جەلال بایار

جەلال بایار

سەرۆککۆمارێ ترکیەیێ
27 گولان 1950 - 27 گولان 1960
İسمەت İنöنü جەمال گüرسەل
سەرۆکوەزیرێ ترکیەیێ
11 چریا پاشین 1938 - 25 کانوونا پاشین 1939
جەلال بایار رەفک سایدام (ەن)
سەرۆکوەزیرێ ترکیەیێ
1ێ چریا پاشین 1937 - 11 چریا پاشین 1938
İسمەت İنöنü جەلال بایار
ئەندامێ مەجلیسا مەزنئا نەتەوەیی یا ترکیەیێ

ژدایکبوون	16ێ گولانا 1883ان ئوموربەی (ەن)
مرن	22ێ تەباخا 1986ان (103 سالی) ستەمبۆل
جهێ گۆرستانێ	پارێزگەها بورسایێ (ەن)
ناڤێ راستی	ماهموت جەلâل بایار
ناسناڤ	گالپ حۆجا
حەڤوەلاتی	ترکیە
پیشە	سیاسەتمەدار
حەڤژین	رەشدە بایار (ەن)
زارۆک	نلüفەر گüرسۆی (ەن)
پارتیێن سیاسی	دەمۆجرات پارتی (ەن) پارتیا گەلئا کۆماری
خەلات	کنگهت گراند جرۆسس وته جۆللارئۆ ف تهەئۆ ردەرئۆ ف مەرتئۆ ف تهە Iتالان رەپوبلج (د) گراند جرۆسس سپەجال جلاسسئۆ ف تهەئۆ ردەرئۆ ف مەرتئۆ ف تهە فەدەرال رەپوبلجئۆ ف گەرمانی (د) (1954)

شانەناڤ

ماهمود جەلâل (ژ سالا کو زاگۆنا پاشناڤان دەرکەت،ئا نگۆ 1934، پاشناڤا وی کرن بایار) (ژدب. 16ێ گولانێ 1883 ل ئوموربەی، بورسا; م. 22ێ گەلاوەژێ 1986 ل ستەمبۆل) سیاسەتمەدارئوو سێیەم سەرۆککۆمارێ ترکیەیێ بوو.

بئە سلێ خوە نە ترک، ژ مالباتەکە بولگارستانی بوو. یەک ژ پەیایێن جۆنترکان، کۆمیتەیا بۆ یەکیتیئوو پێشدەچوونێ (Iتتهات ڤە تەراکک)ئوو دۆستێن دەمەکێ یێ موستافا کەمالئا تاتüرک بوو. تەڤلی برێڤەبرنا نیژادکوژیائە رمەنیان بوویە، بۆ وێ وەکی سیمبۆلیک دەمەکێ هاتیە دارزاندن ژی. دەولەتا رۆمێ (ترکیە) ناڤێ بایار دایە گەلەک وارگەه، کۆلانێن کوردستانئوو ترکیەیێ.

ژ سالا 1924 هەیا 1946ێ ب قەیدێ پیشاندنی (تایینکری) گەه دبوو وەزیر، گەه بورۆکرات، گەه ژی پارلامەنتەر.

گالپ حۆجائە ڤ ب خوە یە

د بن کۆد ناڤێ گالپ حۆجا دە ل دژی گوندئوو باژارێن یەونانێنئا ناتۆلیایێ کۆمکوژی، تالانئۆ رگانیزە دکر. وێ دەمێ یەونان پررانی ل هەرێمائە گەئوو تراکیایێ جهوار بوون. گەلەک زانایێن رۆژاڤایی ناڤێ شەرێ سەرخوەبوونا ترکیێ قەبول ناکن، دێل وێ ڤە شەرێن ترکئوو یەونانان بکارتینن.

سالا 1945ی ب فەرمی سازوومانیا یەکپارتیتی یا ترکیەیێ تێ تێ راکرن. پارتیا دەمۆکرات (ترکیە) (دپ) تێ دامەزراندن. بایار ژی خوە ددە جەم ئادنان مەندەرەس. حن دبێژن ڤیا ب زانەبوون کریە، خوەستیا مهالەفەتێ بکە بن کۆنترۆلا کەمالیستان. ژ بەر وێ کەتیە ناڤا دپیێ. سالا 1950یێ دپ د هلبارتنێ دە بسەردکەڤە. بایار د 22ێ گولانا 1950ان دە دبە سەرۆککۆمار.

تالانا خریستیانان

ماهموت جەلال بەگ (1931)

د بن سەرۆککۆماریا بایار دە، ب سیستەماتیکیئا سیمیلاسیۆنا کوردان تێ برێڤەبرن. حەروها یەونان،ئە رمەنی، سوریانی، پۆنتووسئوو ێد ژی پارا خوە ژ پۆلیتیکایێن کەمالیست دگرە. د 6 - 7ێئی لۆنێ سالا 1955ی دە ل ستەمبۆلێ تالانا "نە-مسلمانان" پێک تێ. ب دەههەزاران ترکێن راسترادیکالئوو ئێ ریش دبن سەر مال، کارگەهێن خریستیانان. دکانئوو مالان دشەوتینن، دەست ددن سەر پەرەئوو دەولەمەندیێن وان.

د جوونتایا سالا 1960ی دە ژئا لیێئە سکەران ڤە تێ گرتن. مەندەرەسئوو دو وەزیر تێن داردەکرن لێ بایار سەربەست تێ بەردانئوو ئە فووکرن.

چاڤکانی

• جامللا داولەتسجهن-لندەر: دەنەر سەنەس ستااتەس. جەلال بایار (1883-1986)ئو ند دەئە نتوجکلونگ دەر مۆدەرنەن تüرکە - خولامێ وەلاتێ خوە جەلال بایارئوو ئا ڤابوونا ترکیەیا نووژەن. حارراسسۆوتز (2003)، Iسبن 3-447-04740-2 (المانی)