Franse gemeente

(Doorverwezen vanaf Gemeente (Frankrijk))

Een gemeente (Frans: commune) in Frankrijk is een territoriale collectiviteit en de onderste bestuurslaag van het land. Een Franse gemeente kan variëren van een grote stad zoals Parijs tot een klein dorpje. Sommige communes zijn zelfs onbewoond. De kleinste bewoonde commune is Rochefourchat met 1 inwoner.

Kaart van de 36.569 gemeenten van Frankrijk

Ontstaan

bewerken

Het Franse woord commune (gemeente) dook voor het eerst op in de 12e eeuw. Het werd gebruikt om een kleine gemeenschap aan te duiden. De Franse Revolutie schafte alle lokale collectiviteiten af en verving ze op 12 november 1789 door uniforme municipalités.[1] Hun instellingen, verkozen door actieve burgers, kregen eind december wettelijk gestalte.[2] Boven het geometrische project van Thouret, dat 720 gemeenten zou hebben gecreëerd, werd de geografische logica van Mirabeau verkozen, die voortbouwde op bestaande collectiviteiten.[3] Bijna 41.000 gemeenten werden in 1790 gecreëerd.[4][5] Territoriaal gingen ze voor een groot deel terug op de 60.000 parochies, waarvan de kleinste en de stedelijke werden geëlimineerd.[4] Deze gemeenten waren de basis van een volledig nieuwe administratieve piramide die verder bestond uit kantons, districten en departementen. Op 31 oktober 1793 werd de naam municipalité vervangen door commune.

Totaal aantal gemeenten

bewerken

Sinds 1 januari 2017 telt Frankrijk 35.416 gemeenten, waarvan 35.287 in Europa en 129 in de Franse overzeese departementen en regio's van de Franse overzeese gebieden.[6] Dit aantal is groter dan in veel andere Europese landen.

Het aantal Franse gemeenten werd door de vorming van communes nouvelles in 2016 en 2017 gereduceerd. Deze vorming van fusiegemeenten wordt door de Franse wetgeving sterk gestimuleerd. In 2008 telde Frankrijk zo nog 36.681 gemeenten, waarvan 36.569 in Europa en 112 in de Franse overzeese gebieden.[7][8]

Verloop van het aantal gemeenten[9]
  Europa(1)   Overzeese gebieden(2)
maart 1861 37.510
maart 1866 37.548
6 mrt 1921 37.963
7 mrt 1926 37.981
8 mrt 1931 38.004
8 mrt 1936 38.014
1 jan 1947 37.983
10 mei 1954 38.000
7 mrt 1962 37.962
1 mrt 1968 37.708
1 jan 1971 37.659
20 feb 1975 36.394
1 jan 1978 36.382
1 mrt 1982 36.433 111
1 mrt 1985 36.631 111
1 mrt 1990 36.551 112
1 jan 1999 36.565 114
1 jan 2000 36.567 114
  Europa(1)   Overzeese gebieden(2)
1 jan 2001 36.564 114
1 jan 2002 36.566 114
1 jan 2003 36.565 114
1 jan 2004 36.569 114
1 jan 2005 36.571 114
1 jan 2006 36.572 114
1 jan 2007 36.570 114
1 jan 2008 36.569 112
1 jan 2009 36.570 112
1 jan 2010 36.570 112
1 jan 2011 36.568 112
1 jan 2012 36.571 129
1 jan 2013 36.552 129
1 jan 2014 36.552 129
1 jan 2015 36.529 129
1 jan 2016 35.756 129
1 jan 2017 35.287 129

(1) Binnen de grenzen van Frankrijk tussen 1860 en 1871 en van 1919 tot heden
(2) Binnen het gebied van de overzeese gebiedsdelen tot de onafhankelijkheid van de Nieuwe Hebriden in 1980

Statistieken

bewerken

De gemiddelde oppervlakte van een Franse gemeente in 2015 is 14,88 vierkante kilometer. De mediaan van de oppervlakte van een gemeente is nog kleiner, 10,73 km². Dat is kleiner dan in de meeste andere Europese landen. Door dit kleine gemiddelde formaat van gemeenten kent Frankrijk een relatief groot aantal gemeenten.

Het gemiddelde aantal inwoners van een gemeente in 2015 is 1700, de mediaan (slechts) 380. Dit verschil wordt verklaard door het grote aantal gemeenten dat minder dan 500 inwoners heeft (57,4%). In praktijk kent het inwonertal grote schommelingen. Zo kan de ene gemeente 2 miljoen inwoners hebben (zoals Parijs) en een andere maar 1 inwoner.

Ongeacht het aantal inwoners kent elke gemeente een bestuur. Het bestuur zetelt in het gemeentehuis (mairie of hôtel de ville). Elk gemeentebestuur heeft dezelfde rechten en bevoegdheden, ongeacht het formaat van de gemeente. De enige uitzondering is Parijs. De gemeente (tevens departement) Parijs is verdeeld in twintig arrondissementen. Ieder arrondissement kiest zijn eigen arrondissementsraad die het arrondissement bestuurt.

Zie ook

bewerken