कबीर

संत कबीर
संत कबीर
	सन् 1825 को यो चित्रमा, कबीर साहेब लाई एक शिष्य संग देखाइएको छ।

कबीरदास वा कबीर १५ औं शताब्दीका भारतीय रहस्यमय कवि र संत थिए। उनी हिन्दी साहित्यको भक्ति कालको निर्गुण शाखाको ज्ञानमार्गी उपशाखाका महान् कवि थिए।उनका कार्यहरूले हिन्दी क्षेत्रको भक्ति आन्दोलनलाई गहिरो प्रभाव पारेको थियो। उहाँका कार्यहरू सिखहरूको आदि ग्रन्थमा समावेश गरिएको छ ^[१]^[२] उहाँ एक सर्वोच्च ईश्वरमा विश्वास गर्नुहुन्छ।उनले समाजमा प्रचलित कुरीति, रीतिरिवाज, अन्धविश्वासको कडा आलोचना गरे ^[१]^[३] उनको जीवनकालमा हिन्दू र मुस्लिम दुवैले उनको अनुसरण गरे।^[२] कबीर पंथ भनिने सम्प्रदाय उहाँको शिक्षाका अनुयायी हुन्।^[४]हजारी प्रसाद द्विवेदीले उनलाई मस्तमौला भनेका छन् ।

जीवन परिचय[सम्पादन गर्नुहोस्]

कबीर साहेबको जन्म कहिले भएको हो भन्ने कुरा ठ्याक्कै भन्न सकिँदैन । एक विश्वास र कबीर सागरका अनुसार उनको सशरीर अवतरण सन् १३९८ (संवत १४५५) जेठ महिनाको पूर्णिमाका दिन ब्रह्ममुहुर्तको समयमा लहरतारा तलाउमा रहेको कमलको फुलमा भएको थियो ^[५] जहाँबाट नीरु निमा नाम गरेका एक दम्पतीले उठाएर लगेका थिए । उहाँका अनुयायीहरूले यस लीलालाई कबीर साहेबको प्रकट दिवसको रूपमा मनाउँछन् ।^[५] उनले बुनकरको काम गरेर आफ्नो जीविका चलाए। कबीरले आफ्नो साँचो ज्ञान प्रमाणित गर्न आफ्नो जीवनमा 52 परीक्षाहरू पार गर्नुपरेको थियो।

अन्य[सम्पादन गर्नुहोस्]

↑ ^१.० ^१.१ Kabir वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१५-०४-२६ मिति Encyclopædia Britannica (2015)Accessed: July 27, 2015
↑ ^२.० ^२.१ Hugh Tinker (१९९०), South Asia: A Short History, University of Hawaii Press, पृ: 75–77, आइएसबिएन 978-0-8248-1287-4, मूलबाट ३१ दिसंबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०१२।
↑ Carol Henderson Garcia; Carol E. Henderson (२००२), Culture and Customs of India, Greenwood Publishing Group, पृ: 70–71, आइएसबिएन 978-0-313-30513-9, मूलबाट ३१ दिसंबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०१२।
↑ David Lorenzen (Editors: Karine Schomer and W. H. McLeod, 1987), The Sants: Studies in a Devotional Tradition of India, Motilal Banarsidass Publishers, आइएसबिएन ९७८-८१-२०८-०२७७-३, pages 281–302
↑ ^५.० ^५.१ "संत कबीर ने दुनिया को पढ़ाया एकता का पाठ, 624वें प्रकट दिवस पर पढ़ें उनकी जीवनी", Zee News Hindi (हिन्दीमा), २०२१-०६-२३, अन्तिम पहुँच २०२१-०६-२४।

[britannicakabir-1] १.० ^१.१ Kabir वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१५-०४-२६ मिति Encyclopædia Britannica (2015)Accessed: July 27, 2015

[Tinker1990-2] २.० ^२.१ Hugh Tinker (१९९०), South Asia: A Short History, University of Hawaii Press, पृ: 75–77, आइएसबिएन 978-0-8248-1287-4, मूलबाट ३१ दिसंबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०१२।

[GarciaHenderson2002-3] Carol Henderson Garcia; Carol E. Henderson (२००२), Culture and Customs of India, Greenwood Publishing Group, पृ: 70–71, आइएसबिएन 978-0-313-30513-9, मूलबाट ३१ दिसंबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०१२।

[4] David Lorenzen (Editors: Karine Schomer and W. H. McLeod, 1987), The Sants: Studies in a Devotional Tradition of India, Motilal Banarsidass Publishers, आइएसबिएन ९७८-८१-२०८-०२७७-३, pages 281–302

[:3-5] ५.० ^५.१ "संत कबीर ने दुनिया को पढ़ाया एकता का पाठ, 624वें प्रकट दिवस पर पढ़ें उनकी जीवनी", Zee News Hindi (हिन्दीमा), २०२१-०६-२३, अन्तिम पहुँच २०२१-०६-२४।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

हे वा स भक्तिकालका कविहरू
ज्ञानाश्रयी शाखा	गुरु नानक • सन्त रविदास • दादूदयाल • सुंदरदास • मलूकदास • सन्त कबीर
प्रेमाश्रयी शाखा	मलिक मोहम्मद जायसी • मंझन • कुतुबन • उसमान
कृष्णाश्रयी शाखा	सूरदास • मीरा बाई • जयदेव • नरोत्तमदास • रहीम • नंददास • हितहरिवंश • स्वामी हरिदास • रसखान • नरसिंह मेहता • तुकाराम • संत ज्ञानेश्वर • चैतन्य महाप्रभु • परमानंद दास • कृष्णदास • गोविंद दास • छीतस्वामी • नंददास • नरोत्तमदास • विद्यापति
रामाश्रयी शाखा	सूरजदास • तुलसीदास • अग्रदास • नाभादास • प्राणचंद चौहान रामानन्द
आदिकाल रीति काल भक्तिकाल हिन्दी साहित्यको इतिहास साहित्यिक आंदोलन