Paleis Het Loo
Paleis Het Loo | ||
---|---|---|
Locatie | Apeldoorn, Nederland | |
Algemeen | ||
Stijl | Neo-classicisme | |
Bouwmateriaal | Witte baksteen | |
Eigenaar | Rijksvastgoedbedrijf | |
Huidige functie | Nationaal Museum Paleis het Loo | |
Gebouwd door | Stadhouder Willem III | |
Monumentale status | Rijksmonument | |
Monumentnummer | 46516 | |
Website | Officiële website | |
Achterzijde
| ||
Top 100 van de Nederlandse monumenten |
Paleis Het Loo is een paleis gelegen aan de rand van Apeldoorn. Het paleis werd tot 1975 door leden van de Koninklijke familie van Nederland bewoond. Sinds 1984 is het als Nationaal Museum Paleis het Loo opengesteld voor publiek en vinden er tentoonstellingen en evenementen plaats. Het paleis is eigendom van de Staat der Nederlanden. Het beheer en onderhoud van de gebouwen wordt uitgevoerd door de Stichting Paleis Het Loo Nationaal Museum.
Geschiedenis
Stadhouder Willem III, achterkleinzoon van Willem van Oranje, kocht in 1684 het middeleeuwse kasteel Het Oude Loo aan, om ernaast een nieuw jachtverblijf op te trekken. Het terrein leent zich bijzonder goed voor een tuinaanleg met waterwerken vanwege de natuurlijke wateraanvoer vanuit de heuvels. De stadsmeestertimmerman van Leiden, Jacobus Roman (1640-1716) die in 1689 hofarchitect zou worden, ontwierp een vierkant hoofdgebouw (corps de logis) in classicistische stijl, met aan weerszijden ervan zijvleugels. Hoofdgebouw en vleugels waren met elkaar verbonden via halfronde colonnades. Het interieurontwerp is goeddeels van Daniël Marot.
Nadat stadhouder Willem III koning van Engeland was geworden, liet hij het paleis van 1691 tot 1694 uitbreiden met vier paviljoens (een binnen- en een buitenpaviljoen aan weerszijden van het hoofdgebouw) die het hoofdgebouw met de zijvleugels verbonden. De colonnades werden daarbij verplaatst naar de nieuw aangelegde tuin. De paviljoens bevatten de koninklijke appartementen van stadhouder Willem III en Mary Stuart, evenals de eetzaal, paleiskapel en schilderijengalerij. Het interieur werd ontworpen door Daniël Marot. De plafondschilderingen zijn van de hand van Johannes Glauber en Gerard de Lairesse. Dirk Valkenburg en Dirk Dalens III werkten volgens Jan van Gool rond 1700 aan de verfraaiing met vogels- of jachttaferelen.
Restauratie
Het paleis was de zomerresidentie van de Nederlandse stadhouders en koningen van 1686 tot 1975. Het werd voor het laatst bewoond door prinses Margriet.
Van 1977 tot en met 1984 vond een ingrijpende restauratie plaats van het paleis en de tuinen. Het doel was om beide terug te brengen in de oorspronkelijke 17e-eeuwse toestand. Daartoe werden enkele aanbouwen uit de 19e en 20e eeuw verwijderd, waaronder de grote eetzaal en de bad- en kleedkamers aan de tuinzijde van het hoofdgebouw. Verder werd de witte pleisterlaag van het paleis verwijderd, zodat de oorspronkelijke baksteen weer tevoorschijn kwam. Ook werd de in de 20e eeuw aangebrachte verdieping op het hoofdgebouw verwijderd. In het paleis werden plafond- en marmerschilderingen uit voorgaande perioden vrijgelegd en zo nodig geretoucheerd. Bij de inrichting werden de stadhouderlijke appartementen van Willem III en Mary II op hun oorspronkelijke plaats op de eerste verdieping teruggebracht.
Sinds 8 januari 2018 wordt het paleis opnieuw gerenoveerd. Het betreft noodzakelijk onderhoud en uitbreiding van de bezoekersfaciliteiten. Op 15 april 2022 opent het paleis weer voor bezoekers. Het ontwerp voor deze renovatie werd gemaakt door KAAN Architecten.[1][2]
Museum
Het paleis is na restauratie in de jaren 70 sinds 1984 ingericht als museum. In het museum krijgt men een indruk hoe de opeenvolgende Oranjes in dit paleis leefden. In de oostvleugel van het paleis is de collectie binnenlandse en buitenlandse ordetekenen van het Museum van de Kanselarij van de Nederlandse Ridderorden te zien. De westvleugel bevat regelmatig wisselende tentoonstellingen en ruimtes voor zakelijke ontvangsten.
Parkaanleg
Tuin
Paleis Het Loo beschikt over een Hollands-classicistische tuin met Franse invloeden (een vakverdeling afgezet met Japanse hulsthagen). Het is een formele tuin in de stijl van de 17e-eeuwse barok in navolging van de renaissancetuinen van André le Nôtre zoals bij het kasteel van Versailles. Vanaf het balkon (op woensdag toegankelijk) is een uitzicht op de tuin. De ene kant van de tuin is het spiegelbeeld van de andere. Ook zijn er meerdere fonteinen in de tuin van paleis Het Loo die verwijzen de namen naar figuren uit de Romeinse en Griekse mythologie (zoals Venus- en Hercules-fontein)
De oorspronkelijke tuinen werden in de periode van 1980 tot en met 1984 hersteld. Uitgangspunt hierbij waren bewaard gebleven ontwerptekeningen, evenals opgravingen ter plaatse. In 2009 is het uitzichtplatform met twee rustbanken aan het eind van de tuin (dus nog achter de colonnades), zoals ooit door stadhouder Willem III aangelegd, herbouwd.
Vernieling
Op 6 juni 2000 rond 23:00 uur werden grote vernielingen aangericht aan de omheining en de tuinen van het paleis. Een 22-jarige man afkomstig uit Apeldoorn was onder invloed van alcohol en drugs met een scooter door de omheining gereden, en richtte vervolgens forse schade aan door door de paleistuinen te rijden. De man werd ter plekke aangehouden door de gealarmeerde marechaussee en politie, en moest uiteindelijk van de rechter een schadevergoeding betalen van tienduizend euro, en een gevangenisstraf uitzitten van acht maanden waarvan twee maanden voorwaardelijk. Wegens herstelwerkzaamheden waren de paleistuinen een half jaar lang niet toegankelijk voor publiek. De uiteindelijke schade liep hierdoor in de tienduizenden euro's.
Paleispark
Het paleispark is net als de Koninklijke Houtvesterij onderdeel van kroondomein Het Loo. Het kroondomein was een geliefd jachtterrein van de koninklijke familie. Vlak bij het paleis, in Huis Het Loo, wonen momenteel prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven. Achter Het Loo bevindt zich het Oude Loo, dat door de Staat wordt verhuurd aan prinses Beatrix.
De symmetrie in de architectuur van het hoofdgebouw en tuin zet zich door in het gebied aan de voorzijde van het paleis. Vanuit het hart van het hoofdgebouw, vertrekt een kaarsrechte as pal richting het zuiden. Loodrecht op deze hoofdas loopt langs het hekwerk en de zijvleugels de Koningslaan, een weg dwars door het Paleispark die voorheen de directe wegverbinding vormde tussen Het Loo en Amersfoort. De weg eindigt in het westen dan ook op de Amersfoortseweg (N344).
Vanaf de poort, het snijpunt tussen deze orthogonale lijnen, vertrekken ook twee assen onder een hoek van 35 graden gespiegeld aan de hoofdas. De zuidwest-as loopt richting de stallen en koetshuis van het paleis, waar nu ook de bezoekersentree en het parkeerterrein ligt. De hoofdas fungeert als belangrijkste zichtlaan en ceremoniële oprijlaan, zoals bij Koninginnedag 2009.
Assenstelsel
Het assenstelsel in het Paleispark heeft een vervolg gekregen in de stedenbouwkundige opzet van het gebied ten zuiden van het koninklijk terrein. Eenzelfde assenstelsel heeft zijn snijpunt ter plaatse van de inrit naar de oprijlaan.
Vanaf dit punt, dat gemarkeerd is door De Naald, een 17 meter hoge obelisk, vertrekken weer drie kaarsrechte lanen: De Loolaan, Jachtlaan en Koning Lodewijklaan. De Loolaan werd in 1739 als eerste door Willem IV gerealiseerd en was gericht op de oude Mariakerk op het Raadhuisplein in het centrum van Apeldoorn. De hoofdas zet zich vanaf de inrit door richting het zuiden over de brede Koning Lodewijklaan.
Spoorlijn
Over de brede middenberm van de Koning Lodewijklaan liep de voormalige Loolijn of Koningslijn, een spoorlijn van de Oosterspoorweg naar Het Loo, waardoor de koninklijke familie een rechtstreekse verbinding met Amsterdam had. De Koning Lodewijklaan werd vlak voor het midden van de 18e eeuw tegelijkertijd met het noordelijke deel van de huidige Jachtlaan aangelegd.[3]
Externe link
- ↑ Vernieuwing & verbouwing Paleis het Loo Paleis het Loo
- ↑ BAM realiseert uitbreiding van museum Paleis Het Loo in Apeldoorn BAM (7 december 2018)
- ↑ Cultuurhistorische informatie over beschermd stadsgezicht Indische buurt Gemeente Apeldoorn