Naar inhoud springen

Factitief

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naamvallen
Abessief
Ablatief (zesde naamval)
Absolute naamval
Absolutief
Accusatief (vierde naamval)
Adessief
Adverbialis
Algemene Latijnse vervoegingen en verbuigingen
Allatief
Apudessief
Associatief
Aversief
Benefactief
Causalis-finalis
Causatief
Comitatief
Datief (derde naamval)
Delatief
Dieptecasus
Distributief
Elatief
Ergatief
Essief
Exessief
Factitief
Genitief (tweede naamval)
Illatief
Inessief
Instructief
Instrumentalis (achtste naamval)
Intratief
Locatief (zevende naamval)
Multiplicatief
Nominatief (eerste naamval)
Objectief
Obliquus (Hindi)
Obliquus
Partitief
Pegatief
Pertingent
Prepositionalis
Prolatief
Sociatief
Sublatief
Superessief
Temporalis
Terminatief
Translatief
Vocatief (vijfde naamval)

Met factitief kunnen in de grammatica twee dingen worden bedoeld: een naamval die een subvorm is van de accusatief of een bepaalde wijs die zeer nauw verwant is aan de causatief.

Wanneer het lijdend voorwerp niet alleen het "slachtoffer" maar ook het eindresultaat is van de beschreven handeling, wordt deze naamval tevens als een factitieve vorm beschouwd. Deze vorm van de accusatief wordt onderscheiden van de objectief. Een voorbeeld is de zin De kok bakt de taart, waarin de taart in de factitief staat. De factitief als naamval speelt met name een belangrijke rol in de casusgrammatica van Charles J. Fillmore.

Werkwoorden in de factitieve vorm drukken over het algemeen uit dat het onderwerp (zinsdeel) een handeling niet zelf verricht maar dit overlaat aan derden. Hiervoor worden in het Nederlands de hulpwerkwoorden doen en laten (Bijvoorbeeld Jan laat een huis bouwen). Het verschil tussen deze vorm en de causatief is dat de laatste vorm duidelijk een overgang van de ene fase naar de andere uitdrukt, wat soms ook door middel van ablaut gebeurt (bijvoorbeeld zittenzetten, drinkendrenken), terwijl het bij de factitief meer om de handeling als zodanig gaat. De factitieve werkwoordsvorm wordt ook vaak alleen als een subvorm van de causatief gezien, in plaats van als een aparte wijs.

In het Hongaars worden werkwoorden factitief gemaakt met de uitgang -at/-et/-tat/-tet. Voorbeeld építépíttet, bouwen, laten bouwen; János házat építtet, Jan laat een huis bouwen.