Juvénal Habyarimana

Juvénal Habyarimana (Gasiza, 3 augustus 1936 - Kigali, 6 april 1994) was van 1973 tot 1994 president van Rwanda.

Habyarimana behoorde tot de Hutu-bevolkingsgroep en studeerde aanvankelijk medicijnen. Hij brak zijn studie voortijdig af en bezocht een militaire academie in Congo-Kinshasa, voormalig Zaire. In 1960 keerde hij naar (het Belgische mandaatgebied) Rwanda-Burundi terug en maakte carrière binnen het Rwandese leger. Hij bereikte de rang van generaal-majoor. Op 1 juli 1962 werd Rwanda een onafhankelijke republiek.

In 1963 werd Habyarimana tot staf-chef van het Rwandese leger benoemd. Van 1965 tot 1973 was Habyarimana minister van Defensie. In juli 1973 pleegde Habyarimana een staatsgreep en zette president Grégoire Kayibanda af. Tot augustus 1973 was Habyarimana voorzitter van het Comité voor Vrede en Nationale Eenheid. Habyarimana werd later dat jaar president van Rwanda. Hij vormde een kabinet waarin ook een Tutsi zitting had.

In 1975 voerde Habyarimana een eenpartijstaat in met de MRND (Mouvement Révolutionnaire National pour le Développement) als enige toegestane partij. De MRND moest een volkspartij worden die alle etnische groepen in Rwanda moest vertegenwoordigen. De partij bleek echter vooral de Hutu's te vertegenwoordigen.

In 1978, 1983 en 1988 en januari 1994 werd hij herkozen als president.

Onder Habyarimana was er in de jaren '70 en '80 een periode van relatieve rust in Rwanda. De president ontving de steun van de rooms-katholieke Kerk, de Hutu's en van sommige Tutsi's. Habyarimana stond echter niet toe dat Tutsi-vluchtelingen en hun kinderen naar Rwanda terug mochten keren.

In 1990 viel het uit Tutsi-vluchtelingen en hun kinderen bestaande Front Patriotique Rwandais (FPR) vanuit Oeganda Rwanda binnen. Met hulp van Zaïrezen, Belgen en Fransen wist Habyarimana de situatie enigszins onder controle te houden. In 1991 opende hij vredesbesprekingen, de zogenoemde Arusha akkoorden, met het FPR en democratiseerde hij het land. Hij nam meerdere Tutsi's op in zijn regering en in 1992 voerde hij het meerpartijenstelsel in. De naam van de eenheidspartij MRND werd gewijzigd in Mouvement Révolutionnaire National pour le Démocratie et le Développement (MRNDD).

In april 1994 werd het vliegtuig van Habyarimana - waarin ook diens Burundese ambtsgenoot Cyprien Ntaryamira zat - neergeschoten. Habyarimana kwam hierbij om het leven. Zijn dood leidde tot een explosie van geweld tussen de Hutu's en de Tutsi's, bekend als de Rwandese genocide. Zijn opvolgster en vice-president Madame Agathe werdt namelijk al snel door rebellen vermoord, ondanks een grote inspanning van de VN om haar te beveiligen.

Weduwe

Agathe Habyarymana vluchtte na de dood van haar man naar Frankrijk, waar zij woonde in de Parijse voorstad Courcouronnes. Daar werd ze op 2 maart 2010 gearresteerd op een aanklacht van Rwanda. Ze zou een van de architecten zijn geweest van de genocide en ze zou achter de aanslag op haar echtgenoot zitten. De arrestatie volgde op een bezoek van president Sarkozy aan Rwanda.

Agathe stamt uit een machtig Hutu-geslacht. Ze heeft de naam radicaal te zijn in het stammenconflict dat Rwanda al een eeuw beheerst. Ze zou er een eigen militie op na houden, de "clan de madame".

Zie ook: Rwanda - Rwanda-Burundi