Foglerz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:44, 4 sty 2020

Foglerz (foglar, foglarz) (z fr. veuglaire, od aveugler – zaślepiać, zatykać otwór) – lekkie działo odtylcowe używane w końcu XV i w XVI wieku^[1].

Strzelało kulami ołowianymi i używano go przede wszystkim do obrony zamków i murów miejskich. Jego specyficzną cechą było zastosowanie 4-5 prochownic (wymiennych komór z ładunkami prochowymi), które przed odpaleniem kolejno umieszczano w specjalnym wyżłobieniu w tylnej dennej części lufy. Zaletą foglerza była zwiększona szybkostrzelność w porównaniu z innymi ówczesnymi działami. Poważną wadę stanowiło natomiast nieszczelne dopasowanie prochownicy, powodujące uchodzenie gazów prochowych, a w konsekwencji – istotne zmniejszenie siły wyrzutu (prędkości początkowej) pocisku.

Niedostatek ten sprawił, że okres stosowania foglerzy był stosunkowo krótki. Do pomysłu podobnych szybkostrzelających działek odtylcowych usiłowano powrócić w XVIII wieku, jednak bez większego powodzenia. W trakcie powstania kościuszkowskiego w 1794 stosowano przez krótki czas śmigownice o konstrukcji podobnej do foglerza^[2].

Zobacz też

Przypisy

↑ Gradowski i Żygulski 1994 ↓, s. 109.
↑ Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1987, s. 57; por. W. Kwaśniewicz: Leksykon dawnej broni palnej, dz. cyt.

Bibliografia

Włodzimierz Kwaśniewicz: Leksykon dawnej broni palnej. Warszawa: Bellona, 2004, s. 81.
Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 109. ISBN 83-01-12390-7.
Mała encyklopedia wojskowa. T. 1 (A-J). Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967, s. 407.

[CITEREFGradowskiŻygulski1994109-1] Gradowski i Żygulski 1994 ↓, s. 109.

[2] Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1987, s. 57; por. W. Kwaśniewicz: Leksykon dawnej broni palnej, dz. cyt.

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Veuglaire - Château de Castelnaud - 20090926.jpg|thumb|Francuski foglerz z XV wieku]]
-'''Foglerz, foglar''' (z [[język francuski|franc.]] ''veuglaire'', od ''aveugler'' – oślepiać, zatykać otwór) – lekkie działo odtylcowe używane w końcu XV i w XVI wieku{{odn|Gradowski|Żygulski|1994|s=109}}.
+'''Foglerz''' (foglar, foglarz) (z [[język francuski|fr.]] ''veuglaire'', od ''aveugler'' – zaślepiać, zatykać otwór) – lekkie działo odtylcowe używane w końcu XV i w XVI wieku{{odn|Gradowski|Żygulski|1994|s=109}}.
-Foglerz strzelał kulami ołowianymi i używany był głównie do obrony zamków i murów miejskich. Miał 4-5 prochownic, czyli wymiennych komór z ładunkami prochowymi, które kolejno wkładano w specjalne wydrążenie znajdującego się w dennej części lufy. Zaletą foglerza była większa szybkostrzelność w porównaniu z innymi działami. Poważną wadą było nieszczelne dopasowanie prochownicy, powodujące uchodzenie gazów prochowych i w konsekwencji znaczne obniżenie siły wyrzutu pocisku.
+Strzelało kulami ołowianymi i używano go przede wszystkim do obrony zamków i murów miejskich. Jego specyficzną cechą było zastosowanie 4-5 prochownic (wymiennych komór z ładunkami prochowymi), które przed odpaleniem kolejno umieszczano w specjalnym wyżłobieniu w tylnej dennej części lufy. Zaletą foglerza była zwiększona szybkostrzelność w porównaniu z innymi ówczesnymi działami. Poważną wadę stanowiło natomiast nieszczelne dopasowanie prochownicy, powodujące uchodzenie [[gazy prochowe|gazów prochowych]], a w konsekwencji – istotne zmniejszenie siły wyrzutu ([[prędkość początkowa|prędkości początkowej]]) pocisku.
-Wskutek tego braku okres stosowania foglerzy był stosunkowo krótki. Do pomysłu takich działek odtylcowych usiłowano powrócić w XVIII wieku, jednak bez większego sukcesu. W trakcie [[insurekcja kościuszkowska|powstania kościuszkowskiego]] w 1794 stosowano przez krótki czas [[falkonet|śmigownice]] o konstrukcji podobnej do foglerza<ref>[[Włodzimierz Kwaśniewicz]]: ''1000 słów o dawnej broni palnej''. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1987, s. 57.</ref>.
+Niedostatek ten sprawił, że okres stosowania foglerzy był stosunkowo krótki. Do pomysłu podobnych szybkostrzelających działek odtylcowych usiłowano powrócić w XVIII wieku, jednak bez większego powodzenia. W trakcie [[insurekcja kościuszkowska|powstania kościuszkowskiego]] w 1794 stosowano przez krótki czas [[falkonet|śmigownice]] o konstrukcji podobnej do foglerza<ref>[[Włodzimierz Kwaśniewicz]]: ''1000 słów o dawnej broni palnej''. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1987, s. 57; por. W. Kwaśniewicz: ''Leksykon dawnej broni palnej'', dz. cyt.</ref>.
 == Zobacz też ==
@@ Linia 14: / Linia 14: @@
 == Bibliografia ==
-* {{cytuj książkę|nazwisko=Gradowski|imię=Michał|nazwisko2=Żygulski|imię2=Zdzisław|autor link=Zdzisław Żygulski (junior)| tytuł=Słownik uzbrojenia historycznego|rok=1994 |wydawca= [[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa |isbn = 83-01-12390-7|odn=tak}}
+* {{cytuj książkę|nazwisko=Kwaśniewicz|imię=Włodzimierz|autor link=Włodzimierz Kwaśniewicz|tytuł=Leksykon dawnej broni palnej|wydawca=Bellona|miejsce=Warszawa|rok=2004|strony=81}}
+* {{cytuj książkę|nazwisko=Gradowski|imię=Michał|nazwisko2=Żygulski|imię2=Zdzisław|autor link2=Zdzisław Żygulski (junior)| tytuł=Słownik uzbrojenia historycznego|rok=1994 |wydawca= [[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa |isbn = 83-01-12390-7|strony=109|odn=tak}}
-* ''Mała encyklopedia wojskowa''. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967, tom 1, s. 407
+* {{cytuj książkę|tytuł=Mała encyklopedia wojskowa|tom=1 (A-J)|wydawca=Wydawnictwo MON|miejsce=Warszawa|rok=1967|strony=407}}
 [[Kategoria:Historyczna broń palna]]