Africa Proconsularis: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: Imperium rzymskie przeniesiono do Cesarstwo Rzymskie |
m →Historia: int. |
||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 9 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:REmpire-Africa.png |
[[Plik:REmpire-Africa.png|thumb|250px| Afryka jako prowincja rzymska]] |
||
'''Afryka Prokonsularna''' |
'''Afryka Prokonsularna''' ('''Africa Proconsularis''', '''Proconsularis''', '''Africa''') – jedna z [[Prowincje rzymskie|prowincji]] [[Cesarstwo Rzymskie|imperium rzymskiego]]. Terytorialnie odpowiada mniej więcej obecnej [[Tunezja|Tunezji]] i części wybrzeża [[Libia|Libii]]. Nazwę, którą wywodzono od Afra – herosa będącego synem [[Herakles]]a, nadali prowincji Rzymianie. |
||
W okresie [[Cesarstwo |
W okresie [[Cesarstwo Rzymskie|cesarstwa]] była [[prowincje senackie|prowincją senacką]], tzn. władzę zwierzchnią sprawował nad nią [[senat rzymski|senat]], a nie [[cezar (tytuł)|cesarz]]. Afryka Prokonsularna stanowiła "spichlerz [[Rzym]]u", będąc obok cesarskiego (zarządzanego przez [[Prefekt (starożytność)|prefekta]]) Egiptu głównym obszarem zaopatrzenia w [[zboża|zboże]]. Piecza nad nią zapewniała [[senat rzymski|senatowi]] pewną [[autonomia|autonomię]] wobec cesarza, gdyż w przypadku konfliktu pomiędzy nim a władcą, istniała możliwość zablokowania tego źródła aprowizacji. |
||
Afryka Prokonsularna stanowiła "spichlerz [[Rzym]]u", była głównym ośrodkiem zaopatrywania go w [[zboża|zboże]]. Piecza nad nią zapewniała senatowi pewną [[autonomia|autonomię]] wobec cesarza, gdyż w razie konfliktu na linii władca-senat, istniała możliwość blokowania tego głównego źródła żywności. |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
W XI i X wieku p.n.e. osiedlili się |
W XI i X wieku p.n.e. osiedlili się [[Fenicja]]nie zakładając [[Kartagina|Kartaginę]]. Od VII w. p.n.e. osiedlali się Grecy, nazywając ten teren Libią. |
||
[[Plik:Dictionary of Roman Coins.1889 P26S0 illus036.gif|thumb|170px|Uosobienie Afryki z charakterystycznymi cechami na monecie [[Hadrian]]a]] |
|||
[[Plik:Dictionary of Roman Coins.1889 P26S0 illus037.gif|thumb|170px|Afryka z jej atrybutami na monecie [[Antoninus Pius|Antonina Piusa]]]] |
|||
| ⚫ | W 146 r. p.n.e. [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] pokonali i zburzyli Kartaginę. Wbrew pierwotnym zamiarom całkowitego jej zniszczenia, wkrótce potem w tym miejscu powstała kolonia rzymska, a [[Gajusz Juliusz Cezar|Juliusz Cezar]] w 44 p.n.e. przywrócił jej starą nazwę. W czasach cesarstwa miasto kwitło jako ośrodek senackiej prowincji ''Africa Proconsularis'' będącej spichlerzem Rzymu. |
||
| ⚫ | Prowincja początkowo nosiła nazwę ''Africa''<ref name=Strzelczyk>Jerzy Strzelczyk: ''Wandalowie i ich afrykańskie państwo'', wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, {{ISBN|83-06-02964-X}}, s. 102</ref>. Po podboju przez Juliusza Cezara ziem położonych na zachód od dawnej prowincji ''Africa'' i utworzeniu tam nowej prowincji ''[[Africa Nova]]'', dawny obszar nazwano ''[[Africa Vetus]]'' (Afryka Stara). [[Oktawian August]] połączył obie prowincje i tworząc w ten sposób ''Africa Proconsularis''<ref name=Strzelczyk/>. Później z jej zachodniej części ponownie wydzielono prowincję nazwaną ''[[Numidia|Numidią]]''<ref name=Strzelczyk/>. |
||
| ⚫ | W 146 r. p.n.e. [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] |
||
| ⚫ | Po reformie administracji cesarstwa przeprowadzonej przez cesarza [[Dioklecjan]]a, z prowincji tej w południowej jej części wyodrębniono ''[[Byzacena|Africa Byzacena]]'' ze stolicą w [[Susa (Tunezja)|Hadrumetum]]. Pozostałą część północną dotychczasowej prowincji nazwano ''Africa Zeugitana'', a ponieważ nadal była zarządzana przez [[prokonsul]]a, zachowała też nazwę ''Africa Proconsularis''. |
||
Rzymska prowincja początkowo nosiła nazwę '''Africa'''<ref name=Strzelczyk>Jerzy Strzelczyk: ''Wandalowie i ich afrykańskie państwo'', wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 102</ref>. |
|||
| ⚫ | Po podboju przez Juliusza Cezara ziem na zachód od dawnej prowincji |
||
Później ponownie wydzielono z zachodniej części '''Africa Proconsularis''' prowincję [[Numidia|Numidią]]<ref name=Strzelczyk/>. |
|||
| ⚫ | Po reformie administracji cesarstwa |
||
Głównymi miastami były: |
Głównymi miastami były: |
||
| Linia 24: | Linia 19: | ||
* [[Susa (Tunezja)|Hadrumetum]] |
* [[Susa (Tunezja)|Hadrumetum]] |
||
== Rozwój chrześcijaństwa == |
|||
== Chrześcijaństwo w prowincji == |
|||
U schyłku |
U schyłku istnienia cesarstwa prowincja stała się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w północnej Afryce starożytnego [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwa]]. Z niej pochodzili m.in. papież [[Wiktor I]] oraz nawrócony na chrześcijaństwo filozof [[Mariusz Wiktoryn]]. [[Tertulian]] (ok. 150-240 r.) jest uważany za ojca łacińskiego języka teologicznego. Nauczanie [[Cyprian z Kartaginy|Cypriana z Kartaginy]] (ok. 200-258 r.) oraz później [[Augustyn z Hippony|Augustyna z Hippony]] (354-430 r.) decydująco wpłynęło na ukształtowanie się teologii Kościoła zachodniego. |
||
Biskup Kartaginy |
Biskup Kartaginy – prymas Afryki Prokonsularnej, był niekiedy nazywany prymasem Afryki<ref>Jerzy Strzelczyk: ''Wandalowie i ich afrykańskie państwo'', wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, {{ISBN|83-06-02964-X}}, s. 110</ref>. |
||
[[Plik:Roemischeprovinzentrajan.png|center|thumb|600px|Prowincje rzymskie za czasów cesarza [[Trajan]]a (53-117).]] |
[[Plik:Roemischeprovinzentrajan.png|center|thumb|600px|Prowincje rzymskie za czasów cesarza [[Trajan]]a (53-117).]] |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* Słownik kultury antycznej |
* ''Słownik kultury antycznej'' (red. L. Winniczuk), Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988. {{ISBN|83-214-0406-5}} |
||
* {{Cytuj książkę | autor = [[Wiktor z Wity]] |
* {{Cytuj książkę | autor = [[Wiktor z Wity]] |tytuł = Dzieje prześladowania Kościoła w Afryce przez Wandalów |inni= [[Jan Czuj]] (przekład z łac., wstęp i kom.)| wydawca = Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny | miejsce = Poznań | rok = 2005| strony = 136 |isbn = 8389361809}}. |
||
{{Prowincje rzymskie}} |
{{Prowincje rzymskie}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Aktualna wersja na dzień 20:35, 3 maj 2023
Afryka Prokonsularna (Africa Proconsularis, Proconsularis, Africa) – jedna z prowincji imperium rzymskiego. Terytorialnie odpowiada mniej więcej obecnej Tunezji i części wybrzeża Libii. Nazwę, którą wywodzono od Afra – herosa będącego synem Heraklesa, nadali prowincji Rzymianie.
W okresie cesarstwa była prowincją senacką, tzn. władzę zwierzchnią sprawował nad nią senat, a nie cesarz. Afryka Prokonsularna stanowiła "spichlerz Rzymu", będąc obok cesarskiego (zarządzanego przez prefekta) Egiptu głównym obszarem zaopatrzenia w zboże. Piecza nad nią zapewniała senatowi pewną autonomię wobec cesarza, gdyż w przypadku konfliktu pomiędzy nim a władcą, istniała możliwość zablokowania tego źródła aprowizacji.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W XI i X wieku p.n.e. osiedlili się Fenicjanie zakładając Kartaginę. Od VII w. p.n.e. osiedlali się Grecy, nazywając ten teren Libią.
W 146 r. p.n.e. Rzymianie pokonali i zburzyli Kartaginę. Wbrew pierwotnym zamiarom całkowitego jej zniszczenia, wkrótce potem w tym miejscu powstała kolonia rzymska, a Juliusz Cezar w 44 p.n.e. przywrócił jej starą nazwę. W czasach cesarstwa miasto kwitło jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis będącej spichlerzem Rzymu.
Prowincja początkowo nosiła nazwę Africa[1]. Po podboju przez Juliusza Cezara ziem położonych na zachód od dawnej prowincji Africa i utworzeniu tam nowej prowincji Africa Nova, dawny obszar nazwano Africa Vetus (Afryka Stara). Oktawian August połączył obie prowincje i tworząc w ten sposób Africa Proconsularis[1]. Później z jej zachodniej części ponownie wydzielono prowincję nazwaną Numidią[1].
Po reformie administracji cesarstwa przeprowadzonej przez cesarza Dioklecjana, z prowincji tej w południowej jej części wyodrębniono Africa Byzacena ze stolicą w Hadrumetum. Pozostałą część północną dotychczasowej prowincji nazwano Africa Zeugitana, a ponieważ nadal była zarządzana przez prokonsula, zachowała też nazwę Africa Proconsularis.
Głównymi miastami były:
Rozwój chrześcijaństwa[edytuj | edytuj kod]
U schyłku istnienia cesarstwa prowincja stała się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w północnej Afryce starożytnego chrześcijaństwa. Z niej pochodzili m.in. papież Wiktor I oraz nawrócony na chrześcijaństwo filozof Mariusz Wiktoryn. Tertulian (ok. 150-240 r.) jest uważany za ojca łacińskiego języka teologicznego. Nauczanie Cypriana z Kartaginy (ok. 200-258 r.) oraz później Augustyna z Hippony (354-430 r.) decydująco wpłynęło na ukształtowanie się teologii Kościoła zachodniego.
Biskup Kartaginy – prymas Afryki Prokonsularnej, był niekiedy nazywany prymasem Afryki[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo, wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 102
- ↑ Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo, wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 110
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik kultury antycznej (red. L. Winniczuk), Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988. ISBN 83-214-0406-5
- Wiktor z Wity: Dzieje prześladowania Kościoła w Afryce przez Wandalów. Jan Czuj (przekład z łac., wstęp i kom.). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny, 2005, s. 136. ISBN 83-89361-80-9..
