Africa Proconsularis
Afryka Prokonsularna (Africa Proconsularis, Proconsularis, Africa) – jedna z prowincji imperium rzymskiego. Terytorialnie odpowiada mniej więcej obecnej Tunezji i części wybrzeża Libii. Nazwę, którą wywodzono od Afra – herosa będącego synem Heraklesa, nadali prowincji Rzymianie.
W okresie cesarstwa była prowincją senacką, tzn. władzę zwierzchnią sprawował nad nią senat, a nie cesarz. Afryka Prokonsularna stanowiła "spichlerz Rzymu", będąc obok cesarskiego (zarządzanego przez prefekta) Egiptu głównym obszarem zaopatrzenia w zboże. Piecza nad nią zapewniała senatowi pewną autonomię wobec cesarza, gdyż w przypadku konfliktu pomiędzy nim a władcą, istniała możliwość zablokowania tego źródła aprowizacji.
Historia
W XI i X wieku p.n.e. osiedlili się Fenicjanie zakładając Kartaginę. Od VII w. p.n.e. osiedlali się Grecy, nazywając ten teren Libią.
W 146 r. p.n.e. Rzymianie pokonali i zburzyli Kartaginę. Wbrew pierwotnym zamiarom całkowitego jej zniszczenia, wkrótce potem w tym miejscu powstała kolonia rzymska, a Juliusz Cezar w 44 p.n.e. przywrócił jej starą nazwę. W czasach cesarstwa miasto kwitło jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis będącej spichlerzem Rzymu.
Prowincja początkowo nosiła nazwę Africa[1]. Po podboju przez Juliusza Cezara ziem położonych na zachód od dawnej prowincji Africa i utworzeniu tam nowej prowincji Africa Nova, dawny obszar nazwano Africa Vetus (Afryka Stara). Oktawian August połączył obie prowincje i tworząc w ten sposób Africa Proconsularis[1]. Później z jej zachodniej części ponownie wydzielono prowincję nazwaną ƒNumidią[1].
Po reformie administracji cesarstwa przeprowadzonej przez cesarza Dioklecjana, z prowincji tej w południowej jej części wyodrębniono Africa Byzacena ze stolicą w Hadrumetum. Pozostałą część północną dotychczasowej prowincji nazwano Africa Zeugitana, a ponieważ nadal była zarządzana przez prokonsula, zachowała też nazwę Africa Proconsularis.
Głównymi miastami były:
Rozwój chrześcijaństwa
U schyłku istnienia cesarstwa prowincja stała się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w północnej Afryce starożytnego chrześcijaństwa. Z niej pochodzili m.in. papież Wiktor I oraz nawrócony na chrześcijaństwo filozof Mariusz Wiktoryn. Tertulian (ok. 150-240 r.) jest uważany za ojca łacińskiego języka teologicznego. Nauczanie Cypriana z Kartaginy (ok. 200-258 r.) oraz później Augustyna z Hippony (354-430 r.) decydująco wpłynęło na ukształtowanie się teologii Kościoła zachodniego.
Biskup Kartaginy – prymas Afryki Prokonsularnej, był niekiedy nazywany prymasem Afryki[2].
Przypisy
- ↑ a b c Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo, wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 102
- ↑ Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo, wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 110
Bibliografia
- Słownik kultury antycznej (red. L. Winniczuk), Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988. ISBN 83-214-0406-5
- Wiktor z Wity: Dzieje prześladowania Kościoła w Afryce przez Wandalów. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny, 2005, s. 136. ISBN 83-89361-80-9..
