Vejatz lo contengut

L'Isla de Baish

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Vila d'Occitània
L'Isla de Baish
L'Isle-Jourdain
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Tor de la Collegiala Sent Martin.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 36′ 47″ N, 1° 04′ 53″ E
Superfícia 70,48 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
304 m
145 m
136 m
Geografia politica
País  Gasconha
Estat Bandièra de França França
Region
76
Occitània
Departament
32
Gers Armas deu Departament de Gers
Arrondiment
321
Aush
Canton
3210
L'Isla de Baish
(caplòc puish burèu centralizator)
Intercom
200023620
CC de la Gasconha Tolosana (residéncia)
Cònsol Francis Idrac
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
8 961 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

9 180 ab.
Densitat 108,95 ab./km²
Autras informacions
Gentilici Lislés (plurau : lisleses)
Còde postal 32600
Còde INSEE 32160

L'Isla de Baish[1] (L'Isle-Jourdain en francés) qu'ei ua comuna gascoa d'Occitània situada dens lo departament de Gers e la region d'Occitània, ancianament de Mieidia-Pirenèus.

La devisa de la vila es Hospes Atque Fidelis (Òste e Fidèla).

Comuna situada a l'èst deu departament deu Gèrs au limit oèst de la Hauta Garona a 35 quilomètres de Tolosa sus Sava e a 40km au sud èst d'Aush.

En 2009 vengoc la segonda comuna mès poblada deu Gèrs. Es ara dins l'airau urban de Tolosa.

Es le sièti de la comunitat de comunas de la Gasconha Tolosana, creada en 2010, qu'a 14 comunas e mès de 20 000 abitants.

La vila se situa dins una plana argelosa a 170 m d’altituda qu’es entornejada peus costalats.

Lo climat es oceanic. Se caracteriza per las plojas abondentas (subertot ivèrn e prima), per la doçor de las temperaturas (ivèrn doç, autone sec), mès l’estiu es soent caud. L’autan (vent que veng deu Sud-Èst), e generalament caud, pòt bohar hòrt pendent quauques jorns.

Comunas a l'entorn.

Le nom es atestat en 1431 La Ylha En Jorda, e Ilha en Jorda en 1445[2]. Segon Negre, l'occitan isla, ila qu'a devut aver le sens de vilatge entornejat de varats[3].
Segon Dauzat, Isla que veng deu latin insula, medish sens. Le determinant (francés) qu'es le nom deu senhor[4].

Avant la conquista romana, la Gasconha es poblada peus Aquitans qu'èran considerats com pòbles de lenga basca. Aquò explica benlèu lo particularisme deu parlar gascon dins l’ensemble occitano-catalan.

Le país tolosan, on se tròba l’Isla de Baish, es pregondament romanizat. An trobat las roeinas de la vielha romana que s’apèra Bucconis. A la fin de l’empèri roman, la vila càmbia de nom en Ictium e se crestianiza.

Au sègle XII nèish vertadèrament l’Isla de Baish qu’es una etapa suu camin de Sent Jacme de Compostèla. Los sons espitaus de Sant Jacme e deu Sant Esperit aculhissen les romius. L’Isla de Baish deveng una part deu poderós Comtat de Tolosa. D’alhors, l’escut de la ciutat cap la crotz occitana qu’es lo simbèu de Tolosa. En 1096, Raimon, senhor de la ciutat, partís a las crotzadas e lo son hilh es batiat dins lo riu Jordan. Es pr’amor d’aquò que la vila s’apèra en francés l’Isle-Jourdain. Apèi la crotzada contra los albigeses, l’Isla de Baish es anexada au reiaume de França en 1271.

L’usatge de l’occitan coma lenga oficiau es interdit en 1539 per l’edit de Villers-Cotterêts. L'Isla de Baish estèc una plaça fòrt deu protestantisme tolosan conegoc las misèrias de las guèrras de religion au sègle XVI.

Dinc a la debuta deu sègle XX, L’Isla de Baish es un borg sus l’axe Aush-Tolosa on se debanan mercats e hèiras (coma la de la Sent Martin) qu’amassan les paisans deu Savés. Le Gèrs, coma tota l’Occitania, manca la revolucion industriala au sègle XIX. Per exemple, la region tolosana pèrd lo 24% de la soa populacion (sia 600 000 abitants) entre en 1850 e 1945.

A la debuta deu sègle XX, Claudi Augèr, le celèbre fondator deu diccionari francés Larousse, hè bastir un polit ostau sus la plaça principala. La guèrra 1914-1918 es catastrofica ende la vila que se pèrd una bèra partida de la joenèssa. Venecians e Padans la remplaçan dins las annadas 1920.

A partir de las annadas 1960, l’Isla de Baish profièita deu desvolopament tolosan çò que le permet de compensar l’exòdi rurau. la vila de l’Isla de Baish conegoc le desvolopament, mès estèc pas le cas deu son canton, regde rurau, que se despoblava rapidament.

A la debuta deu XXI, las causas s'accelèran pr'amor de l'aviada de Tolosa. L'Isla de Baish crèish rapidament e tanben tot le son campèstre. Atau la populacion sauta de 5500 abitants en 2000 a 7500 en 2010. La draubida d'una desviacion autorotièra pertot la creacion d'una zòna comercialo-industriala (dambe le líder de cela de piscina Abrisud) au Pont-Peirin.

Origina deu nom de la vila

[modificar | Modificar lo còdi]

Le Senhor de l'Isla, partit a las crotzadas, qu'auré batiat le son hilh dins le Jordan. La vila semblava a una isla, entre les rius Estelh e Sava, estèc aperada atau l'Isla de Baish (L'Isla en Jordan).

Una auta explicacion complementària ei que L'Isla de Baish per oposicion a L'Isla de Haut tanben sus Sava dins le departament de la Hauta Garona. Baish significa tanben en gascon le Nòrd quand Haut significa Sud.

Avèm donc un nom oficiau occitan L'Isla en Jordan qu'estèc pas jamès (?) emplegat per las gents que gardèn totjorn (?) l'apelacion L'Isla de Baish.

Le doblon, plan diferenciat, L'Isle-Jourdain e l'Isla de Baish ei donc plan ancian.

Administracion

[modificar | Modificar lo còdi]
Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2014 2026 Francis Idrac PS retirat, president de la CC
març de 2001 2014 Alain Tourné PS president de la CC
1995 2001 Louis Aygobère/Loís Aigabèra divèrs dreta president de la CC
1977 1995 Michel Ghirardi/Miqueu Ghirardi PS, puish PSU puish Les Verds conselhèr regionau
1953 1977 Marius Campistron/Màrius Campistron UDR veterinari, conselhèr generau (1958-1964, 1970-1976)
1944 1953 Joseph Delieux/Josèp Delius radicau conselhèr generau (1934-1940, 1945-1951)
  1944      
Totas las donadas son pas encara conegudas.
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 7679, totala:

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
4 146 3 792 4 159 4 257 4 307 4 933 4 865 4 921

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
4 773 4 867 4 954 4 864 4 671 4 479 4 572 4 442 4 305

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
4 122 3 885 3 774 3 313 3 560 3 535 3 527 3 536 3 447

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
3 675
4 002
4 195
4 358
5 029
5 560
6 471
6 755
7 025
7 191
2009 2010
7 296
7 466
7 336
7 509
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • En 2018 la populacion qu'èra de 8961 abitants e la densitat qu'èra de 127,14 ab/km².

Personatges ligats dambe la vila

[modificar | Modificar lo còdi]

A la debuta deu sègle XX, l’Isla de Baish es sustot un borg rurau on se teng un mercat important le dissabte. Dambe la crisi deu monde paisan, le campèstre deu Gèrs coneish una fòrta desertificacion.

Apèi la segonda guèrra mondiala, la proximitat de la capitala regionala, que coneish un dinamisme regde important, permet aquera reconversion. L’Isla de Baish profièita subertot de la prosperitat de l’industria aeronautica de Tolosa-Blanhac (15 000 emplegats). Per exemple, la creacion de la zòna industriala de l’Isla de Baish-Buconis s’explica pr’amor que Tolosa es solament a 33 km. S'installa un sostractan d'Airbus, que ditz Equip'Aero qu'es ara un deus mès bèls emplegaire deu Gèrs, o encara EcoCert que certifica les produits bios.

Podèm díser que l’Isla de Baish es una banlèga de Tolosa qu’aculhís monde hugissant le centre vila. Cau ajustar que l’Isla de Baish a vias de comunicacions modèrnas. I a una autorota acabada entre Tolosa e l’Isla de Baish, e i a tanben la linha de camin de her Aush-Tolosa.

La creacion au sègle XXI de la zòna d'activitat de la Gasconha tolosana au Pont-Peirin, dambe una connexion autorotièra, permet de tornar lançar l'economia. Se desvolòpa Abrisud que deveng le líder de la cela de piscina.

Ensenhament Public : Escòla mairala Anne Franck, escòla mairala Jean de la Fontaine, Escòla purmèra René Cassin, escòla purmèra Paul Bert, escòla purmèra Lucie Aubrac, collègi Louise Michel, licèu Joseph Saverne/Josèp Saverna

Ensenhament Privat devath contracte d'associacion dambe l'Estat : escòla e collègi Nòstra Dama deu Clòs Florit

De notar que l'ensenhament de l'occitan a l'Isla de Baish, ei ancian e solidament implantat. Data de las annadas '60 deu sègle XX dambe Pèire Lassèrra. I a occitan au Licèu, aus collègis privat e public. Existís tanben dumpèi seteme de 2013, una seccion bilingua francés - occitan a la mairala publica.

  • la MJC (Ostau deus Joens e de la Cultura) e que prepausa daubuns tipes d'activitats : teatre, dança, cors de musica...
  • lo cinèma... i a duas salas : la prumèra e que presenta filmes internacionaus, la segonda, mès petita, e qui mòstra filmes orientats Art e Ensai.
  • Aire J/Air-J (situat prèp deus collègis), un endret endeus 12-17 ans dambe activitats (Internet, Fotbolet...), o simplament tà se reünir. De sortidas pendent las vacanças que son tanben organizadas : patinadoira, lazer-quest...
  • las seradas hestivas Escota e Minja, la purmèra dimenjada de julhet : concerts (gratuits lo dissabte), gastronomia sus la Plaça de la Comuna, dambe promocion de la cultura occitana.
  • un carnaval gascon ei organizat cada an. Au son programa, que i a : jòcs gascons e après le procès, en occitan gascon, i a la cremacion de Mossur Carnavau, una palhassa de bòsc e de palha.
  • Ua tropa de teatre : l'Efemèra/l'Ephémère, ua aventura e qui a trenta ans o quasi. [8]

Equipaments : dus lacs : dambe activitats de vela suu prumèr e de pesca sus l'aute, una piscina municipala, draubida l'estiu.

Embessonatges

[modificar | Modificar lo còdi]

Véser tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. Institut d'Estudis Occitans, Comission Toponimica Occitana, Luòcs, basa de donadas de toponimia occitana. Cèrca «L'Isla de Baish».
  2. https://books.google.fr/books?id=EynTAAAAMAAJ&pg=PA582&lpg=PA582&dq=%22de+d%27aqu%C3%AD%22&source=bl&ots=FVgI4cnlnp&sig=ACfU3U2zRvz4A3G1BEF4NIQdRPpUI71QSg&hl=ca&sa=X&ved=2ahUKEwihrf7G05v5AhWVBhoKHUcSCNE4PBDoAXoECBAQAw#v=onepage&q=Ilha&f=false
  3. Ernest Nègre, Toponymie générale de la France, 1990-98, vol. III, p. 1473-1474, par. 26772
  4. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 359-360, a Ile-
  5. [1]
  6. [2]
  7. [3]
  8. Efemèra/Ephémère
Patrimòni Mondial de l'UNESCO
Patrimòni Mondial de l'UNESCO
Etapa precedenta

Legavin
Romavatge de Sant Jacme de Compostèla

Via Tolosana
Etapa seguenta

Gimont