Verstandelijke beperking

Mentale retardatie (letterlijk geestelijke vertraging) is een naam voor een ontwikkelingsstoornis waarbij de verstandelijke vermogens zich niet met de normale snelheid ontwikkelen en (in tegenstelling tot wat de naam suggereert) meestal ook nooit een normaal niveau bereiken. Hiervoor kunnen vele oorzaken bestaan, waarvan een zeer belangrijk deel nog niet is opgehelderd. Ook een specifieke behandeling (anders dan door aangepast onderwijs om het maximaal haalbare niveau te proberen te bereiken) is meestal niet mogelijk.

Lichte graden van mentale retardatie worden debiliteit (debilitas), ernstiger vormen imbeciliteit (imbecilitas) of idiotie genoemd. Omdat dergelijke termen na enige tijd gebruikt te zijn onvermijdelijk degenereren tot scheldwoord worden er met enige regelmaat politiek correctere termen voor bedacht, die dan het zelfde lot beschoren is.

Een andere manier van beschrijven is ook het vergelijken met het niveau van een 'normaal' kind van zekere leeftijd, b.v. "functioneert op het niveau van een vierjarige". Dit laatste werkt uiteraard het best bij globale vormen van retardatie, waarbij alle vermogens ongeveer even sterk zijn achtergebleven. Retardatie kan 'lacunair' of 'globaal' zijn, het is mogelijk dat er op bepaalde gebieden beter wordt gescoord dan op andere.

In de praktijk is vooral belangrijk of iemand nog voor zichzelf kan zorgen en (eventueel met wat begeleiding en toezicht) op zichzelf kan wonen, of in een woongroep met voor een aantal bewoners een begeleider. Lukt dat niet dan is een tehuis met verzorgend personeel wellicht mogelijk. Als iemand zelfs niet zelfstandig kan eten, niet kan praten, zich wassen, aankleden of naar de WC gaan is veel intensievere zorg nodig. Veel ernstig geretardeerden uit deze laatste categorieën kunnen ook niet lopen en zijn rolstoelafhankelijk of bedlegerig.