Africa Proconsularis

Afryka jako prowincja rzymska

Afryka Prokonsularna, Africa Proconsularis, Proconsularis, Africa – jedna z prowincji Imperium rzymskiego. Terytorialnie odpowiada mniej więcej obecnej Tunezji. Nazwę wywodzącą się od Afra, herosa będącego synem Heraklesa prowincji nadali Rzymianie.

W okresie Cesarstwa była prowincją senacką, tzn. władzę zwierzchnią sprawował nad nią senat, nie zaś cesarz.

Afryka Prokonsularna stanowiła "spichlerz Rzymu", była głównym ośrodkiem zaopatrywania go w zboże. Piecza nad nią zapewniała senatowi pewną autonomię wobec cesarza, gdyż w razie konfliktu na linii władca-senat, istniała możliwość blokowania tego głównego źródła żywności.

Historia

W XI i X wieku p.n.e. osiedlili się Fenicjanie zakładając Kartaginę. Od VII w. p.n.e osiedlali się Grecy, nazywając ten teren Libią.

W 146 r. p.n.e. Rzymianie zwyciężyli i zburzyli Kartaginę. Wbrew pierwotnym zamiarom całkowitego zniszczenia Kartaginy niedługo później na jej miejscu wyrosła kolonia rzymska, a Juliusz Cezar w 44 p.n.e. przywrócił jej starą nazwę. W czasach cesarstwa miasto kwitło, jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis – będącej spichlerzem Rzymu.

Rzymska prowincja początkowo nosiła nazwę Africa.

Po podboju przez Juliusza Cezara ziem na zachód od dawnej prowincji Africa i utworzeniu tam nowej prowincji Africa Nova, starą nazwano Africa Vetus (Afryka Stara). Oktawian August połączył obie prowincje i w ten sposób powstała Africa Proconsularis.

Później ponownie wydzielono z zachodniej części Africa Proconsularis prowincję Numidią.

Po reformie administracji cesarstwa, przeprowadzonej przez cesarza Dioklecjana, który rządził cesarstwem w latach 284-305, z prowincji tej wyodrębniono w południowej jej części prowincję Africa Byzacena, ze stolicą w Hadrumetum (współczesne Sousse). Pozostała północna część dotychczasowej prowincji została nazwana Africa Zeugitana, ponieważ nadal była zarządzana przez prokonsula nadal zachowała też nazwę Africa Proconsularis.

Głównymi miastami były:

• Carthago
• Utica
• Hadrumetum

Chrześcijaństwo w prowincji

U schyłku Cesarstwa prowincja stała się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w północnej Afryce starożytnego chrześcijaństwa. Z tej prowincji pochodzili m.in. papież Wiktor I oraz nawrócony na chrześcijaństwo filozof Mariusz Wiktoryn. Tertulian (ok. 150-240 r.) jest uważany za ojca łacińskiego języka teologicznego. Nauczanie Cypriana z Kartaginy (ok. 200-258 r.) oraz, później, Augustyna z Hippony (354-430 r.) w decydujący sposób wpłynęło na ukształtowanie się teologii Kościoła zachodniego.

Biskup Kartaginy - prymas Afryki Prokonsularnej, był czasami nazywany prymasem Afryki.

Prowincje rzymskie za czasów cesarza Trajana (53-117).

Bibliografia

• Słownik kultury antycznej pod redakcją Lidii Winniczuk, WP, Warszawa, 1988, ISBN 83-214-0406-5
• Wiktor z Wity (ur. 429 r.): Dzieje prześladowania Kościoła w Afryce przez Wandalów. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny, 2005, s. 136. ISBN 83-89361-80-9.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1..