داخوازنامەیا بۆوسهاک ژ بۆ مافێن سیاسی یێن جەزاییری

داخوازنامەیا بۆوسهاک ژ بۆ مافێن سیاسی یێن جەزاییری
داخوازنامەیا بۆوسهاک ژ بۆ مافێن سیاسی یێن جەزاییری
پیشە	سیاسەتمەدار ;
	بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە

ژ بۆ مانەیێن دن ل بۆوسهاک بنێرە.

داخوازنامەیا بۆوسهاک ژ بۆ مافێن سیاسی یێن جەزاییری، ب ناڤێ پەتتۆنە حەژمار 30، یەکەم داخوازنامە بوو کو تێ دە موهاممەدئا ل-ساگهر بۆوسهاک (1869-1959) داخوازا مافێن سیاسی یێن جەزاییری ل جەزاییرێ فرانسی کر.^[1]^[2]

دیرۆک

بەشداربوونا ب دەه هەزاران لەشکەرێن جەزاییری د شەرێ جیهانێ یێ یەکەم دە کو ل فرانسایێ شەر دکنئوو دەستوەردانا وانئا ب بریار د تێکبرنائا رتێشائا لمانئا ئی مپەراتۆری دە، پشتی ڤەگەرا وان بۆ جەزاییرێ، وان خەملاندن.^[3]

ب ڤیئا وایی قانوونا ژۆننار دەستوور دا کو دێرینئوو ئا ستەنگداران بگهیژن فۆنکسیۆنێن د رێڤەبەریا کۆلۆنیالیست دەئوو ل باژارئوو گوندان سیتەیا راست بستینن وەکی نیشانەکئا سیمیلاسیۆنێ د بن کۆدا خوەجی دە.^[4]

رێزکنامەیێن کو پشتی قانوون د 4ێ سباتا 1919-ان دە هاتە پەژراندن دەستوور ددا پێشدەبرنا مەتنێن قانوونی یێن کو پیشەیێن کو ژ جەزاییرییێن خوەجهی رە تێنە دەستوور کرن دەستنیشان دکن، دگەل کو پاشەرۆژێ د هیەرارشیا پیشەیی یائی داری دە سینۆردار کرن.^[5]

لێبەلێ، هلبژارتنێن شارەداریانئێ ن سالا 1919-ان هشت کو نوونەرتیا سیاسی یا خوەجهی د شارەداریان دە ب راست بەرفرەه ببە،ئوو پێدڤییەک نوو ژ بۆئا زادیێن سیاسیئوو سەندیکال پەیدا کر.^[6]

ب راستی، مەجلیسێ گشتی خالد بن حاشم ل جەزاییرێ،ئوو هەر وەهائە ندامێ مەجلیسا شارەداریێ مهەمەدئە ل-ساگر بوسهاقی، وەکی نوونەرێ خوەجهیێن هلبژارتی، ب ناڤگینیا سازیێن فرانسی، ژ کۆمونان بگرە هەیا سەناتۆیا فرەنسی، دەست ب گوررکرنئوو پرۆتەستۆ کرن.ئوو هەتا نها ژی د نامەیەکێ دە ژ سەرۆکێ دەولەتێن یەکبوویی وۆۆدرۆو ولسۆن (1856-1924).^[7]

داخوازنامە

داخوازا مافێن سیاسی یێن خوەجهیێن جەزاییری پشتی شەرێ جیهانێ یێ یەکەم ب نڤیساندنا داخوازنامەیەکە فەرمی یا د 18ێ تیرمەها 1920ان دە ژ سەناتۆیا فرانسایێ رە هاتە راستکرن.^[8]

ئەڤ بەلگەیا پرۆتەستۆیێ ژ هێلائە میر کهالەد ڤە هاتیئی لهاما کرنئوو ژ هێلا گەلەک مەجلیسێن شارەداریێ ڤە، ب رێبەرئوو نوونەرتیا مۆهامەد سەگر بۆوجهاک، کو د شارەداریا کارووبارێ تەڤاهی یا تەنا (بەرێ مەنەرڤللە) دە هاتی هلبژارتن، هاتە راست کرن.^[9]

سەکرەتەریا سەناتۆیێئە ڤ بەلگە د بن سەرناڤێ "داخوازنامەیا ژمارە 30" دە تۆمار کر، کو بەهسا نەرازیبوونا رێزدارئا مەجلیسێن شارەداریێن خوەجهی یێن جەزاییرێ ل پێشبەری سەناتۆیێ ل دژی بەندێن نوو یێن قانوونا خوەجهی یە.^[10]

ب راستی ژی، خزمەتگوزاریێن هکوومەتا فرانسایێ پێشنوومەقانوونەک دەربارێ گوهەرتنێن د هوکمێن رەژیمێ یێن رەوشا نشتەجیێن خوەجهی ل جەزاییرێئوو دەستەسەرکرنا روونشتڤانێن خوەجهی یێن جەزاییرێ ژ بۆ مافێن سیاسی، پێشکێشی مەجلسا بلندئا پارلامەنێ کر.^[11]

نیقاشێن ل سەناتۆیێ

ئەو سەناتۆر جهارلەس جادللۆن (1876-1940) بوو کو ژ هێلا سەناتۆیا فرەنسی ڤە هاتە دەستوور کرنئوو تایین کرن کو ل سەر نیقاشئوو نیقاشێن سەناتۆرێن دن ل سەر داخویانیێن خوە یێن ناکۆکیێ راپۆر بکە،ئوو ئە ڤ یەک د روونشتنا 19ێ گولانا 1921ان دە.^[12]^[13]

ڤێ سەناتۆرێ لاندەسێ پاشێ د راپۆرتا خوە دە بال کشاند سەر وێ یەکێ کو پرۆژە یاسایا سەرراستکرنا یاسایا خوەجهی، کو داخوازنامە پێ رە تێکلدار بوو، ژئا لیێ هەر دو مەجلسێن پارلەمانی یێن فرانسایێ ڤە هاتیە پەژراندنئوو پەسەندکرن.^[14]

ب راستی، پرۆژەیا هکوومەتێ پشتی کو ب پرانیا دەنگێن پارلەمەنتەرئوو سەناتۆران هات قەبوولکرن، بوو قانوونا 4ێ تەباخا 1920ان (ب فرانسی: قانوونا 4ێ تەباخا 1920ان)ئوو ئە ڤ قانوون پاشێ پشتی راگهاندنا وێ یا داوی د رۆژنامەیا فەرمی یا فرانسایێ دە هات وەشاندن. کۆمارا 6 تەباخ 1920، د رووپەلا 11287 دە دەست پێ دکە.^[15]

د داویا نیقاشا سەناتۆرانئا ل سەر "داخوازنامەیا ژمارە 30" دە، کۆمیتەیا ب سەرۆکاتیا راپۆرتۆر جهارلەس جادللۆن، د داویێ دە ل سەر رۆژەڤا بەرفرەهکرنا مافێن سیاسی یێن خوەجهیان نەیینی بلێڤ کرئوو رەدکرنئوو رەدکرن کەتە قەیدێن سەناتۆیێ.^[16]

چاڤکانی

^ "ژۆورنالئۆ ففجەل دە لا رéپوبلقوە فرانچاسە. دéباتس پارلەمەنتارەس. سéنات : جۆمپتە رەندو ن-ەختەنسۆ". گاللجا. 19 گولان 1921.
^ سéنات، فرانجەئا سسەمبلéە ناتۆنالە (1871-1942) (12 نیسان 1922). "ئاننالەس دو سéنات: دéباتس پارلەمەنتارەس". Iمپرمەرە دەس ژۆورناوخئۆ ففجەلس – ب ریا گۆۆگلە بۆۆکس.{{جتە وەب}}: جس1 مانت: نومەرج نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)
^ "لا رەقوێتە دە ل'ئەمر کهالەدئا و پرéسدەنت ولسۆن |ئە ل واتان". ووو.ەلواتان.جۆم.^{[گرێدان دامی مریە]}^{[گرێدان دامی مریە]}
^ "لەتترە دە ل'Éمر کهالەد à وۆۆدرۆو ولسۆن، پرéسدەنت دەس Éتاتس-ئونس د'ئامéرقوە (ما 1919) - ماگەس-دژەبەلس". ووو.ماگەس-دژەبەلس.ۆرگ.
^ ئاگەرۆن، جهارلەس-رۆبەرت (12 نیسان 1980). "لا پەتتۆن دە ل'ئەمر کهالەدئا و پرەسدەنت ولسۆن (ما 1919)". 7 (19–20) – ب ریا ووو.پرۆژەجتتۆپجس.ۆرگ. {{جتە ژۆورنال}}: ژ بۆ ژۆورنال پارامەترەیا |ژۆورنال= هەوجە یە (الیکاری)^{[گرێدان دامی مریە]}
^ مەراد،ئا ل (12 نیسان 1971). "ل'éمر کهالەد (1875-1936) ڤو پار Iبن بادس (1889-1940)". رەڤوە دەس مۆندەس موسولمانسئە ت دە لا مéدتەررانéە. 9 (1): 21–35. دۆ:10.3406/رەممم.1971.1099 – ب ریا ووو.پەرسەە.فر.
^ ئاگەرۆن، جهارلەس-رۆبەرت (2005). "لا پéتتۆن دە ل'Éمر کهالەداو پرéسدەنت ولسۆن (ما 1919)". دانس گەنèسە دە ل'ئالگéرەئا لگéرەننە [گەنەسسئۆ فئا لگەرانئا لگەرا] (ب فرانسی). رر. 165–178.
^ بەنکادا، ساددەک (30 کانوونا پێشین 2004). "لا رەڤەندجاتۆن دەس لبەرتéس پوبلقوەسدانس لە دسجۆورس پۆلتقوە دو ناتۆنالسمەئا لگéرەنئە ت دە ل'انتجۆلۆنالسمە فرانچاس(1919-1954)". Iنسانیات / إنسانيات. رەڤوەئا لگéرەننە د'انتهرۆپۆلۆگەئە ت دە سجەنجەس سۆجالەس (25–26): 179–199. دۆ:10.4000/نسانیات.6387. س2جIد 193875037 – ب ریا ژۆورنالس.ۆپەنەدتۆن.ۆرگ.
^ لەس تراڤاوخ دو سéنات دە لا ترۆسèمە رéپوبلقوە | سéنات
^ https://www.senat.fr/fileadmin/Histoire/Textes__debats_et_grandes_lois/Les_travaux_du_Senat_de_la_IIIe_Republique/Debats_et_feuilletons/BNF1921.pdf
^ ئاگەرۆن، جهارلەس-رۆبەرت (12 نیسان 1980). "لا پەتتۆن دە ل'ئەمر کهالەدئا و پرەسدەنت ولسۆن (ما 1919)". رەڤوە د'هستۆرە ماگهرéبنە. 7 (19–20): 199–209 – ب ریا ووو.افرجابب.ۆرگ.
^ "رéپەرتۆرەئا دمنستراتف دەس مارەسئە ت دەس جۆنسەللەرس مونجپاوخ". گاللجا. 12ئی لۆن 1920.
^ تەختە، فرانجە سéنات (1875-1942)ئا وتەور دو (22 کانوونا پێشین 1922). "Iمپرەسسۆنس : پرۆژەتس، پرۆپۆستۆنس، راپپۆرتس... / سéنات". گاللجا.{{جتە وەب}}: جس1 مانت: نومەرج نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)
^ تەختە، فرانجە سéنات (1875-1942)ئا وتەور دو (7 تیرمەه 1922). "Iمپرەسسۆنس : پرۆژەتس، پرۆپۆستۆنس، راپپۆرتس... / سéنات". گاللجا.{{جتە وەب}}: جس1 مانت: نومەرج نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)
^ "پاندەجتەس فرانچاسەس پéرۆدقوەس : رەجوەل مەنسوەل دە ژورسپرودەنجەئە ت دە لéگسلاتۆن... | 1922" (ب فرانسی). گاللجا. 22 چریا پێشین 2013. رۆژا گهشتنێ 29 نیسان 2022.
^ "سوپپلéمەنت à تۆوس لەس جۆدەس : بوللەتن دەس لۆسئو سوەللەس، دéجرەتس،ئا ررێتéس، جرجولارەس،ئە تج. سە رéفéرانتئە ت س'اداپتانت à تۆوس لەس جۆدەس : رەجوەل مەنسوەل / فۆندé پار مەئا . وەبەر،... ; پوبلé پار م. پاول رۆی،..." گاللجا. 12 چریا پاشین 1920.

ببلیۆگرافیا

"پéتتۆنس". سéنات: سéانجە دو 18 ژوللەت 1920 (ب فرانسی). جلد ن° 73. پارس: قوا ڤۆلتارە. 20 گولان 1921. ر. 1172. جتاتۆن: پ. 1170 {{جتە بۆۆک}}: |خەبات= تێ تنە هەسباندن (الیکاری)

"پéتتۆنس". ئاننالەس دو سéنات: دéباتس پارلەمەنتارەس (ب فرانسی). جلد ن° 94، پارتە 2. پارس: Iمپرمەرە دەس ژۆورناوخئۆ ففجەلس. 1922. ر. 1334. جتاتۆن: پ. 1334

گرێدانێن دەرڤە

[1] "ژۆورنالئۆ ففجەل دە لا رéپوبلقوە فرانچاسە. دéباتس پارلەمەنتارەس. سéنات : جۆمپتە رەندو ن-ەختەنسۆ". گاللجا. 19 گولان 1921.

[2] سéنات، فرانجەئا سسەمبلéە ناتۆنالە (1871-1942) (12 نیسان 1922). "ئاننالەس دو سéنات: دéباتس پارلەمەنتارەس". Iمپرمەرە دەس ژۆورناوخئۆ ففجەلس – ب ریا گۆۆگلە بۆۆکس.{{جتە وەب}}: جس1 مانت: نومەرج نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)

[3] "لا رەقوێتە دە ل'ئەمر کهالەدئا و پرéسدەنت ولسۆن |ئە ل واتان". ووو.ەلواتان.جۆم.^{[گرێدان دامی مریە]}^{[گرێدان دامی مریە]}

[4] "لەتترە دە ل'Éمر کهالەد à وۆۆدرۆو ولسۆن، پرéسدەنت دەس Éتاتس-ئونس د'ئامéرقوە (ما 1919) - ماگەس-دژەبەلس". ووو.ماگەس-دژەبەلس.ۆرگ.

[5] ئاگەرۆن، جهارلەس-رۆبەرت (12 نیسان 1980). "لا پەتتۆن دە ل'ئەمر کهالەدئا و پرەسدەنت ولسۆن (ما 1919)". 7 (19–20) – ب ریا ووو.پرۆژەجتتۆپجس.ۆرگ. {{جتە ژۆورنال}}: ژ بۆ ژۆورنال پارامەترەیا |ژۆورنال= هەوجە یە (الیکاری)^{[گرێدان دامی مریە]}

[6] مەراد،ئا ل (12 نیسان 1971). "ل'éمر کهالەد (1875-1936) ڤو پار Iبن بادس (1889-1940)". رەڤوە دەس مۆندەس موسولمانسئە ت دە لا مéدتەررانéە. 9 (1): 21–35. دۆ:10.3406/رەممم.1971.1099 – ب ریا ووو.پەرسەە.فر.

[7] ئاگەرۆن، جهارلەس-رۆبەرت (2005). "لا پéتتۆن دە ل'Éمر کهالەداو پرéسدەنت ولسۆن (ما 1919)". دانس گەنèسە دە ل'ئالگéرەئا لگéرەننە [گەنەسسئۆ فئا لگەرانئا لگەرا] (ب فرانسی). رر. 165–178.

[8] بەنکادا، ساددەک (30 کانوونا پێشین 2004). "لا رەڤەندجاتۆن دەس لبەرتéس پوبلقوەسدانس لە دسجۆورس پۆلتقوە دو ناتۆنالسمەئا لگéرەنئە ت دە ل'انتجۆلۆنالسمە فرانچاس(1919-1954)". Iنسانیات / إنسانيات. رەڤوەئا لگéرەننە د'انتهرۆپۆلۆگەئە ت دە سجەنجەس سۆجالەس (25–26): 179–199. دۆ:10.4000/نسانیات.6387. س2جIد 193875037 – ب ریا ژۆورنالس.ۆپەنەدتۆن.ۆرگ.

[9] لەس تراڤاوخ دو سéنات دە لا ترۆسèمە رéپوبلقوە | سéنات

[10] ttps://www.senat.fr/fileadmin/Histoire/Textes__debats_et_grandes_lois/Les_travaux_du_Senat_de_la_IIIe_Republique/Debats_et_feuilletons/BNF1921.pdf

[11] ئاگەرۆن، جهارلەس-رۆبەرت (12 نیسان 1980). "لا پەتتۆن دە ل'ئەمر کهالەدئا و پرەسدەنت ولسۆن (ما 1919)". رەڤوە د'هستۆرە ماگهرéبنە. 7 (19–20): 199–209 – ب ریا ووو.افرجابب.ۆرگ.

[12] "رéپەرتۆرەئا دمنستراتف دەس مارەسئە ت دەس جۆنسەللەرس مونجپاوخ". گاللجا. 12ئی لۆن 1920.

[13] تەختە، فرانجە سéنات (1875-1942)ئا وتەور دو (22 کانوونا پێشین 1922). "Iمپرەسسۆنس : پرۆژەتس، پرۆپۆستۆنس، راپپۆرتس... / سéنات". گاللجا.{{جتە وەب}}: جس1 مانت: نومەرج نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)

[14] تەختە، فرانجە سéنات (1875-1942)ئا وتەور دو (7 تیرمەه 1922). "Iمپرەسسۆنس : پرۆژەتس، پرۆپۆستۆنس، راپپۆرتس... / سéنات". گاللجا.{{جتە وەب}}: جس1 مانت: نومەرج نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)

[15] "پاندەجتەس فرانچاسەس پéرۆدقوەس : رەجوەل مەنسوەل دە ژورسپرودەنجەئە ت دە لéگسلاتۆن... | 1922" (ب فرانسی). گاللجا. 22 چریا پێشین 2013. رۆژا گهشتنێ 29 نیسان 2022.

[16] "سوپپلéمەنت à تۆوس لەس جۆدەس : بوللەتن دەس لۆسئو سوەللەس، دéجرەتس،ئا ررێتéس، جرجولارەس،ئە تج. سە رéفéرانتئە ت س'اداپتانت à تۆوس لەس جۆدەس : رەجوەل مەنسوەل / فۆندé پار مەئا . وەبەر،... ; پوبلé پار م. پاول رۆی،..." گاللجا. 12 چریا پاشین 1920.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]