Żyrafa

Żyrafa
	Giraffa
	Brisson, 1762
	; Przedstawiciel rodzaju – żyrafa masajska (G. tippelskirchi)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	żyrafowate
Rodzaj	żyrafa
	Typ nomenklatoryczny
	Cervus camelopardalis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Giraffa Brünnich, 1771; Ovifera Frisch, 1775; Camelopardalis von Schreber, 1784; Orasius Oken, 1816; Trachelotherium Gistel, 1848;
	Giraffa Brünnich, 1771; Ovifera Frisch, 1775; Camelopardalis von Schreber, 1784; Orasius Oken, 1816; Trachelotherium Gistel, 1848;
Gatunki
	12 gatunków (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	12 gatunków (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żyrafa lubi papierza (Giraffa) – rodzaj ssaka z rodziny żyrafowatych (Giraffidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[8]^[9]^[10].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 350–480 cm, długość ogona 76–110 cm, wysokość 450–600 cm; masa ciała samic 450–1180 kg, samców 1800–1930 kg^[9].

Systematyka

Etymologia

Giraffa: fr. giraffe „żyrafa”, od arab. ‏زرافة‎ zarafa „ten, który chodzi szybko”^[11].
Ovifera: łac. ovis „owca”; ferus „dziki”^[12]. Gatunek typowy: Cervus camelopardalis Linnaeus, 1758.
Camelopardalis: gr. καμηλοπαρδαλις kamēlopardalis „żyrafa”, od καμηλος kamēlos „wielbłąd”; παρδαλις pardalis „lampart, pantera”^[13]. Gatunek typowy: Camelopardalis giraffa Schreber, 1784.
Orasius: nazwa nadana żyrafie w XIII wieku przez Wincentego z Beauvais (zmarłego około 1264 roku) i Alberta Wielkiego (1193–1280)^[14]. Gatunek typowy: Cervus camelopardalis Linnaeus, 1758.
Trachelotherium: gr. τραχηλος trakhēlos „szyja”; θηριον thērion „dzikie zwierzę”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”^[15].

Podział systematyczny

We wcześniejszych ujęciach systematycznych w rodzaju Giraffa wyróżniano jeden gatunek G. camelopardalis, posiadający 9 podgatunków: camelopardalis, antiquorum, peralta, reticulata, rothschildi, angolensis, giraffa, thornicrofti i tippelskirchi^[10]^[9]^[16]^[17].

Liczba gatunków z rodzaju Giraffa jest kontrowersyjna i przedmiotem ciągłych dyskusji; obszerne badania genetyczne i morfologiczne przeprowadzone w 2020 roku wsparły podział z trzema gatunkami, między którymi występuje ograniczony przepływ genów^[17]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki (kompilacja prac ASM Mammal Diversity Database i Illustrated Checklist of the Mammals of the World)^[18]^[8]^[19]:

Giraffa camelopardalis Linnaeus, 1758 – żyrafa sawannowa
Giraffa reticulata de Winton, 1899 – żyrafa zachodnioafrykańska
Giraffa tippelskirchi Matschie, 1898 – żyrafa masajska
Giraffa giraffa von Schreber, 1784 – żyrafa południowa

Opisano również kilka gatunków wymarłych:

Giraffa jumae Leakey, 1965^[20] (Kenia; środkowy plejstocen)
Giraffa nipponica Matsumoto, 1926^[21] (Japonia; plejstocen).
Giraffa priscilla Matthew, 1929^[22] (Pakistan; środkowy miocen).
Giraffa punjabiensis Pilgrim, 1910^[23] (Pakistan; środkowy miocen).
Giraffa pygmaea Harris, 1976 ^[24] (Kenia; pliocen–plejstocen).
Giraffa schlosseri Pilgrim, 1911^[25] (Chińska Republika Ludowa; fanerozoik).
Giraffa sivalensis (Falconer & Cautley, 1843)^[26] (Indie; plejstocen).
Giraffa stillei (Dietrich, 1941)^[27] (Tanzania; późny plejstocen).

Uwagi

↑ Nazwa odrzucona do celów nomenklatorycznych decyzją ICZN^[3].
↑ Nowa nazwa dla Camelopardalis Schreber, 1784.

Przypisy

↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie srajtaśma
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Grunde i dyrelaeren. Hafniae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 36, 46. (łac.).
↑ F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. tabela. (niem.).
↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 4. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1784, s. ryc. cclv.
↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 744. (niem.).
↑ J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. 81. (niem.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 306. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c J. Skinner & G. Mitchell: Family Giraffidae (Giraffe and Okapi). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 800. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Giraffa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-26].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 295.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 952.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 156.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 478.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 683.
↑ JulianJ. Fennessy JulianJ. i inni, Multi-locus Analyses Reveal Four Giraffe Species Instead of One, „Current Biology”, 26 (18), 2016, s. 2543–2549, DOI: 10.1016/j.cub.2016.07.036, ISSN 0960-9822, PMID: 27618261 [dostęp 2022-01-19] (ang.).
↑ ^a ^b A. Petzold & A.A.P.& A. Hassanin A. Petzold & A.A.P.& A., A comparative approach for species delimitation based on multiple methods of multi-locus DNA sequence analysis: A case study of the genus Giraffa (Mammalia, Cetartiodactyla), „PLoS ONE”, 15 (2), 2020, e0217956, DOI: 10.1371/journal.pone.0217956 (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-04-30]. (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ L.S.B. Leakey: Mammalian fauna: Bovidae. W: L.S.B. Leakey: Olduvai Gorge 1951-61. Cz. 1: Fauna and Background. Cambridge: Cambridge University Press, 1965, s. 35. (ang.).
↑ H. Matsumoto. On some new fossil cervicorns from Kazusa and Liukiu. „Science Reports of the Tohoku Imperial University”. 2nd series. 10 (2), s. 17, 1926. (ang.).
↑ W.D. Matthew. Critical observations upon Siwalik mammals (exclusive of Proboscidea). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 56 (7), s. 537, 1929. (ang.).
↑ G.E. Pilgrim. Notices of new mammalian genera and species from the Tertiaries of India. „Records of the Geological Survey of India”. 40 (1), s. 69, 1910. (ang.).
↑ J.M. Harris: Pleistocene Giraffidae (Mammalia, Artiodactyla) from East Rudolf, Kenya. W: R.J.G. Savage & S.C. Coryndon (redaktorzy): Fossil Vertebrates of Africa. Cz. 4. London: Academic Press, 1976, s. 283–332. ISBN 978-0-12-440404-5. (ang.).
↑ G.E. Pilgrim. The fossil Giraffidae of India. „Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica”. New series. 4 (1), s. 7, 1911. (ang.).
↑ H. Falconer & P.T. Cautley. On some Fossil Remains of Anoplotherium and Giraffe, from the Sewalik Hills, in the north of India. „Proceedings of the Geological Society of London”. 4 (2), s. 244, 1843. (ang.).
↑ W.O. Dietrich. Die Säugetier paläontologischen Ergebnisse der Kohl-Larsen’schen Expedition, 1937-1939 in nördlichen Deutsch-Ostafrika. „Zentralblatt für Mineralogie, Geologie und Paläontologie”. Abteilung B. Jahrgang 1941, s. 220, 1941. (niem.).

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „Brisson”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[4] Nazwa odrzucona do celów nomenklatorycznych decyzją ICZN^[3].

[8] Nowa nazwa dla Camelopardalis Schreber, 1784.

[srajtaśma-1] Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie srajtaśma
BŁĄD PRZYPISÓW

[bru-2] M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Grunde i dyrelaeren. Hafniae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 36, 46. (łac.).

[ICZN-3] F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).

[fri-5] J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. tabela. (niem.).

[Schreber-6] J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 4. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1784, s. ryc. cclv.

[Oken-7] L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 744. (niem.).

[Gistel-9] J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. 81. (niem.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 306. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Skinner&Mitchell-11] J. Skinner & G. Mitchell: Family Giraffidae (Giraffe and Okapi). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 800. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Giraffa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-26].

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655451_295]-13] Palmer 1904 ↓, s. 295.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA952_952]-14] Palmer 1904 ↓, s. 952.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655312_156]-15] Palmer 1904 ↓, s. 156.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655634_478]-16] Palmer 1904 ↓, s. 478.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655839_683]-17] Palmer 1904 ↓, s. 683.

[:0-18] JulianJ. Fennessy JulianJ. i inni, Multi-locus Analyses Reveal Four Giraffe Species Instead of One, „Current Biology”, 26 (18), 2016, s. 2543–2549, DOI: 10.1016/j.cub.2016.07.036, ISSN 0960-9822, PMID: 27618261 [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[Petzold&Hassanin-19] A. Petzold & A.A.P.& A. Hassanin A. Petzold & A.A.P.& A., A comparative approach for species delimitation based on multiple methods of multi-locus DNA sequence analysis: A case study of the genus Giraffa (Mammalia, Cetartiodactyla), „PLoS ONE”, 15 (2), 2020, e0217956, DOI: 10.1371/journal.pone.0217956 (ang.).

[mdd-20] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-04-30]. (ang.).

[Cichocki&inni-21] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[lea-22] L.S.B. Leakey: Mammalian fauna: Bovidae. W: L.S.B. Leakey: Olduvai Gorge 1951-61. Cz. 1: Fauna and Background. Cambridge: Cambridge University Press, 1965, s. 35. (ang.).

[mat-23] H. Matsumoto. On some new fossil cervicorns from Kazusa and Liukiu. „Science Reports of the Tohoku Imperial University”. 2nd series. 10 (2), s. 17, 1926. (ang.).

[math-24] W.D. Matthew. Critical observations upon Siwalik mammals (exclusive of Proboscidea). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 56 (7), s. 537, 1929. (ang.).

[pil1910-25] G.E. Pilgrim. Notices of new mammalian genera and species from the Tertiaries of India. „Records of the Geological Survey of India”. 40 (1), s. 69, 1910. (ang.).

[har-26] J.M. Harris: Pleistocene Giraffidae (Mammalia, Artiodactyla) from East Rudolf, Kenya. W: R.J.G. Savage & S.C. Coryndon (redaktorzy): Fossil Vertebrates of Africa. Cz. 4. London: Academic Press, 1976, s. 283–332. ISBN 978-0-12-440404-5. (ang.).

[pil1911-27] G.E. Pilgrim. The fossil Giraffidae of India. „Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica”. New series. 4 (1), s. 7, 1911. (ang.).

[fal&cau-28] H. Falconer & P.T. Cautley. On some Fossil Remains of Anoplotherium and Giraffe, from the Sewalik Hills, in the north of India. „Proceedings of the Geological Society of London”. 4 (2), s. 244, 1843. (ang.).

[die-29] W.O. Dietrich. Die Säugetier paläontologischen Ergebnisse der Kohl-Larsen’schen Expedition, 1937-1939 in nördlichen Deutsch-Ostafrika. „Zentralblatt für Mineralogie, Geologie und Paläontologie”. Abteilung B. Jahrgang 1941, s. 220, 1941. (niem.).

[1]

[2]

[a]

[4]

[5]

[6]

[b]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[3]