Chińskie brązy rytualne
Chińskie brązy - pochodzące z czasów dynastii Shang i Zhou zdobione (czasem bardzo bogato) przedmioty z brązu, przede wszystkim naczynia służące do celów rytualnych, zarówno religijnych jak i dworskich. Stanowią świadectwo kunsztu odlewniczego starożytnych Chińczyków, od czasów starożytnych były przedmiotem kolekcjonerstwa. Często są zdobione napisami we wczesnym piśmie chińskim.
Umiejętność wytopu brązu pojawiła się w Chinach stosunkowo późno, niemniej ok. 2000 p.n.e. z lokalnych kultur neolitycznych wykształciła się bardziej zaawansowana cywilizacja, z wyraźną stratyfikacją społeczną, której państwowości zarządzane były z religijno-politycznego centrum. Tę przechodnią kulturę wczesnego brązu wiąże się czasem z półlegendarną dynastią Xia. Pierwsza w pełni rozwinięta kultura brązu w Chinach, Shang (XVI w.- 1045 p.n.e.) charakteryzowała się już bardzo wysokim technologicznym zaawansowaniem swoich wyrobów[1].
Podstawowe rodzaje przedmiotów z brązu w starożytnych Chinach to broń, instrumenty muzyczne, ozdoby wozów i rzędów końskich, a przede wszystkim naczynia rytualne. Rytualna broń miała formę podobną do użytkowej, ale była bogato zdobiona, czasem inkrustowana metalami szlachetnymi czy półszlachetnymi kamieniami. Uprzęże końskie i osprzęt wozów spotyka się stosunkowo rzadko, naczynia natomiast są znajdowane bardzo licznie. Nie służyły one celom użytkowym (na co dzień używano naczyń ceramicznych, drewnianych, bambusowych itp.). Naczyń brązowych używano podczas ceremonii: podczas uczt rytualnych, jako ofiary grobowe czy jako element wyposażenia świątyń[2].
Pierwsze wyroby brązowe były wykonywane z cienkiego metalu, ale stopniowo stawały się coraz masywniejsze, w późnej epoce Shang osiągając często masę ponad 100 kg. Odnaleziono ich bardzo znaczne ilości, a pojedyncze grobowce mogą zawierać nawet kilkaset przedmiotów - przykładowo w grobowcu Fu Hao znaleziono ich 460, w tym ponad 200 naczyń, 130 sztuk broni, 27 noży i 23 dzwony[1]. W zależności od typu przedmiotu używano metalu o różnych proporcjach - wedle księgi Kao gongzhi z okresu Królestw Walczących, dzwony odlewano z brązu ubogiego w cynę (1 część cyny na 5 części miedzi), broń jak topory - ze stopu o proporcjach 3:1, groty strzał i noże - 3:2, a lustra - z najcenniejszego brązu, składającego się w równych częściach z miedzi i cyny[2].
- ↑ a b Patricia Buckley Ebrey: The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 22-30. ISBN 0-521-43519-6.
- ↑ a b Brązy. W: Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 26-27. ISBN 83-05-13407-5.