15 marca

15 marca jest 74. (w latach przestępnych 75.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 291 dni.

Kalendarium dzień po dniu

<<	marzec 2024					>>
Pn	Wt	Śr	Cz	Pt	So	Nd
26	27	28	29	1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

Święta

• imieniny obchodzą: Gościmir, Heloiza, Klemens, Krzysztof, Leokrycja, Longin, Longina, Ludwika, Luiza, Matrona, Nikander, Nikandra, Placyd, Probus, Zachariasz i Zachary.
• Białoruś – Święto Konstytucji
• Liberia – Urodziny J. J. Roberta
• międzynarodowe – Światowy Dzień Konsumenta
• Węgry – Rocznica Wiosny Ludów
• wspomnienia i święta w Kościele katolickim obchodzą,:
  • bł. Artemide Zatti (salezjanin)
  • św. Klemens Maria Hofbauer
  • św. Ludwika de Marillac

Wydarzenia w Polsce

• 1000 – zakończył się zjazd gnieźnieński, spotkanie cesarza Ottona III z Bolesławem Chrobrym.
• 1412 – w Lubowli podpisano traktat przymierza polsko-węgierskiego.
• 1595 – w założonym przez siebie Zamościu kanclerz Jan Zamoyski otworzył akademię zwaną później Akademią Zamojską.
• 1656 – potop szwedzki: dywizja Stefana Czarnieckiego rozgromiła Szwedów w bitwie pod Jarosławiem.
• 1765 – król Stanisław August Poniatowski założył Szkołę Rycerską w Warszawie.
• 1776 – ukazała się powieść Ignacego Krasickiego Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki.
• 1919 – w Warszawie podpisany został układ o rozejmie polsko-niemieckim w sprawie Wielkopolski.
• 1921 – założono KS Raków Częstochowa (pod nazwą Racovia).
• 1923 – polska granica wschodnia została uznana przez Radę Ambasadorów Ententy.
• 1931 – w wyniku połączenia PSL Piast i PSL "Wyzwolenie" powstało Stronnictwo Ludowe.
• 1936 – uruchomiono kolej linową na Kasprowy Wierch.
• 1940 – Akcja T4: w dniach 13-15 marca zostało zamordowanych przez hitlerowców około 500 pacjentów obecnego szpitala psychiatrycznego im. J. Babińskiego w Łodzi.
• 1944 – Rada Jedności Narodowej opublikowała deklarację programową O co walczy naród polski.
• 1945 – uroczysta inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie Jagiellońskim.
• 1947 – Brańsk na Podlasiu został opanowany przez partyzantów 6. Brygady Wileńskiej AK.
• 1950 – Polska wystąpiła z Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
• 1961 – 12 górników zginęło w wyniku pożaru w KWK "Makoszowy" w Zabrzu.
• 1965 – otwarto Szpital Wojewódzki w Zgierzu.
• 1968 – Marzec 1968: w Gdańsku manifestacja, w której udział wzięło 20 tys. studentów, robotników i innych mieszkańców miasta.
• 1975 – minister komunikacji wydał zarządzenie wprowadzające nowy wzór tablic rejestracyjnych.
• 1984 – Międzyzdroje (od 1972 dzielnica Świnoujścia) i Sławków (od 1977 dzielnica Dąbrowy Górniczej) odzyskały prawa miejskie.
• 1987 – do służby weszła korweta ORP "Kaszub".
• 1989:
  • powstało Stowarzyszenie Łemków.
  • weszło w życie nowe prawo dewizowe, które zalegalizowało prywatny obrót walutami.
• 2000 – do służby weszła podarowana przez rząd amerykański fregata rakietowa ORP "Gen. K. Pułaski".
• 2002:
  • premiera filmu Kariera Nikosia Dyzmy w reżyserii Jacka Bromskiego.
  • uchwalono ustawę o ustroju miasta stołecznego Warszawy.
• 2003 – rozpoczął się IV zjazd gnieźnieński.
• 2007 – na targach biżuterii w Gdańsku skradziono diamenty warte 1,5 mln dolarów.

Wydarzenia na świecie

Bitwa pod Guilford Court House – 1781

•   44 p.n.e. – Juliusz Cezar w dniu id marcowych został zamordowany przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza.
•   40 p.n.e. – wojna peruzyńska: w zdobytej przez wojska Oktawiana Perugii ponad 300 senatorów i członków możnych rodów skazano na śmierć i złożono w ofierze na ołtarzu Juliusza Cezara.
•   493 – Teodoryk Wielki, król Ostrogotów, zamordował Odoakra i tym samym zakończył podbój Italii.
•   933 – król Niemiec Henryk I pokonał Węgrów w bitwie nad Unstrutą.
• 1077 – opozycja wobec Henryka IV wybrała na króla Niemiec szwabskiego księcia Rudolfa.
• 1079 – sułtan seludżycki Malikszah I wprowadził kalendarz irański.
• 1311 – Kompania Katalońska rozgromiła nad rzeką Kefisos w Beocji wojska księcia Aten, Waltera V.
• 1400 – Zofia Bawarska, druga żona Wacława IV, została koronowana na królową Czech.
• 1493 – Krzysztof Kolumb wpłynął do portu Palos, kończąc pierwszą wyprawę do Nowego Świata.
• 1781 – wojna o niepodległość USA: bitwa pod Guilford Court House.
• 1799 – wyprawa Napoleona do Egiptu: zwycięstwo wojsk francuskich nad Turkami w bitwie pod Nablusem.
• 1804 – z rozkazu Napoleona Bonaparte został porwany z terenu neutralnej Badenii i po krótkim procesie rozstrzelany książę Enghien Ludwik de Burbon-Condé, ogłoszony przez część rojalistów następcą tronu jako Ludwik XVII.
• 1820 – Maine jako 23. stan dołączył do Unii.
• 1848 – Wiosna Ludów: na Węgrzech w Peszcie wybuchło powstanie węgierskie.
• 1849 – w Paryżu ukazało się pierwsze wydanie Trybuny Ludów, dziennika politycznego wydawanego w języku francuskim przez Adama Mickiewicza.
• 1874 – cesarz Annamu podpisał w Sajgonie traktat z Francją, w którym Wietnam, utrzymując suwerenność, zobowiązał się uzgadniać politykę zagraniczną z Francją i uznał jej panowanie w Kochinchinie.
• 1892:
  • Amerykanin Jesse Reno opatentował schody ruchome.
  • John Houlding założył klub piłkarski Liverpool F.C.
• 1906 – została założona firma Rolls-Royce.
• 1916 – rewolucja meksykańska: amerykańska ekspedycja karna generała Johna Pershinga wkroczyła do Meksyku z zadaniem schwytania rewolucjonistów Pancho Villi.
• 1917 – rewolucja lutowa: w Pskowie abdykował car Mikołaj II, utworzony został Rząd Tymczasowy.
• 1922 – Fuad I został królem Egiptu.
• 1926 – generał Theodoros Pangalos został prezydentem Grecji.
• 1931 – w wyniku eksplozji dynamitu na norweskim statku SS "Viking" u wybrzeży Nowej Fundlandii zginęło 27 spośród 147 osób na pokładzie.
• 1933 – w Poczdamie oficjalnie proklamowano III Rzeszę.
• 1935 – służba wojskowa w armii francuskiej została wydłużona do 24 miesięcy.
• 1937 – przy Cook County Hospital w Chicago utworzono pierwszy na świecie bank krwi.
• 1939:
  • Niemcy zajęły Czechy i Morawy.
  • Węgrzy wkroczyli na Ruś Zakarpacką.
• 1944:
  • II wojna światowa: rozpoczęła się trzecia bitwa o Monte Cassino.
  • ustanowiono hymn ZSRR, który zastąpił Międzynarodówkę.
• 1945 – odbyła się 17. ceremonia wręczenia Oscarów.
• 1952:
  • na francuskiej wyspie Reunion na Oceanie Indyjskim odnotowano rekordowy dobowy opad deszczu (1870 mm).
  • na torze w Sebring na Florydzie odbył się pierwszy wyścig samochodowy 12 Hours of Sebring.
• 1956 – premiera musicalu My Fair Lady na Broadwayu.
• 1961 – Republika Południowej Afryki opuściła Wspólnotę Narodów.
• 1962:
  • Bell Canada jako pierwsza firma telekomunikacyjna na świecie zaoferowała komercyjne połączenia faksowe.
  • w katastrofie amerykańskiego samolotu Lockheed Constellation nad Morzem Filipińskim zginęło 107 osób.
• 1964 – powstał Białoruski Państwowy Uniwersytet Informatyki i Radioelektroniki w Mińsku.
• 1967 – Artur da Costa e Silva został prezydentem Brazylii.
• 1969 – konflikt nad Ussuri: kilkuset żołnierzy chińskich i radzieckich zginęło w drugiej w ciągu 13 dni bitwie granicznej.
• 1972 – premiera filmu Ojciec chrzestny w reżyserii Francisa Forda Coppoli.
• 1973 – została ustanowiona flaga Arabii Saudyjskiej.
• 1974 – Ernesto Geisel został prezydentem Brazylii.
• 1979 – João Baptista de Oliveira Figueiredo został prezydentem Brazylii.
• 1985:
  • powstała pierwsza komercyjna strona internetowa (symbolics.com).
  • z powodu ciężkiej choroby prezydenta-elekta Tancredo Nevesa, wiceprezydent José Sarney został p.o. prezydenta Brazylii.
• 1986 – na stację orbitalną Mir przybyła jej pierwsza załoga.
• 1987 – w słoweńskiej Planicy Piotr Fijas ustanowił niepobity przez kolejne 7 lat rekord świata w długości skoku narciarskiego (194 m).
• 1989 – Malimba Masheke został premierem Zambii.
• 1990:
  • Fernando Collor de Mello został prezydentem Brazylii.
  • Michaił Gorbaczow został zaprzysiężony na pierwszego i jedynego prezydenta ZSRR.
  • w Iraku został stracony brytyjski dziennikarz pochodzenia irańskiego Farzad Bazoft, oskarżony o szpiegostwo na rzecz Izraela.
  • ZSRR i Watykan nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• 1991 – USA i Albania nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• 1994 – Rada Najwyższa Białorusi uchwaliła nową konstytucję.
• 1996 – Ahmad Tejan Kabbah wygrał wybory prezydenckie w Sierra Leone.
• 1997 – w egipskim mieście Sanabu muzułmańscy bojówkarze zastrzelili 13 osób.
• 1999:
  • nowelizacja Konstytucji Chińskiej Republiki Ludowej wprowadziła możliwość różnych form własności.
  • w wyniku skandalu korupcyjnego Komisja Europejska, której przewodniczył Jacques Santer, podała się do dymisji.
• 2001 – Uprowadzenie rosyjskiego samolotu linii Vnukowo Airlines lecącego ze Stambułu do Moskwy. Trzej czeczeńscy porywacze, po starcie samolotu ze 162 pasażerami i 12 członkami załogi ze Stambułu, przejęli kontrolę nad samolotem i skierowali go do Medyny, gdzie następnego dnia został odbity przez saudyjskie siły bezpieczeństwa.
• 2002:
  • otwarto metro w Rennes we Francji.
  • premiera filmu Porozmawiaj z nią w reżyserii Pedro Almodóvara.
• 2003:
  • generał François Bozizé dokonał zamachu stanu w Republice Środkowoafrykańskiej, obalając prezydenta Ange-Félixa Patassé i zajmując jego miejsce.
  • Hu Jintao został przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej.
• 2005:
  • Narodowe Zgromadzenie Ludowe Chińskiej Republiki Ludowej, uchwaliło tzw. prawo "anty-secesyjne", które w przypadku ogłoszenia niepodległości przez Tajwan umożliwia zbrojną interwencję na wyspie.
  • otwarto Nowe Muzeum Historyczne w instytucie Yad Vashem w Jerozolimie.
• 2008:
  • 26 osób zginęło, a 296 zostało rannych w eksplozji składu amunicji w Gërdec w Albanii.
  • chińskie siły bezpieczeństwa stłumiły antyrządowe wystąpienia w Tybecie.
• 2009:
  • wahadłowiec Discovery wystartował w misję kosmiczną STS-119.
  • w wyborach prezydenckich w Salwadorze zwyciężył Mauricio Funes.
  • w wyniku samobójczego zamachu bombowego w Shibam w Jemenie zginęło 4 koreańskich turystów, a 3 zostało rannych.

Urodzili się

• 1614 – Franciscus Sylvius, niderlandzki lekarz, anatom (zm. 1672)
• 1638 – Shunzhi, cesarz Chin (zm. 1661)
• 1738 – Cesare Beccaria, włoski prawnik, ekonomista (zm. 1794)
• 1760 – Jan z Triory, włoski franciszkanin, misjonarz, męczennik, święty katolicki (zm. 1816)
• 1767 – Andrew Jackson, amerykański polityk, prezydent USA (zm. 1845)
• 1777 – Józef Longin Sowiński, polski generał (zm. 1831)
• 1807 – Józef Kossakowski, polski drukarz (zm. 1857)
• 1809 – Joseph Jenkins Roberts, liberyjski polityk, prezydent Liberii (zm. 1876)
• 1830 – Paul Heyse, niemiecki pisarz (zm. 1914)
• 1831 – Daniel Comboni, włoski biskup misjonarz, święty (zm. 1881)
• 1851 – Józef Surzyński, polski historyk muzyki, dyrygent, kompozytor ksiądz (zm. 1919)
• 1854 – Emil Adolf von Behring, niemiecki bakteriolog, laureat Nagrody Nobla (zm. 1917)
• 1869 – Stanisław Wojciechowski, polski polityk, prezydent Polski (zm. 1953)
• 1881 – Ferdinand Lammot Belin, ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce (zm. 1961)
• 1890 – Kazimierz Bagiński, polski działacz ruchu ludowego (zm. 1966)
• 1892 – Charles Nungesser, francuski lotnik (zm. 1927)
• 1899 – Stefan Napierski, polski pisarz, krytyk literacki, tłumacz (zm. 1940)
• 1903 – Józef Czechowicz, polski poeta (zm. 1939)
• 1909 – Jonas Žemaitis, litewski dowódca wojskowy, generał (zm. 1954)
• 1914 – Bazyli Doroszkiewicz, polski duchowny prawosławny, metropolita warszawski i całej Polski (zm. 1998)
• 1916 – Augustyn Chadam, polski duchowny katolicki, bernardyn (zm. 2007)
• 1919 – Hasan Eren, turecki językoznawca (zm. 2007)
• 1920 – Ber Haus, polski ekonomista (zm. 2011)
• 1925:
  • Kazimierz Kowalski, polski paleozoolog, prezes Polskiej Akademii Umiejętności (zm. 2007)
  • Irena Laskowska, polska aktorka
• 1929:
  • Zbigniew Jaskowski, polski piłkarz (zm. 2006)
  • Anna Piskorska-Chlebowska, polska chemik, podharcmistrzyni, działaczka opozycji demokratycznej w PRL (zm. 1983)
• 1930:
  • Żores Ałfiorow, rosyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla
  • Jerzy Dobrowolski, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 1987)
• 1931 – Ante Popowski, macedoński poeta
• 1932:
  • Alan Bean, amerykański astronauta
  • Jerzy Hoffman, polski reżyser filmowy
  • Jerzy Sobociński, polski rzeźbiarz (zm. 2008)
• 1933 – Philippe de Broca, francuski reżyser filmowy (zm. 2004)
• 1934 – Krikor Azarian, bułgarski aktor, reżyser filmowy (zm. 2009)
• 1937 – Andrzej Zawiślak, polski polityk, pracownik naukowy
• 1942 – Montserrat Figueras, hiszpańska piosenkarka (zm. 2011)
• 1943 – David Cronenberg, kanadyjski reżyser filmowy
• 1945 – Małgorzata Baranowska, polska pisarka, poetka (zm. 2012)
• 1948:
  • Stanisław Prutis, polski prawnik, profesor Uniwersytetu w Białymstoku, wojewoda białostocki
  • Tomek Tryzna, polski reżyser filmowy, pisarz
• 1950 – Romuald Czystaw, polski piosenkarz rockowy, wokalista zespołu Budka Suflera (zm. 2010)
• 1952 – Andrzej Grabowski, polski aktor
• 1953 – Danuta Błażejczyk, polska piosenkarka
• 1954:
  • Aleksandra Jakubowska, polska dziennikarka, polityk
  • Marek Tercz, polski pieśniarz, bard, poeta, kompozytor
• 1957 – Katarzyna Hall, polska nauczycielka, działaczka oświatowa i społeczna, urzędniczka samorządowa, minister edukacji narodowej
• 1959:
  • Fabio Lanzoni, włoski model, aktor
  • Ben Okri, nigeryjski piłkarz
• 1960 – Janusz Piechociński, polski polityk, poseł na Sejm RP
• 1961 – Max Julen, szwajcarski narciarz alpejski
• 1962 – Markus Merk, niemiecki sędzia piłkarski
• 1964:
  • Ireneusz Loth, polski piłkarz
  • Fernando De Napoli, włoski piłkarz
• 1965 – Swietłana Miedwiediewa, rosyjska Pierwsza Dama
• 1966:
  • Dorota Chotecka, polska aktorka
  • Grzegorz Kacała, polski rugbysta
  • Władysław Stasiak, polski polityk, minister spraw wewnętrznych i administracji, szef Kancelarii Prezydenta RP (zm. 2010)
• 1967 – Roman Kotliński, polski dziennikarz
• 1968 – Sabrina, włoska piosenkarka
• 1969 – Timo Kotipelto, fiński wokalista
• 1970 – Derek Parra, amerykański łyżwiarz szybki
• 1971 – Todd Agnew, amerykański wokalista, autor piosenek
• 1972:
  • Filip Dewulf, belgijski tenisista
  • Mark Hoppus, amerykański muzyk grupy Blink-182
• 1973:
  • Agustín Aranzábal, hiszpański piłkarz
  • Per Nielsen, duński piłkarz
• 1974 – Anders Andersson, szwedzki piłkarz
• 1975:
  • William Adams, amerykański muzyk zespołu The Black Eyed Peas
  • Jacek Jaguś, polski wokalista, gitarzysta
  • Eva Longoria, amerykańska aktorka
  • Weselin Topałow, bułgarski szachista
• 1976 – Abhay Deol, indyjski aktor
• 1977:
  • Édson, brazylijski piłkarz
  • Joseph Hahn, amerykańskiego muzyk zespołu Linkin Park
  • Karol Kisel, słowacki piłkarz
• 1978 – Kristian Sohlberg, fiński kierowca rajdowy
• 1980:
  • Ewa Bagłaj, polska pisarka
  • Stefán Gíslason, islandzki piłkarz
  • Josefin Lillhage, szwedzka pływaczka
• 1981:
  • Mikael Forssell, fiński piłkarz
  • Brice Guyart, francuski florecista
  • Jens Salumäe, estoński skoczek narciarski
  • Marija Szałajewa, rosyjska aktorka
• 1984 – Olivier Jean, kanadyjski łyżwiarz szybki
• 1985:
  • Antti Autti, fiński snowboardzista
  • Kellan Lutz, amerykański aktor
• 1987 – Karrar Jassim, irański piłkarz
• 1988 – Sebastián Blanco, argentyński piłkarz
• 1989 – Elsina Hidersha, albańska piosenkarka (zm. 2011)
• 1993 – Aleksandra Krunić, serbska tenisistka

Zmarli

• 44 p.n.e. – Juliusz Cezar, wódz i polityk rzymski (ur. 102 p.n.e. lub 100 p.n.e.)
• 1242 – Wisław z Kościelca, polski duchowny katolicki, biskup krakowski (ur. ?)
• 1522 – (lub 14 marca) Anna Radziwiłłówna, księżna mazowiecka (ur. 1476)
• 1805 – Stanisław Szczęsny Potocki, polski generał, polityk (ur. 1752)
• 1820 – św. Klemens Maria Hofbauer CSsR, czeski duchowny katolicki, Apostoł Warszawy i Wiednia (ur. 1751)
• 1822 – Fryderyk Albert Lessel, polski architekt (ur. 1767)
• 1898 – Henry Bessemer, angielski inżynier, wynalazca (ur. 1813)
• 1900 – Elwin Bruno Christoffel, niemiecki matematyk (ur. 1829)
• 1921 – Talât Paşa, turecki polityk (ur. 1874)
• 1933 – Paul Féval, francuski pisarz (ur. 1860)
• 1937:
  • Howard Phillips Lovecraft, amerykański pisarz (ur. 1890)
  • Scipione Riva-Rocci, włoski pediatra (ur. 1863)
• 1938:
  • Nikołaj Bucharin, rosyjski działacz komunistyczny (ur. 1888)
  • Aleksiej Rykow, rosyjski działacz komunistyczny (ur. 1881)
• 1941 – Aleksiej Jawlensky, rosyjski malarz tworzący w Niemczech (ur. 1864)
• 1943 – Wacław Kloss, nauczyciel, dyrektor łódzkich szkół średnich, krajoznawca, organizator krajoznawstwa łódzkiego, podczas okupacji prowadził tajne nauczanie,(ur. 1867),
• 1943 – Karl Schönherr, austriacki pisarz (ur. 1867)
• 1947 – Jan Tyranowski, polski mistyk chrześcijański, Sługa Boży, kierownik duchowy Karola Wojtyły (ur. 1901)
• 1948 – Jan Balicki, błogosławiony, polski duchowny katolicki, ksiądz (ur. 1869)
• 1961 – Akiba Rubinstein, polski szachista pochodzenia żydowskiego (ur. 1882)
• 1962 – Arthur Holly Compton, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla (ur. 1892)
• 1970:
  • Artur Adamov, rosyjski pisarz (ur. 1908)
  • Tarjei Vesaas, norweski pisarz (ur. 1897)
• 1975:
  • Michał Kaczorowski, polski ekonomista, polityk, minister (ur. 1897)
  • T-Bone Walker, amerykański bluesman, prekursor gitary elektrycznej (ur. 1910)
• 1978:
  • Jerzy Hryniewski, polski polityk, premier Polski na uchodźstwie (ur. 1895)
  • Aleksander Kamiński, polski pedagog, działacz harcerski (ur. 1903)
• 1981 – René Clair, francuski reżyser filmowy (ur. 1898)
• 1987 – Bogusław Kogut, polski pisarz (ur. 1925)
• 1991 – Stanisław Lorentz, polski historyk sztuki, muzeolog (ur. 1899)
• 1996:
  • Czesław Domin, polski duchowny katolicki, biskup koszaliński (ur. 1929)
  • Wolfgang Koeppen, niemiecki pisarz (ur. 1906)
• 2003 – Andrzej Leszek Szcześniak, polski historyk, pisarz (ur. 1932)
• 2004:
  • Václav Kozák, czeski wioślarz, mistrz olimpijski (ur. 1937)
  • John A. Pople, brytyjski matematyk (ur. 1925)
• 2005 – Ewa Skarżanka, polska aktorka (ur. 1944)
• 2006:
  • José Gabriel Calderón Contreras, kolumbijski duchowny katolicki, biskup (ur. 1919)
  • Zygmunt Duczyński, polski reżyser teatralny (ur. 1951)
• 2007:
  • Wojciech Chudy, polski filozof, personalista, etyk, pedagog (ur. 1947)
  • Simona Kossak, polska biolog, leśnik, popularyzator nauki (ur. 1943)
• 2008 – Fabian Kiebicz, polski aktor (ur. 1920)
• 2009 – Ron Silver, amerykański aktor (ur. 1946)
• 2011:
  • Smiley Culture, brytyjski raper, wokalista reggae (ur. 1963)
  • Nate Dogg, amerykański raper, wokalista (ur. 1969)