Alternatieve geschiedenis
Alternatieve geschiedenis of alternatieve geschiedschrijving is een subgenre van speculatieve fictie (volgens sommigen van sciencefiction) dat zich afspeelt in een alternatieve wereld waarin de geschiedenis anders is verlopen dan de werkelijke geschiedenis zoals wij die in onze wereld kennen.
Omschrijving
De meeste verhalen in deze rubriek worden geplaatst in een feitelijke historische context, maar gaan over sociale, geopolitieke en industriële omstandigheden die zich anders of in een ander tempo hebben ontwikkeld. Hoewel in zekere mate alle fictie als alternatieve geschiedenis kan worden opgevat, bestaat dit genre uit fictie waarin een historische verandering plaatsvindt waardoor de geschiedenis in het verhaal afwijkt van die van ons. Bekende voorbeelden van alternatieve geschiedenis zijn: hoe zou de wereld eruitzien als de nazi's de Tweede Wereldoorlog gewonnen hadden of wat als het Romeinse Rijk niet gevallen was.
Met name in Frankrijk worden alternatievegeschiedeniswerken uchronie genoemd. Dit neologisme is gebaseerd op het woord utopia (een plaats die niet bestaat) en het Griekse woord voor tijd, chronos. Een uchronie is dan 'een tijd die niet bestaat'.
Elementen in de alternatieve geschiedschrijving
Er zijn bepaalde elementen die alle alternatieve geschiedenissen gemeenschappelijk hebben, of zij die geschiedenis nu op microniveau (persoonlijke alternatieve geschiedenissen) of op macroniveau (wereldveranderende gebeurtenissen) laten afspelen. Deze elementen zijn onder andere:
- Een divergentiepunt: een moment in de geschiedenis van onze wereld voorafgaand aan de tijd van de alternatieve geschiedenis
- Een historische verandering die de geschiedenis zou laten afwijken van de geschiedenis zoals wij hem kennen
- Uiteenzetting van de gevolgen van die verandering
Alternatieve geschiedenis hoeft echter niet:
- In het verleden plaats te vinden
- Het divergentiepunt zelf te tonen
- Wereldveranderende gebeurtenissen te bevatten
- Beroemdheden te bevatten
Tegenfeitelijke geschiedschrijving en virtuele geschiedenis
Historici speculeren ook op deze manier. Dit type speculatie is beter bekend als "tegenfeitelijke geschiedschrijving" of "virtuele geschiedenis". Er is een aanzienlijk debat binnen de historische gemeenschap over de geldigheid en het doel van zulke speculatie.
Voor alternatieve geschiedenissen waarvan beweerd wordt dat ze meer feitelijk zijn dan speculatief, zie samenzweringstheorie en historisch revisionisme.
Bekende alternatieve geschiedenis
Er zijn vele duizenden alternatieve geschiedenisverhalen en -romans gepubliceerd. Hier enkele voorbeelden:
Boeken
- A Christmas Carol van Charles Dickens wordt door sommigen als een van de eerste alternatieve geschiedenisverhalen beschouwd. Hoe zou het verdere leven van Scrooge eruit hebben gezien als hij zich anders had opgesteld of op dezelfde voet was doorgegaan?
- The Guns of the South (1992, met op de cover een afbeelding van generaal Lee met een AK-47 in zijn handen) door Harry Turtledove is een mix van sciencefiction en alternatieve historie: mannen met een Zuid-Afrikaans accent voorzien het Zuiden van moderne wapens in de Amerikaanse Burgeroorlog.
- Fatherland (1992), een thriller van Robert Harris die speelt in 1964 in een wereld waarin Hitler de Tweede Wereldoorlog gewonnen heeft.
- Making History (1996, geschreven door de Britse acteur, komiek en schrijver Stephen Fry) vindt plaats in een parallelle wereld waarin Adolf Hitler nooit geboren werd.
- How Few Remain (1997 door Harry Turtledove) verkent wat er gebeurd had kunnen zijn als de orders van generaal Lee niet voor de Slag bij Antietam in handen van zijn tegenstander George McClellan zouden zijn gevallen: het Zuiden wint de Amerikaanse Burgeroorlog ...
- The years of rice and salt (2002, K.S. Robinson) beschrijft een wereld waarin de Europese cultuur door een veel dodelijker versie van de pest is uitgeroeid, en de niet-Europese en niet-christelijke culturen de wereld domineren.
Strips
- Zowel de strips van Marvel Comics als die van DC Comics spelen zich af in een multiversum, waarin de andere universa alternatieve versies van alle personages bevatten.
- In de strip V for Vendetta heeft het Verenigd Koninkrijk eind jaren '80 ternauwernood een kernoorlog overleefd, waarna fascisten er met geweld de macht gegrepen hebben.
- In de strip Watchmen zijn gemaskerde wrekers een dagelijkse realiteit geworden; tevens hebben de VS de Vietnam-oorlog gewonnen en is Nixon vijf termijnen lang president.
Film
- In 1964 maakte Stanley Kubrick de film Dr. Strangelove, waarin een gestoorde Amerikaanse generaal een nucleaire oorlog ontketent tegen Rusland, waarna een atoombom de hele wereld verwoest.
- In de film V for Vendetta uit 2005 heerst een fascistische partij over Groot-Brittannië.
- In 1994 was er ook een film Fatherland over de overwinning van Adolf Hitler. Deze film speelt zich af in 1964.
- Enkele films met alternatieve geschiedenissen gaan over personen, en niet over historische gebeurtenissen: It's a Wonderful Life van Frank Capra, en recenter Blind Chance van Krzysztof Kieślowski, Sliding Doors, Lola rennt, Me Myself I, The Butterfly Effect en Groundhog Day.
Televisie
- In de sciencefictiontelevisieserie Sliders maken de figuren alternatieve geschiedenissen mee via de door wetenschap geïnspireerde kwantumnavigatie in een multiversum. De alternatieve Amerika's die in de meeste afleveringen worden getoond zijn enge dystopiën, hoewel dit aan het begin van een aflevering niet altijd duidelijk is.
- In de mockumentary Der 3. Weltkrieg (de) wordt er een staatsgreep tegen Gorbatsjov gepleegd door de Sovjet-politicus Sosjkin. Binnen een jaar leidde dat tot de Derde Wereldoorlog en totale vernietiging.
Spellen
De alternatieve geschiedenis bieden eindeloze mogelijkheden voor het genre van rollenspellen. Veel spellen gebruiken een alternatieve geschiedenis als achtergrond voor hun campagnes. In het bijzonder:
- Deadlands speelt in 1876-77 waarin de Amerikaanse Burgeroorlog nog altijd niet beëindigd is, en mengt daar ook sciencefiction en magie bij.
- GURPS (Generic Universal Role Playing System) gebruikt een omgeving met verschillende alternatieve geschiedenissen.
- Command & Conquer: Red Alert opent met een scène waarin Albert Einstein door middel van een tijdmachine Hitler nooit geboren laat worden, wat leidt tot een grote oorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie.
- Fallout heeft vooral in het eerste spel een alternatieve geschiedenis. Dit speelt zich af in de jaren '50 van de 20e eeuw, waar inmiddels al een kernoorlog is uitgebroken, en loopt door tot 2077. De latere spellen spelen zich alleen af in de toekomst, deel twee speelt zich af in 2241, deel drie is weer 200 jaar daarna, en Fallout: New Vegas, een spin-off van de officiële serie, speelt zich af in 2281.
Online
In de online alternatieve geschiedschrijving wordt de tijdlijn meestal afgekort tot ATL (Alternatieve TijdLijn) als tegenhanger van de OTL (Onze TijdLijn) die verwijst naar de werkelijke geschiedenis.
- Ill Bethisad is een doorlopend samenwerkingsproject met momenteel ongeveer 45 deelnemers telt, oorspronkelijk opgestart door de Nieuw-Zeelander Andrew Smith.
Zie ook
- Harry Turtledove - auteur
- De Duistere Steden - strip
- Wenedyk - kunsttaal ontwikkeld volgens een alternatieve geschiedenis
- Sidewise Award for Alternate History - een prijs voor de beste alternatieve geschiedenis
Externe links
- soc.history.what-if is de usenet-newsgroup over alternatieve geschiedenis. (en)
- Uchronia geeft goede uitleg over het onderwerp en bevat een lijst van meer dan 2000 werken in de alternatieve geschiedschrijving. (en)
- De Alternatieve Geschiedeniswiki. (nl)
- The Alternate History Wiki. (en)
