Dubno (miasto)
 Budynki w centrum Dubna | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
27,04 km² | ||||
| Populacja (2015) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 3656 | ||||
| Kod pocztowy |
35608 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BK | ||||
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city} | |||||
| Strona internetowa | |||||
Dubno (ukr. Дубно) – miasto w obwodzie rówieńskim Ukrainy, stolica rejonu nad Ikwą (dorzecze Prypeci). Około 38 tys. mieszkańców.
Historia
Pierwsza wzmianka o Dubnie pochodzi z XI wieku. Właścicielami miejscowości byli Rurykowicze, następnie książęta haliccy. Od 1619 roku dzieliło losy Ordynacji Ostrogskiej. W latach 1489-1506 książę Konstanty Ostrogski wystawił zamek obronny, rozbudowany w XVII wieku. W mieście tym stacjonował 13 Regiment Pieszy Ordynacji Ostrogskiej. W latach 1774-1794 odbywały się w mieście wielkie jarmarki zwane kontraktami, przeniesione tu po I rozbiorze ze Lwowa[1].
W II Rzeczypospolitej siedziba powiatu w województwie wołyńskim do agresji ZSRR na Polskę w 1939 r. W 1937 roku w Dubnie mieszkało 15,5 tys. mieszkańców, w tym 45% Żydów, 29% Ukraińców i 26% Polaków[2]. W II Rzeczypospolitej, od 1931 w mieście mieściło się Papieskie Seminarium Wschodnie[3]. Dubno było też kresowym garnizonem Wojska Polskiego. Stacjonował tu 43 Pułk Strzelców Legionu Bajończyków i 2 Dywizjon Artylerii Konnej
We wrześniu 1939 roku Dubno zostało zajęte przez Armię Czerwoną. Tuż po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 NKWD dokonało masakry więźniów przetrzymywanych w miejscowym zamku. Odkrycie ciał zamordowanych wywołało pogrom Żydów obwinianych o wspieranie komunizmu[4].
Od 25 czerwca 1941 r. do 1944 r. pod okupacją niemiecką. W tym czasie Niemcy przeprowadzili eksterminację żydowskiej ludności miasta. 2 kwietnia 1942 r. Żydów uwięziono w getcie liczącym, według Żydowskiego Instytutu Historycznego, 12 tysięcy mieszkańców[5]. Getto likwidowano etapami; największe egzekucje miały miejsce 27 maja 1942 (3,8 tys. ofiar), 5 października 1942 (3 tys. ofiar) i 24 października 1942 (ok. 1 tys. ofiar). Zbrodni dokonywało Sicherheitsdienst z Równego przy udziale niemieckiej żandarmerii i ukraińskiej policji[6].
W 1943 roku do Dubna ewakuowali się polscy uchodźcy z rzezi wołyńskiej. Część z nich z braku utrzymania oraz pod wpływem zarządzeń niemieckich zgłosiła się na roboty przymusowe w III Rzeszy. Od kwietnia 1943 miasta bronił przed UPA 50-100 osobowy posterunek polskiej policji oraz tolerowana przez Niemców samoobrona. 28 lutego 1944 Niemcy ewakuowali polskich mieszkańców Dubna do Brodów, a stamtąd wywieźli do Rzeszy na roboty[2].
Zabytki
- Zamek w Dubnie z bramą z XVI wieku, bastionami z XVII wieku i pałacem Lubomirskich
- Kościół Bernardynów z 1614 pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z fragmentami fresków Walentego Żebrowskiego z XVIII wieku (obecnie cerkiew prawosławna)
- Klasztor Bernardynów z 1614-29 roku o charakterze obronnym. Zbudowany na planie litery E. W XIX wieku przebudowany, w związku z czym stracił barokowe cechy stylowe. Skasowany przez władze carskie w 1852 i zamieniony w prawosławny monaster św. Mikołaja[7]. Po I wojnie światowej zwrócony katolikom[8], w latach 1928-1939 katolickie seminarium duchowne. Obecnie (2012) ponownie prawosławny żeński klasztor św. Mikołaja w jurysdykcji eparchii rówieńskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego[7].
- Brama Łucka – powstała w końcu XV wieku i jest jedyną pozostałością fortyfikacji miejskich. Posiada kształt niewielkiego barbakanu ze ścianami grubości 2 metrów. Na początku XVII w. otrzymała trzecią kondygnację. W 1785 roku zamurowano w niej przejazd i strzelnice.
- Klasztor karmelitanek trzewiczkowych – zbudowany w stylu barokowym w 1686 roku na planie litery L. W 1890 roku zlikwidowany przez Rosjan. W jego zabudowaniach od 2004 mieści się prawosławny żeński monaster św. Barbary należący do Patriarchatu Kijowskiego[9]
- Kościół św. Józefa w stylu barokowym
- kościół parafialny św. Jana Nepomucena z 1817 roku. Po 1959 roku hala sportowa. W 1993 roku zwrócony katolikom.
- Synagoga z 1784 roku.
- cerkiew św. Grzegorza z 1709 na przedmieściu Surmicze
- Cerkiew Przemienienia Pańskiego z 1839 roku
- Sobór św. Eliasza z 1907 roku w stylu bizantyńsko-rosyjskim
- Cmentarz katolicki
Ludzie związani z Dubnem
- Tadeusz Czacki - polski działacz oświatowy i gospodarczy, pedagog, historyk, ekonomista, bibliofil, numizmatyk, współtwórca Konstytucji 3 Maja,
- Wacław Hipsz - polski duchowny katolicki, prezbiter diecezji łuckiej,
- Józef Jankielewicz - polski drukarz,
- Antoni Malczewski (poeta) - polski poeta, prekursor romantyzmu, alpinista.
- Czesław Mystkowski - polski malarz, czynny w koloniach holenderskich w Azji południowo-wschodniej,
- Wiktor Poliszczuk - ukraiński prawnik i politolog, dziennikarz i publicysta, badacz ideologii ukraińskiego nacjonalizmu,
- Ignacy Radliński - polski religioznawca, filolog klasyczny, historyk, krytyk biblijny,
- Feliks Sawicki - polski duchowny katolicki, wieloletni proboszcz w Malborku,
- Stanisław Skalski - polski dowódca wojskowy, generał brygady pilot Wojska Polskiego, as myśliwski okresu II wojny światowej o najwyższej liczbie zestrzeleń wśród polskich pilotów,
- Tamara Wiszniewska - polska przedwojenna aktorka filmowa.
- ↑ З історії Дубна, Дубенська міська рада.
- ↑ a b Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000, ISBN 83-87689-34-3, s.114-116
- ↑ J. Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t.2, Burchard Edition 2001, ISBN 83-87654-11-6, s.57-59
- ↑ Karel Cornelis Berkhoff: Harvest of Despair: Life and Death in Ukraine Under Nazi Rule. [dostęp 2012-09-08]. (ang.).
- ↑ Gmina żydowska w Dubnie. Zydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2012-09-08]. (pol.).
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.283
- ↑ a b Свято-Миколаївський жіночий монастир в місті Дубно
- ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 109. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ Свято-Варваринський жіночий монастир в місті Дубно
Miasta partnerskie
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Alf Soczyński: Kresy – przywracanie pamięci. Dubno.. www.gazetagazeta.com, 2007-02-07. [dostęp 2012-09-08]. (pol.).
- O Dubnie (ukr.)
- Zdjęcia z Dubna
- Historia Żydów w Dubnie na portalu Wirtualny Sztetl
- Dubno Castle
- Dubno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 194.
