Прејди на содржината

Климатски промени на Арктикот

Од Википедија — слободната енциклопедија
Областите каде просечните годишни температури се зголемиле за повеќе од 3 °C помеѓу 1981 и 2010 година се прикажани со црвено.
Намалување на површината на мразот од 2005 до 2007 година, како и во 1979-2000 година

Современите климатски промени на Арктикот вклучуваат зголемување на температурата на површинскиот слој на атмосферата, намалување на површината и дебелината на морскиот мраз и топење на ледената покривка на Гренланд[1] .

Се очекува Арктичкиот океан да остане целосно без мраз во текот на летото пред 2100 година. Проценките за тоа кога ова ќе се случи за прв пат варираат многу: се посочени 2060-2080[2], 2030 година[3]. Бидејќи арктичкиот регион е најчувствителен на глобалното затоплување, климатските промени на Арктикот често се гледаат како индикатор за овој процес. Експертите предупредуваат и за опасноста од ослободување на големи количини метан како резултат на топењето на вечниот мраз кој содржи метан хидрат . Климатските промени на Арктикот кои редовно се сумираат се и во Четвртиот извештај за проценка на IPCC за проценка на влијанието врз климата на Арктикот. Националната океанска и атмосферска администрација на САД ја ажурира Арктичката  картичка за извештај. Конкретно, евидентирано е намалување на површината на поларниот мраз. Следниот минимум за овој показател е забележан во септември 2012 година.

Моделирање, историја и прогнози за обемот на морскиот мраз[уреди | уреди извор]

Сезонски варијации и долгорочен пад на арктичкиот морски мраз

Компјутерските модели предвидуваат дека обемот на морскиот мраз ќе продолжи да се намалува во иднина, иако неодамнешната работа ја доведува во прашање нивната способност точно да ги предвидат промените во морскиот мраз. Сегашните климатски модели често ја потценуваат стапката на губење на морскиот мраз.[4] Во 2007 година, IPCC известиле: „На Арктикот, се предвидува падот на глобалната покривка од морето да се забрза, при што некои модели во сценариото со висока емисија А2 сугерираат дека летната ледена покривка целосно ќе исчезне во втората половина на 21 век.[5]“ Во моментов нема научни докази дека Арктичкиот океан некогаш бил без мраз во последните 700.000 години, иако имало периоди кога Арктикот бил потопол од денес.[6][7] Научниците ги проучуваат можните причински фактори, како што се директните промени поврзани со ефектот на стаклена градина, како и индиректните промени како што се невообичаените ветрови,[8] зголемувањето на температурите на Арктикот,[9] или промените во циркулацијата на водата[10] (на пример, зголемување на протокот на топла вода во Арктичкиот океан од реките).

Според Меѓувладиниот панел за климатски промени, „затоплувањето на Арктикот, мерено според дневните максимални и минимални температури, било големо како и во кој било друг дел од светот“[11]. Намалувањето на морскиот мраз на Арктикот резултира со помалку сончева енергија која се рефлектира назад во вселената, а со тоа го забрзува падот.[12] Истражувањата покажале дека неодамнешното затоплување во поларните региони се должи на севкупниот ефект на човечките влијанија. Затоплувањето од радијативното присилување на стакленички гасови само делумно се компензира со ладење од осиромашувањето на озонската обвивка.[13]

Сигурните мерења на работ на морскиот мраз започнале со појавата на вештачките Земјини сателити во доцните 1970-ти. Пред појавата на сателитите, истражувањето на регионот се вршело главно со помош на бродови, пловци и авиони.[14] Има значителни меѓугодишни варијации[15] во намалувањето на ледената покривка. Некои од овие промени може да се должат и на ефектите како што се Арктичката осцилација, која самата може да биде поврзана со глобалното затоплување.[16] Некои од промените во суштина се случајни „временски шум“.

Арктичкиот морски мраз, кој го достигнува својот минимум во септември, достигнал ново рекордно ниско ниво во 2002, 2005, 2007 година (39,2 отсто помалку од просекот 1979-2000 година) и 2012 година.[17] Во почетокот на август 2007 година, еден месец пред крајот на сезоната на топење, била забележана најголемата загуба на арктичкиот мраз досега - повеќе од милион квадратни километри.[18] За прв пат во човековата меморија, легендарниот северозападен премин бил целосно откриен. Постигнат е годишен минимум мраз од 4,28 милиони квадратни километри. Драматичното пропаѓање во 2007 година ги изненадило и ги загрижило научниците[19][20].

Од 2008 до 2011 година, минималниот морски мраз на Арктикот бил повисок отколку во 2007 година, но не се вратил на нивото од претходните години.[21][22] На крајот на август 2012 година, 3 недели пред крајот на сезоната на топење, бил забележан нов рекорден минимален мраз[23]. Неколку дена подоцна, на крајот на август, површината на морскиот мраз била помалку од 4 милиони квадратни километри.[24] Минимумот бил постигнат на 16 септември 2012 година и изнесувал 3,39 милиони квадратни километри или 760.000 квадратни километри помалку од претходниот минимум на 18 септември 2007 година. Меѓутоа, во 2013 година, стапката на топење на мразот е значително помала отколку во 2010-2012 година во мај[25] и јуни [26] 2013 година, површината на мразот била блиску до нормалата, откако достигнала минимум 5 милиони квадратни километри (наспроти; 3.4 во 2012 година), повторно почнала да расте[27]. Исто така, во 2014 година ледената површина била поголема отколку во 2008-12 година и изнесувала 5,0 милиони квадратни километри, што е блиску до нормата од 1979-2010 година (околу 6,0 милиони квадратни километри). Во 2020 година е забележан втор минимум од 3,74 милиони квадратни километри. Во 2021 година е забележан нов максимум од 4,92 милиони квадратни метри. (https://www.awi.de/en/about-us/service/press/single-view/jaehrliches-meereisminimum-in-der-arktis.html Архивнска копија)

Исто така, треба да се земе предвид дека пред 1979 година, кога не биле извршени сателитски набљудувања, биле забележани и периоди на многу низок мраз[28], од кои еден во 1920-1940 година исто така предизвикал дискусии и загриженост за затоплувањето на Арктикот[29].

Дебелината на морскиот мраз, а со тоа и неговиот волумен и маса, е многу потешко да се измери од неговата површина. Точни мерења може да се направат само на ограничен број точки. Поради значителни варијации во дебелината и составот на мразот и снегот, мерењата засновани на воздух и вселена мора внимателно да се проценат. Сепак, спроведените студии ја потврдуваат претпоставката за нагло намалување на староста и дебелината на мразот.[30] Истражувањето на Арктикот од Катлин Арктик Анкета која објавила просечна дебелина на мразот од 1,8 м во северниот дел на Бофортово Море, област која традиционално содржи постар, подебел мраз.[31] Друг пристап[32] е нумеричка симулација на растот, наносот и топењето на мразот во интегриран модел на океанска-атмосфера, танко прилагодувајќи ги параметрите за да одговараат на познатите податоци за дебелината и површината на мразот.

Стапката на опаѓање на годишните максимални мраз на Арктикот се забрзува. Во 1979-1996 година, просечното намалување на максимумот на мраз по деценија бил 2,2% од волуменот и 3% од површината. Во деценијата што завршува во 2008 година, овие вредности се искачиле на 10,1% и 10,7%, соодветно. Ова е споредливо со промената на годишните минимуми (т.е. повеќегодишен мраз што преживува во текот на целата година). Помеѓу 1979 и 2007 година, просечното намалување по деценија на минимумите било 10,2% и 11,4%, соодветно.[33] Ова е во согласност со мерењата на ICESat кои укажуваат на намалување на дебелината на мразот на Арктикот и намалување на обемот на повеќегодишниот мраз. Во периодот од 2005 до 2008 година, површината на повеќегодишниот мраз се намалила за 42%, а обемот за 40%, загубата изнесувала ~ 6300 км 3.

Графикон на површината на годишниот минимален мраз на Арктикот за целиот период на набљудување од 1979 година (се евидентира годишно во средината на септември)[34]:

1
2
3
4
5
6
7
8
1980
1990
2000
2010
2020

Глобалното затоплување во Русија[уреди | уреди извор]

Забележани климатски трендови во растот на просечната годишна температура во Русија за 1976-2021 година, според податоците на Росхидромет

На територијата на Русија, просечната годишна температура расте 2,5-2,8 пати побрзо од просечната на планетата.[35] [36] Територијата на Далечниот Север, особено полуостровот Таимир, најбрзо се „грее“.[37] Во 2020 година, Русија го зазела третото место според вкупните емисии на јаглерод диоксид.[38]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Foster, Joanna M. (2012-02-08). „From 2 Satellites, the Big Picture on Ice Melt“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 2012-09-23. Посетено на 2012-09-28.
  2. ↑ Boé, Julien; Hall, Alex; Qu, Xin (2009-05). „September sea-ice cover in the Arctic Ocean projected to vanish by 2100“. Nature Geoscience (англиски). 2 (5): 341–343. doi:10.1038/ngeo467. ISSN 1752-0894. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  3. ↑ Roach, John (2009-10-15). „Arctic Largely Ice Free in Summer Within Ten Years?“. National Geographic News. Архивирано од изворникот на 2012-11-01. Посетено на 2010-10-02.
  4. ↑ Eisenman, I.; Untersteiner, N.; Wettlaufer, J. S. (2007-05). „On the reliability of simulated Arctic sea ice in global climate models“. Geophysical Research Letters (англиски). 34 (10). doi:10.1029/2007GL029914. ISSN 0094-8276. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  5. ↑ Intergovernmental Panel on Climate Change, уред. (2014-03-24). „Climate Change 2013 – The Physical Science Basis“. doi:10.1017/cbo9781107415324. Наводот journal бара |journal= (help)
  6. ↑ Overpeck, Jonathan T.; Sturm, Matthew; Francis, Jennifer A.; Perovich, Donald K.; Serreze, Mark C.; Benner, Ronald; Carmack, Eddy C.; Chapin, F. Stuart; Gerlach, S. Craig (2005-08-23). „Arctic system on trajectory to new, seasonally ice‐free state“. Eos, Transactions American Geophysical Union (англиски). 86 (34): 309–313. doi:10.1029/2005EO340001. ISSN 0096-3941.
  7. ↑ Butt, Faisal A; Drange, Helge; Elverhøi, Anders; Otterå, Odd Helge; Solheim, Anders (2002-08). „Modelling Late Cenozoic isostatic elevation changes in the Barents Sea and their implications for oceanic and climatic regimes: preliminary results“. Quaternary Science Reviews. 21 (14–15): 1643–1660. doi:10.1016/s0277-3791(02)00018-5. ISSN 0277-3791. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  8. ↑ Eisenman, Ian (2010-08). „Geographic muting of changes in the Arctic sea ice cover“. Geophysical Research Letters. 37 (16). doi:10.1029/2010gl043741. ISSN 0094-8276. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  9. ↑ Alley, Richard B. (2007-09-07). „"C"ing Arctic Climate with Black Ice“. Science. 317 (5843): 1333–1334. doi:10.1126/science.1147470. ISSN 0036-8075.
  10. ↑ „Arctic Sea Ice Changes“. Space Research Today. 170: 15–16. 2007-01. doi:10.1016/s1752-9298(07)80061-2. ISSN 1752-9298. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  11. ↑ Резолюции и решения, принятые генеральной ассамблеей на семьдесят пятой сессии: Том I. United Nations. 2021-12-23. ISBN 978-92-1-001148-8.
  12. ↑ „Памяти Бориса Федоровича Курьянова (18 июня 1932 г.–30 января 2019 г.)“. Акустический журнал. 65 (3): 389–390. 2019. doi:10.1134/s0320791919030134. ISSN 0320-7919.
  13. ↑ Gillett, Nathan P.; Stone, Dáithí A.; Stott, Peter A.; Nozawa, Toru; Karpechko, Alexey Yu.; Hegerl, Gabriele C.; Wehner, Michael F.; Jones, Philip D. (2008-11). „Attribution of polar warming to human influence“. Nature Geoscience (англиски). 1 (11): 750–754. doi:10.1038/ngeo338. ISSN 1752-0894. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  14. ↑ Meier, Walter N.; Stroeve, Julienne; Fetterer, Florence (2007). „Whither Arctic sea ice? A clear signal of decline regionally, seasonally and extending beyond the satellite record“. Annals of Glaciology (англиски). 46: 428–434. doi:10.3189/172756407782871170. ISSN 0260-3055.
  15. ↑ LINDSAY, E. J. (1981-01). „A Review of: "Bibliography of Geologic Studies Using Imaging Radar." Compiled by M. LEONARD BRYAN. (JPL Publ. 79-53, 1979.) [Pp. 121.] Available from NASA/JPL, California Institute of Technology, Pasadena, California, U.S.A.“. International Journal of Remote Sensing. 2 (1): 83–84. doi:10.1080/01431168108948344. ISSN 0143-1161. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  16. ↑ Fyfe, J. C.; Boer, G. J.; Flato, G. M. (1999-06). „The Arctic and Antarctic oscillations and their projected changes under global warming“. Geophysical Research Letters (англиски). 26 (11): 1601–1604. doi:10.1029/1999GL900317. ISSN 0094-8276. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  17. ↑ Record Arctic sea ice minimum confirmed by NSIDC — Met Office Архивирано на 29 јули 2013 г.
  18. ↑ Tschudi, Mark A.; Meier, Walter N.; Stewart, J. Scott (2020-05-07). „An enhancement to sea ice motion and age products at the National Snow and Ice Data Center (NSIDC)“. The Cryosphere. 14 (5): 1519–1536. doi:10.5194/tc-14-1519-2020. ISSN 1994-0424.
  19. ↑ Cavalieri, D. J.; Parkinson, C. L. (2012-03-09). „Arctic sea ice variability and trends, 1979–2010“. dx.doi.org. Посетено на 2024-06-02.
  20. ↑ Užarević, Josip (2011-01). „В память Александра Флакера (Белосток, 24 июля 1924 – Загреб, 25 октября 2010)“. Russian Literature. 69 (1): 1–2. doi:10.1016/j.ruslit.2011.02.002. ISSN 0304-3479. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  21. ↑ „Arctic sea ice hits record low“. Physics Today. 2012. doi:10.1063/pt.5.026288. ISSN 1945-0699.
  22. ↑ Schiermeier, Quirin (2009-09-18). „Arctic sea ice levels third-lowest on record“. Nature. doi:10.1038/news.2009.930. ISSN 0028-0836.
  23. ↑ Gannon, Megan (2016-04-22). „Arctic Sea Ice Extent May Shrink Below 2012 Record Low“. Eos. 97. doi:10.1029/2016eo051183. ISSN 2324-9250.
  24. ↑ „Sea Ice Index, updated daily“. dx.doi.org. Посетено на 2024-06-02.
  25. ↑ „GISMETEO.RU: В мае 2013 года площадь арктического льда была близкой к норме | Климат | Новости погоды“. Архивирано од изворникот на 2013-06-11. Посетено на 2013-08-10. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  26. ↑ „GISMETEO.RU: В июне 2013 года арктический лёд был почти в норме | Климат | Новости погоды“. Архивирано од изворникот на 2013-07-18. Посетено на 2013-08-10. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  27. ↑ „Монитор Арктического морского льда“. Архивирано од изворникот на 2013-08-09. Посетено на 2013-08-26. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  28. ↑ „Метеорологические и геофизические исследования“. Архивирано од изворникот на 2017-04-12. Посетено на 2017-04-12. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  29. ↑ С чем связано потепление в Арктике : Русское географическое общество, РГО
  30. ↑ Schiermeier, Quirin (2009-09-18). „Arctic sea ice levels third-lowest on record“. Nature. doi:10.1038/news.2009.930. ISSN 0028-0836.
  31. ↑ Döscher, R.; Koenigk, T. (2012-07-09). „Arctic rapid sea ice loss events in regional coupled climate scenario experiments“. dx.doi.org. Посетено на 2024-06-02.
  32. ↑ Zhang, Jinlun; Rothrock, D. A. (2003-05). <0845:mgsiwa>2.0.co;2 „Modeling Global Sea Ice with a Thickness and Enthalpy Distribution Model in Generalized Curvilinear Coordinates“. Monthly Weather Review. 131 (5): 845–861. doi:10.1175/1520-0493(2003)131<0845:mgsiwa>2.0.co;2. ISSN 0027-0644. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  33. ↑ Comiso, Josefino C.; Parkinson, Claire L.; Gersten, Robert; Stock, Larry (2008-01). „Accelerated decline in the Arctic sea ice cover“. Geophysical Research Letters (англиски). 35 (1). doi:10.1029/2007GL031972. ISSN 0094-8276. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  34. ↑ „Charctic Interactive Sea Ice Graph | Arctic Sea Ice News and Analysis“. Архивирано од изворникот на 2015-04-15. Посетено на 2015-04-19. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  35. ↑ „Почему климат в России теплеет в два раза быстрее, чем в мире“. Российская газета. Посетено на 2022-05-24.
  36. ↑ „Путин назвал пожары и паводки в России проявлением глобального потепления“. www.kommersant.ru (руски). 2021-08-05. Архивирано од изворникот на 2022-05-24. Посетено на 2022-05-24. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  37. ↑ „Гильфанов А.Р. Об особенностях доказывания незаконного пересечения Государственной границы Российской Федерации“. Политика и Общество. 4 (4): 385–393. 2014-04. doi:10.7256/1812-8696.2014.4.11984. ISSN 1812-8696. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  38. ↑ „Historical climate emissions reveal responsibility of big polluting nations“. the Guardian (англиски). 2021-10-05. Архивирано од изворникот на 2022-05-24. Посетено на 2022-05-24. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Климатски_промени_на_Арктикот&oldid=5215909“