Jan z Głogowa

polski astronom, matematyk i filozof

Jan z Głogowa znany także jako Głogowczyk, Głogowita, Glogoviensis, Glogar, Gloger (niem. Johann von Glogau, ur. ok. 1445 w Głogowie, zm. 11 lutego 1507 w Krakowie[1]) – polski astronom, matematyk i filozof; przedstawiciel scholastyki tomistycznej i przyrodoznawczego nurtu arystotelizmu, nazwanego potem albertyzmem.

Jan z Głogowa
Głogowczyk, Głogowita, Glogoviensis, Glogar, Gloger
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

około 1445
Głogów

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1507
Kraków

Zawód, zajęcie

uczony: astronom, matematyk i filozof

Exercitium nove logice

Życiorys

edytuj

Pochodził z zamożnej rodziny Schilling (Schelling), ale nie używał tego nazwiska i podpisywał się Gloger albo Glogovita. W 1468 ukończył studia na Uniwersytecie Krakowskim z tytułem magistra i został wykładowcą. Przez blisko 40 lat wykładał łacinę, filozofię Arystotelesa i astronomię. Był autorem dzieł o charakterze podręcznikowym, z których najważniejsze to: Liber posteriorum analyticorum, Exercitium veteris artis, Questiones librorum de anima. Jego słuchaczem był m.in. Mikołaj Kopernik.

Zmarł na apopleksję. Pochowany został w kościele św. Floriana w Krakowie, w którym przez ostatnie lata życia był kanonikiem.

Jest patronem Szkoły Podstawowej nr 8 z oddziałami integracyjnymi w Głogowie. W tym samym mieście, na Placu Jana z Głogowa przy al. Wolności znajduje się jego ławeczka pomnikowa.

Dzieła

edytuj

Ważniejsze dzieła Głogowczyka to:

  • De verificatione. In scientiam mortalium hominum introductiorum quae cuilibet homini ex celesti praesignatur circulo... anno... 1495 feliciter recollectum, rękopis Biblioteka Marciana w Wenecji, sygn. L VIII 89 k. 261a-290b
  • Liber posteriorum analeticorum, Lipsk 1499, drukarnia W. de Monaco
  • Exercitium nove logice, Kraków(?) 1499; inne wyd.: Lipsk 1499, drukarnia W. de Monaco; Kraków 1511[2]
  • Exercitium super omnes tractatus parvorum logicalium Petri Hispani, Lipsk 1500, drukarnia W. Steckel Monacensis[3]; wyd. następne: Kraków 1504, Strasburg 1517
  • (Exercitium veteris artis). Argumentum in librum Porfirii peripatetici isagogicum in kathegorias Aristotelis, Kraków 1504, drukarnia J. Haller[4], wyd. następne: Kraków 1516, Strasburg 1517
  • Questiones liborum de anima, Metz 1501, drukarnia K. Hochfeder[5], wyd. następne: Kraków 1514; fragm. przedrukował: M. Wiszniewski Historia literatury polskiej, t. 3, Kraków 1841, s. 268-271
  • Phisionomia hinc inde ex illustribus scriptoribus... recollecta, Kraków 1518, drukarnia H. Wietor (wyd. R. Agricola młodszy)[6]
  • Notae in computum ecclesiasticae
  • Computus chirometralis[7]
  • Introductorium in tractatum sphaerae Johannis de Sacrobusto[8]
  • Introductorium astronomiae in ephemerides[9]
  • Tractatus in iudiciis astrorum
  • zob. także – rękopisy Biblioteki Jagiellońskiej nr: 1839-1840, 1963, 2089, 2173, 2453, 2491, 2493-2494, 2703 i 2855.

Michał Urbanowski podaje 3 obszerne bibliografie dzieł Jana z Głogowa:

Przypisy

edytuj
  1. Jan z Głogowa, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-11].
  2. Exercicium noue logice seu libror[um] prio[rum] et elencho[rum] m[a]g[ist]ri Joannis de Glogouia / p[er] juniorib[us] recollectu[m] ac nouiter eme[n]datu[m], polona.pl, 4 czerwca 1511 [dostęp 2018-03-26].
  3. Jan z Głogowa, Exercitium super omnes tractatus Parvorum logicalium Petri Hispani, cum textu., Leipzig: Wolfgangus Stöckel pro Ioanne Haller, 1500.
  4. Jan z Głogowa, Argumentu[m] i[n] libru[m] Porphirij peripatetici ysagogicum in Kathegorias Arestotilis [...] Exercitium veteris artis., wyd. [War. B]., Kraków: Kasper Hochfeder] : impressum [...] est hoc opus ad impensas [...] Joha[n]nis Haller, 1504.
  5. Jan z Głogowa, Questiones libro[rum] de anima magistri Johannis versoris Ad impensas honesti viri et ciuis Cracouiensis d[omi]ni Johannis Haller p[er] magistru[m] Johan[n]em Glogowiensem alme vniuersitatis studij Cracouiense maioris collegij collegiatu[m] p[ro] iunior[um] in philosophie studijs institutio[n]e ad laudem dei feliciter resolute., Metz: per Casparũ hochffeder, 1501.
  6. Jan z Głogowa, Phisinomia hincinde ex illustribus scriptoribus per [...] Joanne[m] Glogouiensem diligentissime recollecta [...]., Kraków: per Hieronymum Vietorem suis expensis, 7 lipca 1518.
  7. Jan z Głogowa, Computus chirometralis, Kraków: Jan Haller, [1507].
  8. Jan z Głogowa, Introductorium co[m]pendiosum in Tractatum spere material[is] m[a]g[ist]ri Joa[n]nis de Sacrobusto, que[m] abbreuiauit ex Almagesti sapie[n]tis Ptholomei Claudij [...], Kraków: Jan Haller, 28 kwietnia 1506.
  9. Jan z Głogowa, Introductorium astronomie in ephemerides, wyd. [War. A]., Kraków: p[er] Florianu[m] et Wolfgangu[m, 1514.

Bibliografia

edytuj
  • Szymon Starowolski: Starovolscius Scriptorum Polonicorum έκατοντάς (1627), s. 101.
  • Władysław Tatarkiewicz: Zarys dziejów filozofii w Polsce (seria: „Historia nauki polskiej w monografiach”, t. XXXII), Kraków, Polska Akademia Umiejętności, 1948, s. 6-7.
  • Hieronim Szczegóła: Jan Głogowczyk, Katowice 1967.
  • Krystyna Krauze-Błachowicz: Jan z Głogowa i tradycja gramatyki spekulatywnej, Wydawnictwo Semper, Warszawa, 2004.
  • Janusz Dryl, Edward Gigilewicz, Artur Winiarczyk: Jan z Głogowa, Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 5: Ir-Ko, s. 215a-217a.
  • Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 196-197.

Linki zewnętrzne

edytuj