Jump to content

ព្រំដែន កម្ពុជា-ថៃ

ពីវិគីភីឌា
គំនូសក្រហមគឺបន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ

ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ គឺជាព្រំដែនអន្តរជាតិរវាង ប្រទេសកម្ពុជា និង ប្រទេសថៃ ។ ព្រំដែន​នេះ​មាន​ប្រវែង ៨១៧ គីឡូម៉ែត្រ (៥០៨ ម៉ាយ) ហើយ​រត់​ពី​ចំណុច​បី​ជាមួយប្រទេសឡាវ ​នៅ​ភាគ​ឦសាន​ទៅឈូងសមុទ្រថៃនៅភាគខាងត្បូង។

ព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានិងព្រះរាជាណាចក្រថៃ

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

[កែប្រែ]

តំបន់ព្រំដែនបានផ្លាស់ប្តូរទៅមកជាប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងអាណាចក្រខ្មែរ និងថៃផ្សេងៗ។  ចាប់ពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៨៦០ ប្រទេសបារាំង បានចាប់ផ្តើមបង្កើតវត្តមាននៅក្នុងតំបន់ ពីដំបូងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និង វៀតណាម សម័យទំនើប ហើយក្រោយមកទៀតក៏មានឡាវជាមួយនឹងអាណានិគមនៃ ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៨៨៧។  នៅឆ្នាំ១៨៦៧ សន្ធិសញ្ញាបារាំង-ថៃ ដោយថៃ​បាន​បញ្ជាក់​ពី​កម្មសិទ្ធិ​នៃ​តំបន់ ​បាត់ដំបង និង ​អង្គរ។  នៅឆ្នាំ១៨៩៦ ចក្រភពអង់គ្លេស (មានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសភូមា ) និងបារាំងបានយល់ព្រមចាកចេញពីសៀម ជារដ្ឋរណប។ ចន្លោះអាណានិគមរៀងៗខ្លួន។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ បារាំងបានបន្តពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនទៅសៀម ដោយរំដោះនិងបញ្ចូលខេត្តមួយចំនួនទៅប្រទេសកម្ពុជានៅភាគខាងជើងនៅឆ្នាំ១៩០៤ ដូចជា ខេត្តម្លូព្រៃ ទន្លេរពៅ ហើយបន្ទាប់មកក៏មានដូចជា ខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តសិរីសោភ័ណ និង ខេត្តសៀមរាប នៅឆ្នាំ១៩០៧ នៅពេលដែលបានប្រគល់ខេត្តត្រាត ទៅឱ្យសៀម។ ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃបច្ចុប្បន្នត្រូវបានកំណត់ប្រដូចដូច្នេះតាមរយៈសន្ធិសញ្ញាជាច្រើនរវាងបារាំង និង សៀម ចន្លោះឆ្នាំ១៨៦៧ និង ១៩០៧  ថៃទោះជាយ៉ាងណា នេះត្រូវបានបញ្ច្រាស់បន្ទាប់ពីការបរាជ័យរបស់ជប៉ុន ហើយព្រំដែនមុនសង្រ្គាមបានស្ដារឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩៤៦។

ផែនទីនៃព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ
ផែនទីនៃការបាត់បង់ទឹកដីរបស់ប្រទេសថៃដែលត្រូវបាន ប្រើដើម្បីបង្ហាញពីហេតុផលការទាមទារលើបណ្តារដ្ឋជិតខាងរបស់ខ្លួន

ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលឯករាជ្យនៅឆ្នាំ១៩៥៣ ហើយរដ្ឋទាំងពីរចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទំនាក់ទំនងជម្លោះនិងប្រេះស្រាំបន្តិចម្តងៗរហូតដល់កើតនូវជម្លោះមួយបានកើតឡើងនៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ លើកម្មសិទ្ធិនៃប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងព្រំដែនក្នុងជួរភ្នំដងរែក។  នៅឆ្នាំ១៩៦២ ករណីនេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលសម្រេចឱ្យកម្ពុជាមានសិទ្ធិពេញក្នុងការគ្រប់គ្រងតំបន់នៃប្រាសាទព្រះវិហារ។  ពាក់កណ្តាលទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ក៏បានឃើញវិវាទលើកម្មសិទ្ធិលើ កោះកូកុត។  វិវាទទាំងនេះបានរលត់ទៅវិញ នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយទៅជាជម្លោះជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងទសវត្សរ៍បន្ទាប់ និងការគ្រប់គ្រងដ៏គ្រោះថ្នាក់នៃពួកខ្មែរក្រហម ដែលមានជនភៀសខ្លួនរាប់ពាន់នាក់ឆ្លងព្រំដែន។  នៅឆ្នាំ១៩៨១ ជនភៀសខ្លួនកម្ពុជា និងវៀតណាមជាង ២៥០ ០០០ នាក់បានរស់នៅក្នុងជំរុំចំនួនម្ភៃនៅតាមព្រំដែន ដែលត្រូវបានគាំទ្រដោយទីភ្នាក់ងារជំនួយអន្តរជាតិ និង ប្រតិបត្តិការសង្គ្រោះព្រំដែនរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ។  ការប្រយុទ្ធគ្នា បានផ្ទុះឡើងនៅតាមព្រំដែនបន្ទាប់ពី ការឈ្លានពាន របស់វៀតណាមមកលើ ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ បន្តពេញទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ រហូតដល់វៀតណាមបានដកខ្លួនចេញពីប្រទេសក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩។ ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីបញ្ឈប់ការជ្រៀតចូលរបស់ខ្មែរក្រហមពីប្រទេសថៃ ប្រទេសកម្ពុជាបានសាងសង់បន្ទាយដ៏ធំមួយ។ របងតាមបណ្តោយព្រំដែននៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០។ ចាប់តាំងពីការមកដល់នៃសន្តិភាពនៅកម្ពុជានៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសថៃបានផ្ទុះឡើងម្តងទៀតជុំវិញបញ្ហាប្រាសាទព្រះវិហារក៏ដូចជាវិសាលភាពតិចតួចគឺកោះកូកុត។  គណៈកម្មការព្រំដែនមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥ ក្នុងការប៉ុនប៉ងដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាមានការរីកចម្រើនតិចតួច ហើយការបោះបង្គោលព្រំដែនពេញលេញដែលពេញចិត្តភាគីទាំងពីរនៅតែលេចធ្លោ។

ភូមិសាស្ត្រ

[កែប្រែ]
ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទព្រះវិហារពីលើអាកាស

ព្រំដែន​មួយនេះចាប់​ផ្តើម​ពី​ទិស​ឦសាន​ត្រង់​ចំណុច​បី​ជាមួយ​ប្រទេស​ថៃ នៅ​កំពូល ​ព្រះ​ចំបែង ជួរ​ភ្នំ​ដងរែក និង​តាម​កំពូល​ភ្នំ​ទៅ​ខាង​លិច។  ពេលចេញពីភ្នំ ព្រំប្រទល់បែរទៅទិសនិរតី ឆ្ពោះទៅទិសនិរតីជាធ្នូធំទូលាយ ម្តងម្កាលប្រើប្រាស់ទន្លេដូចជា ស្វាយចេក សិរីសោភ័ណ និង មង្គលបូរី ។ បន្ទាប់មកវាបន្តទៅភាគខាងត្បូង មួយផ្នែកតាមជួរភ្នំក្រវាញបញ្ចប់នៅឈូងសមុទ្រថៃ។ ព្រំដែន​កម្ពុជា​-​ថៃ​មាន​ប្រវែង​ប្រមាណ​៨០០​គីឡូម៉ែត្រ ដែល​រត់​ពី​ឈូង​សមុទ្រ​ថៃ​នៅ​ភាគ​ខាងត្បូង​ដល់​ទន្លេមេគង្គ​ខាងជើង ។ ដីនៅតាមព្រំដែនជាទូទៅជាភ្នំ និងភ្នំ ដោយមានទន្លេធំៗជាច្រើនហូរកាត់តំបន់នេះ។ ជួរភ្នំដែលលេចធ្លោជាងគេគឺភ្នំដងរែក ដែលបង្កើតជារបាំងធម្មជាតិរវាងប្រទេសទាំងពីរ។

ជម្លោះ

[កែប្រែ]

ប្រាសាទព្រះវិហារ

[កែប្រែ]
ទិដ្ឋភាពប្រាសាទព្រះវិហារ

ជម្លោះ​ព្រំដែន​កម្ពុជា​-​ថៃ លើ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ជា​បញ្ហា​រ៉ាំរ៉ៃ​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ ប្រាសាទនេះស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំក្នុងខេត្តព្រះវិហារក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាចំណុចជម្លោះរវាងប្រទេសទាំងពីរអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ដោយសារវាស្ថិតនៅជាប់ព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ វិវាទ​ជុំវិញ​កម្មសិទ្ធិ​ដី​ជុំវិញ​ប្រាសាទ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ទាមទារ។ នៅឆ្នាំ១៩៦២ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បានសម្រេចថា ប្រាសាទព្រះវិហារជារបស់កម្ពុជា ប៉ុន្តែកម្មសិទ្ធិលើដីជុំវិញនោះត្រូវបានទុកចោល។ នៅឆ្នាំ២០០៨ ប្រាសាទនេះត្រូវបានផ្តល់ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ ដែលបង្កឱ្យមានជម្លោះជាថ្មីរវាងប្រទេសទាំងពីរលើកម្មសិទ្ធិលើដីជុំវិញប្រាសាទ។ ការ​កំណត់​នេះ​ទំនង​ជា​ផ្តល់​ឱ្យ​កម្ពុជា​នូវ​ការ​ទាមទារ​កាន់​តែ​ខ្លាំង​ឡើង​ចំពោះ​ទឹក​ដី ដែល​នាំ​ឱ្យ​មាន​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​តាម​ព្រំដែន និង​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​យោធា​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១១ តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​បាន​ចេញ​សេចក្តី​សម្រេច​មួយ​ទៀត​ដែល​ផ្តល់​កម្មសិទ្ធិ​លើ​ដី​ជម្លោះ​ជុំវិញ​ប្រាសាទ​ដល់​កម្ពុជា។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភាពតានតឹងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានបន្តស្ងប់ស្ងាត់ ហើយការផ្ទុះឡើងនៃអំពើហឹង្សាជាបន្តបន្ទាប់បានកើតឡើងក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ។ ព្រំដែន​ជា​ប្រភព​នៃ​ភាព​តានតឹង​រវាង​កម្ពុជា និង​ថៃ​អស់​រយៈពេល​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ ដោយ​មាន​ជម្លោះ​ជា​ច្រើន​លើ​កម្មសិទ្ធិ​នៃ​តំបន់​ពិសេស។ បញ្ហា​ដ៏​ចម្រូងចម្រាស​បំផុត​មួយ​គឺ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ដែល​ស្ថិត​នៅ​លើ​ច្រាំង​ភ្នំ​ដងរែក ហើយ​ត្រូវ​បាន​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ទាមទារ។ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៣ តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​បាន​សម្រេច​ថា​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ជា​របស់​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ​តំបន់​ជុំវិញ​នៅ​តែ​មាន​ជម្លោះ។ ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រទេសទាំងពីរបានខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនង និងដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែន រួមទាំងការបង្កើតគណៈកម្មការព្រំដែនចម្រុះ និងការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងជាច្រើនស្តីពីការកំណត់ព្រំដែន និងការគ្រប់គ្រង។

កោះកូត

[កែប្រែ]

ឯកសារយោង

[កែប្រែ]