Pergi ke kandungan

Yir-Yoront

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Yir-Yoront
Kawasan ramai penduduk
Australia
Bahasa
Yir-Yoront, Inggeris
Kumpulan etnik berkaitan
Yirrk-Thangalkl, Kokopera, Thaayorre, Uw Olkola, Uw Oykangand

Yir-Yoront, juga dikenali sebagai Yir Yiront, ialah orang Asli Australia di Semenanjung Cape York yang kini kebanyakannya tinggal di Kowanyama (kawn yamar atau 'Tempat Banyak Air') dan juga di Lirrqar/Pormpuraaw, kedua-dua bandar berada di luar tanah tradisi mereka.

Bahasa yang dituturkan oleh kaum Yir-Yoront tergolong dalam kumpulan Pama-Maric daripada keluarga bahasa Pama-Nyungan . [1] Secara etimologi bahasa dan etnonim mereka berasal daripada yirrq (pertuturan) dan yorront . Beberapa asal-usul bagi Yorront telah dicadangkan, terdapat pihak yang mencadangkan bahawa ia berasal daripada yorr(l) (oleh itu, seperti ini), denominasi gaya ini untuk bahasa suku tidak jarang berlaku di Australia.

Orang Yoront menggunakan bahasa isyarat apabila manusia menarik diri daripada dunia sosial mereka atau apabila mereka malu dengan diri sendiri. [2]

Penjelajah terawal menemui Yir-Yoront di tanah tradisional mereka, masing-masing dibahagikan mengikut pembahagian suku kaum di muara Sungai Mitchell yang berasingan, muara Sungai Coleman, dan tanah di jalur pantai di antara kedua-duanya. Norman Tindale menganggarkan keseluruhan kawasan puak ini meliputi kira-kira 500 batu persegi (1,300 km2) . [3]

Suku kaum ini percaya bahawa Pam-nhing adalah makhluk ghaib nenek moyang yang bertanggungjawab untuk penciptaan dunia dan cara kumpulan itu disusun secara sosial. Setiap kawasan dikaitkan dengan pemilik pam-nhing nenek moyangnya, yang mempunyai pertalian dengan pemilik Yir-Yoront yang masih hidup melalui garis keturunan lelaki. [1]

Masyarakat

[sunting | sunting sumber]

Pembahagian tanah Yir-Yoront adalah berdasarkan suku kaum patrilineal, yang setiap satunya mempunyai bahagian wilayah yang mana pada kelahiran ahli puak individu kemudiannya ditugaskan kepada ahli mengikut totem (roh semangat) masing-masing (lerrn nerp). [1] Nama-nama mereka (nhaprr) diberikan sempena totem suku kaum mereka (purrn). [1] Wilayah ini meluas ke kawasan puak Kuuk-Thaayorre dan Yirrq-mayn (Bakanh) ke utara dan barat laut melalui pakatan politik dan perkahwinan campur yang menyebabkan orang Yir-Yoront menggunakan bahasa lain. [1] Sistem suku kaum mereka terdiri daripada dua kumpulan, iaitu Pam-Pip dan Pam-Lul. [1]

Sehingga tahun 1930-an, Yir-Yoront secara relatifnya hidup secara berautonomi, tinggal di kawasan yang pada masa itu tidak tertakluk kepada undan-undang perampasan pengembala haiwan ternakan. Pada tahun 1942 kaum orang asli ini telah dikunjungi oleh mubaligh kristian yang telah mengagihkan kapak besi, gula dan tembakau kepada mereka.[1] Pendedahan kepada peralatan besi kepada kaum ini didakwa telah mengganggu budaya secara radikal.

Bibliografi

[sunting | sunting sumber]