Biuro Szyfrów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawa linkowań i typografii
m lit.
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 16:
[[Plik:The Saxon Palace, Warsaw 1.jpg|thumb|Siedziba Biura Szyfrów znajdowała się w [[Pałac Saski w Warszawie|Pałacu Saskim]] w Warszawie (zdjęcie z 1930).]]
[[Plik:Jan Kowalewski.jpg|thumb|[[Jan Kowalewski]], który w 1919 złamał pierwsze klucze szyfrowe [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|sowietów]].]]
8 maja 1919 roku, „Sekcja Szyfrów”, czyli agencja poprzedzająca „Biuro Szyfrów”, została założona przez por. [[Józef StanślickiStanslicki|Józefa Serafina StanślickiegoStanslickiego]]{{odn|Bury|2004}}{{odn|Dz. Pers. MSWojsk.|loc=Nr 109 z 14 października 1924 roku, s. 606, z dniem 15 października 1924 roku major StanślickiStanslicki został przeniesiony z Oddziału II SG do 16 pp w Tarnowie}}. Sekcja Szyfrów składała raporty ze swojej pracy do [[Sztab Generalny Wojska Polskiego|Sztabu Generalnego WP]], a także znacznie przyczyniła się do obrony Polski w czasie [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] w latach 1919–1921, pomagając utrzymać niepodległość Polski, niedawno odzyskanej w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]<ref>[[Richard Woytak]], „Colonel [[Jan Kowalewski|Kowalewski]] and the Origins of Polish Code Breaking and Communication Interception,” ''East European Quarterly'', vol. XXI, no. 4 (January 1988), s. 497–500.</ref>.
 
Podczas wojny polsko-bolszewickiej złamano około stu rosyjskich szyfrów przez grupę polskich kryptologów, wśród których znajdowali się między innymi: por. [[Jan Kowalewski]] i trzech światowej sławy profesorów matematyki związanych z [[Polska szkoła matematyczna|polską szkołą matematyczną]] – [[Stefan Mazurkiewicz]], [[Wacław Sierpiński]] i [[Stanisław Leśniewski (1886–1939)|Stanisław Leśniewski]]<ref>Grzegorz Nowik, ''Zanim złamano Enigmę: Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją, 1918–1920'' (Before Enigma Was Broken: Polish Radio Intelligence during the War with Bolshevik Russia, 1918–1920), 2004, s. 25–26.</ref>.
Linia 38:
Praca polskich kryptologów doprowadziła między innymi do odkrycia luk w lewym skrzydle [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], co umożliwiło Marszałkowi [[Józef Piłsudski|Józefowi Piłsudskiemu]] zwycięstwo po uderzeniu w to skrzydło w sierpniu 1920 roku podczas [[Bitwa Warszawska|Bitwy Warszawskiej]]<ref name="Nowik, p. 26">Nowik, p. 26.</ref>.
 
Grzegorz Nowik twierdzi, że odkrycie archiwum Biura Szyfrów, w kilkadziesiąt lat po wojnie polsko-bolszewickiej, wykazało, że ''wywiad radiowy w latach 1919–1920 … był najbardziej kompletnym i … współczesnym wywiadem, jeśli chodzi o wszelakie informacje dotyczące funkcjonowania [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], a w szczególności jednostek działających na froncie anty-polskim, wywiad radiowy w dużym stopniu wpłynął na przebieg wszystkich … działań wojennych przeprowadzonych przez Polskę w 1920 roku – od walki w [[Owrucz]]u począwszy, poprzez marcowe działania [[Mozyrz|Mozyr]] i [[Kijów]], kwietniowe działania na [[Ukraina|Ukrainie]], walki z pierwszą i drugą ofensywą [[Michaił Tuchaczewski|Tuchaczewskiego]] na Białorusi, walki z Armią Kawalerii Budionnego, aż po [[Bitwa Warszawska|Bitwę Warszawską]], [[Bitwa o Lwów (1920)|Bitwę o Lwów]] i [[Bitwa nad Niemnem|Bitwę pod Niemnem]]''<ref name="Nowik, p. 26" />.
 
Do zadań biura weszły:
Linia 115:
Informacje otrzymywane z rozszyfrowanej Enigmy zdają się być skierowane od B.S.-4 głównie do Niemieckiego Biura II Oddziału Generalnego Sztabu (Wywiadu). Za co od 1935 roku do połowy kwietnia 1939 Major [[Jan Leśniak]], a w kwietniu 1939 przekazał zwierzchnictwo nad Biurem Niemieckim innemu [[Oficer (wojsko)|oficerowi]]{{odn|Kozaczuk|1984|s=58, 64–66}}.
 
Kiedy 1 września 1939 roku wybuchła [[II wojna światowa]], Leśniak i jego koledzy pracowali intensywnie przez trzy lata nad ustaleniem niemieckiego systemu [[Walka (wojsko)|walki]] i odnieśli sukces rozpracowując go w 95 procentach. Dlatego też niemiecki atak na Polskę nie był zaskoczeniem dla polskiego Sztabu Generalnego. Według Leśniaka wyniki otrzymane od [[polski wywiad|polskiego wywiadu]] „absolutnie przekroczyły granice naszych możliwości.”{{odn|Kozaczuk|1984|s=66}}
 
== Las Kabacki ==
Linia 134:
 
== Biuro za granicą ==
We wrześniu 1939 roku podczas [[Kampania wrześniowa|niemieckiej agresji na Polskę]], pracownicy Biura Szyfrów zostali ewakuowani na południowy wschód, a po inwazji Rosjan na wschodnią Polskę 17 września – do Rumunii, niszcząc po drodze cały sprzęt do kryptologii i całą dokumentację. Po przekroczeniu granicy Jugosławii i neutralnych Włoch dotarli oni w końcu do Francji. Tu, 20 października 1939 roku w [[PC Bruno]] na nowo rozpoczęli prace nad Enigmą współpracując z [[Bletchley Park]]{{odn|Kozaczuk|1984|s=69–94, 104–11}}.
 
W celach bezpieczeństwa alianci zaszyfrowywali wszystkie wiadomości używając maszyn podobnych do Enigmy. [[Henri Braquenie]] często dodawał na koniec wiadomości ironiczne „''[[Heil Hitler]]!''”{{odn|Kozaczuk|1984|s=70–87}} Niektórzy pracownicy Biura Szyfrów, którzy pracowali z Enigmą, a także większość pracowników AVA Radio, która zbudowała kopie Enigmy i sprzęt kryptologiczny dla Referatu Niemieckiego, zostali w Polsce. Niektórzy z nich byli przesłuchiwani przez [[Gestapo]], ale nikt nie zdradził sekretu prac nad odszyfrowaniem Enigmy{{odn|Kozaczuk|1984|s=211–216}}.
Linia 140:
W grudniu 1939 roku, kiedy ppłk [[Gwido Langer]] wraz z kpt. [[Henri Braquenié|Braquenie]] odwiedzili Londyn i Bletchley Park, Brytyjczycy zapytali ich o powrót polskich pracowników do kraju. Langer, jednakże, odpowiedział, że polscy kryptolodzy muszą pozostać tam, gdzie tworzone są Polskie Siły Zbrojne, czyli we Francji{{odn|Kozaczuk|1984|s=99, 102}}.
 
W styczniu 1940 roku brytyjski kryptoanalityk [[Alan Turing]] spędził kilka dni w PC Bruno pracując z polskimi kolegami. Przywiózł Polakom [[Arkusz Zygalskiego|arkusze Zygalskiego]], które były wyprodukowane przez [[John R.F. Jeffreys|Johna Jeffreya]] w Bletchley Park. Niestety nie działały one poprawnie. Jak się okazało błędnie skopiowane<ref>[[Michael Smith (newspaper reporter)|Smith]] (2006) p. 27.</ref>. Naprawienie tego błędu 17 stycznia 1940 roku pozwoliło Polakom osiągnąć pierwszy przełom od 28 października 1939 w sprawie Enigmy{{odn|Kozaczuk|1984|s=84; 94, note 8}}.
 
W maju 1940 roku Niemcy tuż przed rozpoczęciem ofensywy na [[Belgia|Belgię]], [[Luksemburg|Luxemburg]] i [[Holandia|Niderlandy]], mającej otworzyć drogę na Francję, po raz kolejny zmienili sposób szyfrowania wiadomości. W wyniku czego arkusze Zygalskiego okazały się nieprzydatne.”<ref name="ReferenceA">[[Marian Rejewski|Rejewski]] (1984 c) p. 243.</ref><ref>[[Marian Rejewski|Rejewski]] (1984 d) s. 269–270.</ref> Według [[Gustave Bertrand]]a „pokonanie nowych trudności wymagała nadludzkiego wysiłku w dzień i w nocy: 20 maja odszyfrowanie rozpoczęło się na nowo.”<ref>[[Gustave Bertrand|Bertrand]] (1973) s. 88–89.</ref>
 
Tuż po zawieszeniu broni w czerwcu 1940 roku, Polaków ewakuowano do Algierii. W październiku 1940 rozpoczęli oni prace nad „''[[Cadix (centrum wywiadowcze)|ośrodkiem Cadix]]''”, niedaleko [[Uzès]], w nieokupowanym południowym rejonie [[Vichy]], we Francji. Gustave Bertrand wspomagał ich finansowo{{odn|Kozaczuk|1984|s=112–118}}.
 
Dwa lata później, 8 października 1942 roku, Bertrand dowiedział się z [[BBC]], że [[Operacja Torch|alianci wylądowali we francuskiej Północnej Afryce]]. Będąc przygotowanym na to, że Niemcy zajmą [[Vichy]], 9 października ewakuował on [[Cadix]]. Dwa dni później Niemcy wkroczyli do południowej części Francji. Rankiem 12 października okupowali już [[Cadix]]{{odn|Kozaczuk|1984|s=139}}.
 
Uciekając z Cadix, polscy pracownicy ominęli okupowane Włochy i niemieckie [[Gestapo]] i zdołali uciec do Francji przez [[Hiszpania|Hiszpanię]]{{odn|Kozaczuk|1984|s=148–151}}. [[Jerzy Różycki (matematyk)|Jerzy Różycki]], [[Jan Graliński]] i [[Piotr Smoleński]] zginęli w katastrofie francuskiego statku pasażerskiego ''Lamoricière'' na Morzu Śródziemnym, na którym to wracali do Francji z [[Algieria|Algierii]] w styczniu 1942 roku{{odn|Kozaczuk|1984|s=128}}.
Linia 167:
== Bibliografia, linki ==
{{commons|Biuro Szyfrów}}
 
* {{Cytuj | autor=Gilbert Bloch | tytuł=Enigma before Ultra: Polish Work and the French Contribution | inni=C.A. Deavours (tłum.) | czasopismo=Cryptologia | data=lipiec 1987}}
* {{Cytuj | autor=[[Zbigniew Brzeziński]] | tytuł=The Unknown Victors | s=15–18 | redaktor=Jan Stanislaw Ciechanowski | rozdział=Marian Rejewski 1905–1980, Living with the Enigma secret | wydanie=1st ed. | miejsce=Bydgoszcz | wydawca=Bydgoszcz City Council | data=2005 | isbn=83-7208-117-4}}
Linia 186 ⟶ 187:
* [https://wbh.wp.mil.pl/pl/pages/zdigitalizowane-teczki-polskiego-radiowywiadu-wojskowego-z-1920-roku-wpisanego-na-swiatowa-liste-unesco-pamiec-swiata-2020-06-17-kaf5/ ''Zdigitalizowane teczki polskiego radiowywiadu wojskowego z 1920 roku wpisanego na światową listę UNESCO Pamięć Świata'']
* [https://dzieje.pl/wiadomosci/prof-g-nowik-polacy-w-1919-r-zapoczatkowali-cos-czego-nie-zrobilo-ani-brytyjskie-ani ''Prof. G. Nowik: Polacy w 1919 r. zapoczątkowali coś, czego nie zrobiło ani brytyjskie, ani francuskie biuro szyfrów'' dzieje.pl 14 sierpnia 2020]
 
{{Polskie służby specjalne II RP/PRL/III RP}}
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Instytucje kryptologiczne]]