Tomizm

system filozoficzny Tomasza z Akwinu

Tomizmsystem filozoficzny oparty na poglądach Tomasza z Akwinu[1]. Tomizm wywodzi się z filozofii średniowiecznej, a jego różne nurty mają przedstawicieli także w XXI wieku.

Charakterystyka

edytuj

Tomizm bazuje tylko częściowo na filozofii Arystotelesa, ponieważ jest w dużym stopniu nowatorskim systemem. Przejmuje z filozofii arabskiej realną różnicę między istotą i istnieniem. Głównymi pojęciami są: istnienie, punkt, możność, kondycja, materia, przyczyna sprawcza, przyczyna, substancja, przypadłości, istota.

Cechy charakterystyczne tomizmu to:

  • prawda, piękno i dobro to powszechne atrybuty bytu. Zło jest brakiem dobra i nie ma swej substancji. Każdy byt w sposób naturalny dąży do pełnego urzeczywistnienia swej natury (swej doskonałości).
  • dusza ludzka jest rozumną, jednostkową formą człowieka. Połączenie duszy i ciała jest celowe, bo dusza może poznawać świat tylko poprzez zmysły ciała. Istnieją formy rozumne pozbawione ciała (aniołowie), poznające rzeczywistość bez pośrednictwa zmysłów.
  • człowiek posiada władze poznawcze i pożądawcze. Władze poznawcze to zależne od ciała zmysły oraz niezależny od ciała intelekt; władze pożądawcze to zależne od ciała emocje i uczucia oraz niezależna od ciała wola. Tomizm zakłada pierwszeństwo władz poznawczych nad pożądawczymi.
  • przeznaczeniem człowieka jest poznanie najwyższego dobra - oglądanie Boga dzięki "światłu chwały" (łac. lumen gloriae)
  • człowiek znajduje się na drabinie bytów pomiędzy aniołami i zwierzętami.

Neotomizm

edytuj
Osobny artykuł: Neotomizm.

Powstanie neotomizmu zainspirował Leon XIII w encyklice Aeterni Patris z 1879, zachęcając do studiowania dzieł Ojców Kościoła oraz św. Tomasza.

W Polsce największe znaczenie mają obecnie 2 nurty tomizmu:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. tomizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-11-28].

Bibliografia

edytuj
  • E. Gilson, Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu, tłum. z fr. J. Rybałt, Warszawa 1960.
  • M. A. Krąpiec, Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin 1978.
  • M. Gogacz, Elementarz metafizyki, Wyd. 1, ATK, Warszawa 1987.
  • E. Morawiec, Odkrycie metafizyki egzystencjalnej. Studium historyczno-analityczne, Warszawa 1994.

Linki zewnętrzne

edytuj