და თვითდაფინანსების მოთხოვნები საკმაოდ მკაცრია, რის გამოც დოტაციის მასშტაბები ამგვარ სახელმწიფოებში ეკონომიკურზე მეტად ინსტიტუციურია. დოტაციის სახეობებია სუბსიდია, გრანტი, ტრანსფერი. დოტაცია საქართველოშიც გამოიყენებოდა საბაზრო ურთიერთობებზე გადასვლამდე.

ლიტერატურა

• არჩვაძე ს., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. ?.