Naar inhoud springen

Reuzenberenklauw: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
SimoneLops (overleg | bijdragen)
Paragraaf 'Klachten voorkomen' toegevoegd
foto stond juist
Label: Ongedaan maken
 
(35 tussenliggende versies door 23 gebruikers niet weergegeven)
Regel 3: Regel 3:
| naam= Reuzenberenklauw
| naam= Reuzenberenklauw
| afbeelding= Reuzenbereklauw.JPG
| afbeelding= Reuzenbereklauw.JPG
| afbeeldingtekst= Reuzenberenklauw
| afbeeldingtekst=
| rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten)
| rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten)
| stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
| stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
Regel 15: Regel 15:
| taxon= [[soort]]
| taxon= [[soort]]
| w-naam= ''Heracleum mantegazzianum''
| w-naam= ''Heracleum mantegazzianum''
| auteur= [[Carlo Pietro Stefano Sommier|Somm.]] & [[Emile Levier|Lev.]]
| auteur= [[Carlo Pietro Stefano Sommier|Sommier]] & [[Emile Levier|Levier]]
| datum=
| datum= 1895
| afbeeldingII= Heracleum mantegazzianum Reuzenberenklauw vruchten.jpg
| afbeeldingII= Heracleum mantegazzianum Reuzenberenklauw vruchten.jpg
| afbeeldingIItekst= Vruchten
| afbeeldingIItekst= Vruchten
Regel 22: Regel 22:
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum R.H. 03.jpg|thumb|Bloemscherm]]
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum R.H. 03.jpg|thumb|Bloemscherm]]
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum Sausal - leaf.jpg|thumb|Blad]]
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum Sausal - leaf.jpg|thumb|Blad]]
[[Bestand:Heracleum - Bärenklau - Hautreaktion.png|thumb|Blaren ontstaan door aanraking van de Reuzenberenklauw]]
[[Bestand:Heracleum - Bärenklau - Hautreaktion.png|thumb|Blaren ontstaan door aanraking van de reuzenberenklauw]]
[[Bestand:Noodbloei reuzenberenklauw.jpg|alt=Reuzenberenklauw in noodbloei na twee keer maaien|miniatuur|Noodbloei na twee keer maaien]]


De '''reuzenberenklauw''' (''Heracleum mantegazzianum'') is een [[meerjarige plant]]<ref>{{citeer web
De '''reuzenberenklauw''' (''Heracleum mantegazzianum'') is een [[meerjarige plant]] uit de [[schermbloemenfamilie]] (''Apiaceae'').<ref>{{citeer web
|titel=The ecology of the Caucasian herbaceous perennial Heracleum mantegazzianum Somm. et Lev. (Giant Hogweed) in cultural ecosystems of Central Europe
|titel=The ecology of the Caucasian herbaceous perennial Heracleum mantegazzianum Somm. et Lev. (Giant Hogweed) in cultural ecosystems of Central Europe
|auteur=Annette Otte en René Franke
|auteur=Annette Otte en René Franke
Regel 31: Regel 32:
|paginas=205-232
|paginas=205-232
|url=https://www.schweizerbart.de/papers/phyto/detail/28/80724/The_ecology_of_the_Caucasian_herbaceous_perennial_Heracleum_mantegazzianum_Somm_et_Lev_Giant_Hogweed_in_cultural_ecosystems_of_Central_Europe
|url=https://www.schweizerbart.de/papers/phyto/detail/28/80724/The_ecology_of_the_Caucasian_herbaceous_perennial_Heracleum_mantegazzianum_Somm_et_Lev_Giant_Hogweed_in_cultural_ecosystems_of_Central_Europe
}}</ref> De soort wordt, in tegenstelling tot de inheemse [[gewone berenklauw]], in België en Nederland beschouwd als een [[invasieve exoot]] die gezondheidsrisico's oplevert.
}}</ref> uit de [[schermbloemenfamilie]] (''Apiaceae'').


== Beschrijving ==
Het aantal [[chromosoom|chromosomen]] is 2n = 22.
De plant heeft klauwvormige bladeren. Ze is verwant aan de [[gewone berenklauw]], maar veel groter. Nog sterker gelijkende verwante soorten zijn [[Sosnowsky's berenklauw]] en [[Perzische berenklauw]].


De reuzenberenklauw kan, afhankelijk van de groeiplaats, in de lente in een paar maanden tijd uitgroeien tot een hoogte van 4 meter. Afhankelijk van de groeiplaats zullen de zaailingen na een of meerdere jaren de bloeifase bereiken. Het eerste jaar blijft de plant laag (50&nbsp;cm), het jaar erop is hij meestal volgroeid, en bloeit van juni tot augustus met een variabel aantal samengestelde schermen vol witte bloemetjes. Na de bloei sterft de plant af.
In de 19e eeuw is de reuzenberenklauw uit de [[Kaukasus (gebergte)|Kaukasus]] als tuinplant in [[Europa (werelddeel)|Europa]] geïntroduceerd. In de [[Benelux]] is deze [[exoot]] volledig [[Inburgering (biogeografie)|ingeburgerd]]. De reuzenberenklauw wordt anno 2010 steeds vaker in verstedelijkt gebied aangetroffen en, mede om de schadelijke werking van het sap van deze plant op huid en ogen, in toenemende mate als een probleem ervaren.


De plant is vooral te vinden langs wegen en op plaatsen die niet begraasd of bewerkt worden. De plant komt veelal voor op [[Ruderaal terrein|ruderale terreinen]] met [[Verstoring (ecologie)|verstoorde]], voedselrijke grond. Naast de natuurlijke verspreiding van zaden, worden zaden van deze invasieve plant ook per ongeluk verspreid door de mens via grondverzet.
Sinds 2 augustus 2017 is in alle landen van de [[Europese Unie]] bestrijding van de plant verplicht, en verhandelen ervan verboden, omdat de soort toen werd opgenomen op de ''Unielijst van invasieve soorten''.<ref>
{{citeer web
|titel=Unielijst
|url=https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/unielijst-invasieve-exoten
|auteur=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
|bezochtdatum=4 juli 2018
}}</ref><ref>
{{en}}
{{citeer web
|titel=List of Invasive Alien Species of Union concern
|url=http://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/list/index_en.htm
|bezochtdatum=4 juli 2018
}}</ref>


Het aantal [[chromosoom|chromosomen]] is 2n = 22.
== Beschrijving ==
De plant heeft klauwvormige bladeren. Ze is verwant aan de [[gewone berenklauw]], maar veel groter. Nog sterker gelijkende verwante soorten zijn [[Sosnowsky's berenklauw]] en [[Perzische berenklauw]], die in andere landen van Europa [[invasieve soort]]en zijn.


== Invasieve uitheemse soort ==
De reuzenberenklauw kan, afhankelijk van de groeiplaats, in de lente in een paar maanden tijd uitgroeien tot een hoogte van 4 meter. Afhankelijk van de groeiplaats zullen de zaailingen na een of meerdere jaren de bloeifase bereiken. Het eerste jaar blijft de plant laag (50&nbsp;cm), het jaar erop is hij meestal volgroeid, en bloeit van juni tot augustus met een variabel aantal samengestelde schermen vol witte bloemetjes. Na de bloei sterft de plant af.
In de 19e eeuw is de reuzenberenklauw uit de [[Kaukasus (gebergte)|Kaukasus]] als tuinplant in [[Europa (werelddeel)|Europa]] geïntroduceerd. In de [[Benelux]] is deze [[exoot]] volledig [[Inburgering (biogeografie)|ingeburgerd]]. De reuzenberenklauw wordt anno 2010 steeds vaker in verstedelijkt gebied aangetroffen en, mede om de schadelijke werking van het sap van deze plant op huid en ogen, in toenemende mate als een probleem ervaren.


Sinds 2 augustus 2017 is de plant opgenomen op de lijst van invasieve uitheemse [[Unielijst voor invasieve uitheemse soorten|soorten]] die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. De handel van de plant is dus verboden in alle lidstaten. Ook moeten lidstaten de plant bestrijden<ref>
De plant is vooral te vinden langs wegen en op plaatsen die niet begraasd of bewerkt worden. De plant komt veelal voor op [[Ruderaal terrein|ruderale terreinen]] met [[Verstoring (ecologie)|verstoorde]], voedselrijke grond.
{{citeer web|url=https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/unielijst-invasieve-exoten|titel=Unielijst|bezochtdatum=4 juli 2018|auteur=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit}}</ref><ref>{{citeer web|url=http://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/list/index_en.htm|titel=List of Invasive Alien Species of Union concern|bezochtdatum=4 juli 2018|taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.iasregulation.be/358/|titel=Website Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat IUS|bezochtdatum=4 oktober 2021}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32014R1143|titel=Europese IUS Verordening|bezochtdatum=juni 2021}}</ref>.


== Ecologische betekenis ==
== Ecologische betekenis ==
Omdat de reuzenberenklauw zo kiemkrachtig is en met zijn bladeren al het licht voor andere planten wegneemt, wordt de soort beschouwd als een [[onkruid]]. In gebieden die niet begraasd worden drukt de [[invasieve soort]] alle andere planten weg; daar komt bij dat hij in de Benelux naast [[grote grazers]] en [[Schaap (dier)|schapen]] geen natuurlijke belagers kent.
Omdat de reuzenberenklauw zo kiemkrachtig is en met zijn bladeren al het licht voor andere planten wegneemt, wordt de soort beschouwd als een [[onkruid]]. In gebieden die niet begraasd worden drukt de [[invasieve soort]] alle andere planten weg; daar komt bij dat hij in de Benelux naast [[grote grazers]] en [[Schaap (dier)|schapen]] geen natuurlijke belagers kent.

== Werking op het lichaam ==

Aanraking van beschadigde planten kan grote schade toebrengen aan de huid en aan de ogen van mensen en honden omdat het sap [[furocumarinen]] bevat, die sterk [[Fototoxiciteit|fototoxisch]] zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap kan na 24 uur rode jeukende vlekken veroorzaken, die gevolgd worden door zwelling en blaarvorming ([[fytofotodermatitis]]). Het [[Verwonding|letsel]] kan eruitzien als een brandwond en het kan twee weken duren voordat het genezen is. Als litteken kan er een bruinverkleuring optreden.

Wanneer het sap in de [[Oog (anatomie)|ogen]] komt, kan dit tot [[blindheid]] leiden.

Bij honden kan het sap in de bek tot verstikking leiden.

In 2017 registreerde het [[Antigifcentrum (België)|Belgische Antigifcentrum]] 28 letselgevallen na contact met de reuzenberenklauw.<ref>{{Citeer web|url=https://www.antigifcentrum.be/sites/default/files/imce/2017%20jaarverslag%202017%20-%20LAATSE%20VERSIE%20Nederlands%20.pdf|titel=Activiteitenverslag 2017: 1 januari - 31 december|bezochtdatum=3 juli 2018|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|formaat=pdf|uitgever=Antigifcentrum|taal=}}</ref>

De grote afmetingen, exotische afkomst en fototoxiciteit maken de plant tot een dankbaar onderwerp voor nieuwsberichten.<ref>
{{Citeer web
|url=https://hugobiets.wordpress.com/2009/06/
|titel= MILIEU: Tongeren wordt bedreigd door een monster
|auteur=
|uitgever=
|datum= 16 juni 2009
|bezochtdatum=14 september 2015}}</ref><ref>
{{en}}
{{Citeer web
|url= http://www.dailymail.co.uk/health/article-3137347/Gardener-left-horrific-burns-brushing-against-poisonous-giant-hogweed-fishing-t-expose-leg-sun-seven-YEARS.html
|titel= Gardener is left with horrific burns after brushing against poisonous giant hogweed while out fishing
|auteur=
|uitgever= [[Daily Mail]]
|datum= 24 juni 2015
|bezochtdatum=14 september 2015}}
</ref>

=== Klachten voorkomen ===
De reuzenberenklauw veroorzaakt ernstige brandblaren Het is dan ook belangrijk om contact met de plant te voorkomen. Vooral kinderen beseffen het gevaar niet. Ze vinden het leuk om verstoppertje te spelen onder de grote bladeren. Leer kinderen de plant te herkennen en te mijden. Is er toch huidcontact geweest, doe dan het volgende:

* Was de huid direct met water en zeep.
* Bedek de huid daarna meteen, zodat er geen zonlicht op kan komen. Het is verstandig om minstens een week uit de zon te blijven.
* Smeer de huid nog enkele maanden goed in met een zonnebrandmiddel.
* Raak het gezicht niet aan. Het is erg gevaarlijk als er sap in de ogen of in de mond komt. Is dat toch gebeurd? Neem dan direct contact op met de huisarts of de huisartsenpost.
* Neem dan contact op met de huisarts bij heftige klachten.


== Bestrijding ==
== Bestrijding ==
Bij de bestrijding van de plant wordt beschermende kleding en een [[veiligheidsbril]] gedragen. In een aantal plaatsen zijn bij de bestrijding van de plant vrijwilligers actief. Dat gebeurt vaak in samenwerking met instanties als Staatsbosbeheer, waterschap, Rijkswaterstaat, ProRail en gemeente. Sommige gemeentes verstrekken de vrijwilligers een vergoeding voor gereedschap.
De bestrijding van de Reuzenberenklauw wordt vaak nog uitsluitend uitgevoerd door burgers en vrijwilligers. In Zwolle bijvoorbeeld is er wel een samenwerking tot stand gekomen tussen vrijwilligers met de Gemeente Zwolle en ROVA. Daarnaast is er overleg met o.a. Staatsbosbeheer, Waterschap, Rijkswaterstaat, Landschap Overijssel (voert zelf de bestrijding uit), Enexis, NS en ProRail (en IVN) gekomen. Er wordt een door de vrijwilligers gemaakte overzichtskaart gebruikt.<ref>[https://www.google.com/maps/d/viewer?hl=nl&mid=1ctovqHyibfQv62I27UQDjoovJIM&ll=52.5953801704454%2C6.146433212975149&z=8]</ref>

Sommige gemeentes verstrekken de vrijwilligers een kleine vergoeding voor gereedschap. De vrijwilligers geven elk kwartaal een nieuwsbrief uit over de stand van zaken.


=== Bestrijdingsmethoden ===
=== Bestrijdingsmethoden ===
==== Mechanische bestrijding ====
==== Mechanische bestrijding ====
Tot de mechanische bestrijdingsmethoden behoort het uitsteken van jonge planten, het uitboren van de wortel (oude en jonge planten) met een Kabelboorspade en/of Penwortelspade (10&nbsp;cm breed ivm de forse belasting tijdens het uitwrikken en uitgraven), het herhaald maaien in combinatie met het handmatig schoffelen, om te voorkomen dat de plant in bloei komt of tot zaadvorming overgaat. Een bloeiende reuzenberenklauw mag vanwege de kiemkracht van het zaad niet bij het gft afval. Een plant produceert gemiddeld zo'n 20.000 zaden, soms zelfs 100.000, die tot 7 jaar lang hun kiemkracht behouden.<ref>
Tot de mechanische bestrijdingsmethoden behoort het uitsteken van jonge planten, uitboren van de wortel van oude en jonge planten met een kabelboorspade en/of penwortelspade, herhaald maaien in combinatie met het handmatig schoffelen, om te voorkomen dat de plant in bloei komt en tot zaadvorming overgaat. Een gemaaide plant kan door middel van noodbloei in betrekkelijk korte tijd nieuwe bloemen maken. Deze zijn vele malen kleiner dan de eerste bloemen. Een plant kan zo tot minstens drie maaiingen overleven en zich voortplanten. Wil deze bestrijdingsvorm effectief zijn, dan dient het maaien minimaal vijf keer per seizoen te gebeuren.<ref>{{Citeer web|url=https://www.invasieve-exoten.info/nl/invasieve-exoten/soorten/unie-lijst-invasieve-exoten/reuzenberenklauw/methoden/maaien.htm|titel=Kennisnetwerk invasieve exoten|bezochtdatum=augustus 2021}}</ref> Een bloeiende reuzenberenklauw mag vanwege de kiemkracht van het zaad niet bij het gft-afval. Een plant produceert gemiddeld zo'n 20.000 zaden, soms zelfs 100.000, die tot zeven jaar lang hun kiemkracht behouden.<ref>{{citeer web
{{citeer web
|titel=Reuzenberenklauw: een praktische handleiding. Richtlijnen voor bestrijding en controle van een invasieve plant.
|titel=Reuzenberenklauw: een praktische handleiding. Richtlijnen voor bestrijding en controle van een invasieve plant.
|auteur=Charlotte Nielsen, Hans Peter Ravn, Wolfgang Nentwig, Max Wade (Giant Alien-project), bew. Ivan Hoste en Katrien Clarysse (plantentuin Meise)
|auteur=Charlotte Nielsen, Hans Peter Ravn, Wolfgang Nentwig, Max Wade (Giant Alien-project), bew. Ivan Hoste en Katrien Clarysse (plantentuin Meise)
|datum=2005
|datum=2005
|bezochtdatum=15 juni 2020
|bezochtdatum=15 juni 2020
|url=https://web.archive.org/web/20130805024615/http://www.giant-alien.dk/pdf/Dutch%20manual_web.pdf
|url=http://www.giant-alien.dk/pdf/Dutch%20manual_web.pdf
|pagina=14
|pagina=14
|archiefdatum=5 augustus 2013
|archiefurl=https://web.archive.org/web/20130805024615/http://www.giant-alien.dk/pdf/Dutch%20manual_web.pdf
|dodeurl=unfit
}}</ref>
}}</ref>

Het effect van contact met het plantenvocht in combinatie met zonlicht kan ernstig zijn door het veroorzaken van brandwonden, en is vergelijkbaar met de gevolgen van contact met [[carbolineum]]. Als voorzorg bij de bestrijding van de plant wordt aanbevolen volledig gekleed te gaan met beschermende kleding. Bij mechanische bestrijding wordt een [[veiligheidsbril]] gebruikt.


==== Biologische bestrijding ====
==== Biologische bestrijding ====
Biologische bestrijdingsmethoden zijn begrazing, behandeling met schimmels, met [[Rondwormen|aaltjes]] bij de ondergrondse delen, of met [[kevers]] bij de bovengrondse delen.
Biologische bestrijdingsmethoden zijn begrazing, behandeling met schimmels, met [[Rondwormen|aaltjes]] bij de ondergrondse delen, of met [[kevers]] bij de bovengrondse delen.


In Nederland is een periode een schimmel toegepast die de plant binnen anderhalf jaar kan laten verdwijnen, maar tot nu toe is er geen partij gevonden die de schimmel op de markt weet te brengen met de benodigde toelatingen.<ref>[https://web.archive.org/web/20101214145629/http://dnu.nu/artikel/1867-bestrijding-reuzenberenklauw-werkt Resultaten in de gemeente Utrecht 2008 en 2009C]</ref><ref>[http://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=12564&persberichtID=356359&type=pers/ Resultaten in de gemeente Utrecht in 2010]{{Dode link}}</ref>
In oorspronkelijk [[verspreidingsgebied]] blijkt het aaltje de wortels te belagen en kever de bovengrondse delen.


== Verwondingen ==
In Nederland wordt in het voorjaar een schimmel toegepast. Na anderhalf jaar is de reuzenberenklauw ter plaatse verdwenen.<ref>[https://web.archive.org/web/20101214145629/http://dnu.nu/artikel/1867-bestrijding-reuzenberenklauw-werkt Resultaten in de gemeente Utrecht 2008 en 2009C]</ref><ref>[http://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=12564&persberichtID=356359&type=pers/ Resultaten in de gemeente Utrecht in 2010]</ref>
Aanraking van beschadigde planten kan ernstige schade toebrengen aan de huid en aan de ogen van mensen en dieren. Het sap van de plant bevat [[furocumarinen]] die sterk [[Fototoxiciteit|fototoxisch]] zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap kan rode, heftig jeukende vlekken veroorzaken, gevolgd door zwelling en blaarvorming ([[fytofotodermatitis]]). Het [[Verwonding|letsel]] kan eruitzien als een brandwond en het kan twee weken duren voordat het genezen is. Wanneer plantvocht in de [[Oog (anatomie)|ogen]] komt, kan dit tot [[blindheid]] leiden. Bij honden kan sap in de bek tot verstikking leiden.

In 2017 registreerde het [[Antigifcentrum (België)|Belgische Antigifcentrum]] 28 letselgevallen na contact met de reuzenberenklauw.<ref>{{Citeer web|url=https://www.antigifcentrum.be/sites/default/files/imce/2017%20jaarverslag%202017%20-%20LAATSE%20VERSIE%20Nederlands%20.pdf|titel=Activiteitenverslag 2017: 1 januari - 31 december|bezochtdatum=3 juli 2018|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|formaat=pdf|uitgever=Antigifcentrum|taal=}}</ref>


== Trivia ==
== Trivia ==
Regel 142: Regel 97:
{{Navigatie Heracleum}}
{{Navigatie Heracleum}}


[[Categorie:Schermbloemenfamilie]]
[[Categorie:Aziatische exoot in Noord-Amerika]]
[[Categorie:Aziatische exoot in Noord-Amerika]]
[[Categorie:Aziatische exoot in Europa]]
[[Categorie:Aziatische exoot in Europa]]
[[Categorie:Plant uit het Oriëntaals gebied|reuzenbereklauw]]
[[Categorie:Plant uit het Oriëntaals gebied|reuzenbereklauw]]
[[Categorie:Schermbloemenfamilie]]
[[Categorie:Invasieve plant]]
[[Categorie:Invasieve planten]]

Huidige versie van 11 jul 2024 om 22:11

Reuzenberenklauw
Reuzenberenklauw
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:Campanuliden
Orde:Apiales
Familie:Apiaceae (Schermbloemenfamilie)
Geslacht:Heracleum (Berenklauw)
soort
Heracleum mantegazzianum
Sommier & Levier (1895)
Vruchten
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Reuzenberenklauw op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Bloemscherm
Blad
Blaren ontstaan door aanraking van de reuzenberenklauw
Reuzenberenklauw in noodbloei na twee keer maaien
Noodbloei na twee keer maaien

De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is een meerjarige plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae).[1] De soort wordt, in tegenstelling tot de inheemse gewone berenklauw, in België en Nederland beschouwd als een invasieve exoot die gezondheidsrisico's oplevert.

De plant heeft klauwvormige bladeren. Ze is verwant aan de gewone berenklauw, maar veel groter. Nog sterker gelijkende verwante soorten zijn Sosnowsky's berenklauw en Perzische berenklauw.

De reuzenberenklauw kan, afhankelijk van de groeiplaats, in de lente in een paar maanden tijd uitgroeien tot een hoogte van 4 meter. Afhankelijk van de groeiplaats zullen de zaailingen na een of meerdere jaren de bloeifase bereiken. Het eerste jaar blijft de plant laag (50 cm), het jaar erop is hij meestal volgroeid, en bloeit van juni tot augustus met een variabel aantal samengestelde schermen vol witte bloemetjes. Na de bloei sterft de plant af.

De plant is vooral te vinden langs wegen en op plaatsen die niet begraasd of bewerkt worden. De plant komt veelal voor op ruderale terreinen met verstoorde, voedselrijke grond. Naast de natuurlijke verspreiding van zaden, worden zaden van deze invasieve plant ook per ongeluk verspreid door de mens via grondverzet.

Het aantal chromosomen is 2n = 22.

Invasieve uitheemse soort

[bewerken | brontekst bewerken]

In de 19e eeuw is de reuzenberenklauw uit de Kaukasus als tuinplant in Europa geïntroduceerd. In de Benelux is deze exoot volledig ingeburgerd. De reuzenberenklauw wordt anno 2010 steeds vaker in verstedelijkt gebied aangetroffen en, mede om de schadelijke werking van het sap van deze plant op huid en ogen, in toenemende mate als een probleem ervaren.

Sinds 2 augustus 2017 is de plant opgenomen op de lijst van invasieve uitheemse soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. De handel van de plant is dus verboden in alle lidstaten. Ook moeten lidstaten de plant bestrijden[2][3][4][5].

Ecologische betekenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Omdat de reuzenberenklauw zo kiemkrachtig is en met zijn bladeren al het licht voor andere planten wegneemt, wordt de soort beschouwd als een onkruid. In gebieden die niet begraasd worden drukt de invasieve soort alle andere planten weg; daar komt bij dat hij in de Benelux naast grote grazers en schapen geen natuurlijke belagers kent.

Bij de bestrijding van de plant wordt beschermende kleding en een veiligheidsbril gedragen. In een aantal plaatsen zijn bij de bestrijding van de plant vrijwilligers actief. Dat gebeurt vaak in samenwerking met instanties als Staatsbosbeheer, waterschap, Rijkswaterstaat, ProRail en gemeente. Sommige gemeentes verstrekken de vrijwilligers een vergoeding voor gereedschap.

Bestrijdingsmethoden

[bewerken | brontekst bewerken]

Mechanische bestrijding

[bewerken | brontekst bewerken]

Tot de mechanische bestrijdingsmethoden behoort het uitsteken van jonge planten, uitboren van de wortel van oude en jonge planten met een kabelboorspade en/of penwortelspade, herhaald maaien in combinatie met het handmatig schoffelen, om te voorkomen dat de plant in bloei komt en tot zaadvorming overgaat. Een gemaaide plant kan door middel van noodbloei in betrekkelijk korte tijd nieuwe bloemen maken. Deze zijn vele malen kleiner dan de eerste bloemen. Een plant kan zo tot minstens drie maaiingen overleven en zich voortplanten. Wil deze bestrijdingsvorm effectief zijn, dan dient het maaien minimaal vijf keer per seizoen te gebeuren.[6] Een bloeiende reuzenberenklauw mag vanwege de kiemkracht van het zaad niet bij het gft-afval. Een plant produceert gemiddeld zo'n 20.000 zaden, soms zelfs 100.000, die tot zeven jaar lang hun kiemkracht behouden.[7]

Biologische bestrijding

[bewerken | brontekst bewerken]

Biologische bestrijdingsmethoden zijn begrazing, behandeling met schimmels, met aaltjes bij de ondergrondse delen, of met kevers bij de bovengrondse delen.

In Nederland is een periode een schimmel toegepast die de plant binnen anderhalf jaar kan laten verdwijnen, maar tot nu toe is er geen partij gevonden die de schimmel op de markt weet te brengen met de benodigde toelatingen.[8][9]

Aanraking van beschadigde planten kan ernstige schade toebrengen aan de huid en aan de ogen van mensen en dieren. Het sap van de plant bevat furocumarinen die sterk fototoxisch zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap kan rode, heftig jeukende vlekken veroorzaken, gevolgd door zwelling en blaarvorming (fytofotodermatitis). Het letsel kan eruitzien als een brandwond en het kan twee weken duren voordat het genezen is. Wanneer plantvocht in de ogen komt, kan dit tot blindheid leiden. Bij honden kan sap in de bek tot verstikking leiden.

In 2017 registreerde het Belgische Antigifcentrum 28 letselgevallen na contact met de reuzenberenklauw.[10]

  • De Engelse rockband Genesis bracht het lied 'The Return of the Giant Hogweed' uit op het album Nursery Cryme. Het lied verhaalt over hoe de reuzenberenklauw vanuit Rusland naar Engeland werd gebracht, alwaar deze plant het land overspoelt en de mensen – tevergeefs – tegen deze plant ten strijde trekken.
[bewerken | brontekst bewerken]
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Heracleum mantegazzianum op Wikimedia Commons.