Bronisław Geremek

Bronisław Geremek

Ilustracja
Data i miejsce urodzenia	6 marca 1932 Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 lipca 2008 Lubień
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 31 października 1997 do 30 czerwca 2000
Przynależność polityczna	Unia Wolności
Poprzednik	Dariusz Rosati
Następca	Władysław Bartoszewski
Przewodniczący Unii Wolności
Okres	od 18 grudnia 2000 do 14 października 2001
Przynależność polityczna	Unia Wolności
Poprzednik	Leszek Balcerowicz
Następca	Władysław Frasyniuk
poseł III kadencji Sejmu
Okres	od 20 października 1997 do 18 października 2001
Przynależność polityczna	Unia Wolności
poseł do PE 2004-2009
Okres	od 20 lipca 2004 do 13 lipca 2008
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna

{{Polityk infobox}} Nieznane pola: "mąż stanu". Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Bronisław Geremek z Zygmuntem Kubiakiem; Warszawa, 18 listopada 2002

Bronisław Geremek z Jackiem Woźniakowskim i Henrym Kissingerem; Warszawa, 8 maja 2004

Bronisław Geremek z Tadeuszem Mazowieckim, dzień wstąpienia Polski do Unii Europejskiej; Zamek Ujazdowski w Warszawie, 1 maja 2004

Bronisław Geremek wraz z innymi polskimi ministrami spraw zagranicznych wręcza dyplom MSZ-u Lechowi Wałęsie; Zamek Królewski w Warszawie, 25 czerwca 2004

Uroczystości żałobne w Katedrze Św. Jana w Warszawie – pożegnanie prof. Bronisława Geremka, 21 lipca 2008

Grób Bronisława Geremka na Powązkach; Warszawa, 22 lipca 2008

Bronisław Geremek (ur. 6 marca 1932 w Warszawie jako Benjamin Lewertow, zm. 13 lipca 2008 w Lubieniu) – polski historyk-mediewista, polityk, od 18 grudnia 2000 do 14 października 2001 przewodniczący Unii Wolności, minister spraw zagranicznych w latach 1997-2000, w latach 1989-2001 poseł na Sejm X, I, II i III kadencji, od 2004 do śmierci poseł do Parlamentu Europejskiego.

Dzieciństwo

Przyszedł na świat w żydowskiej rodzinie Borucha i Szarcy Lewertow. Jego ojciec prowadził wytwórnię futer w Warszawie. Miał starszego brata Israela (ur. 1926), który po wojnie wyjechał do Izraela, a w 1951 wyemigrował do USA, gdzie przyjął nazwisko Jerry Lewart.

Nie wypowiadał się wprost o swoim pochodzeniu i dzieciństwie, które uważał za zamknięty kajet, jednak w wywiadzie-rzece udzielonym Jackowi Żakowskiemu wspominał o świadomości żydowskiej, którą w sobie wciąż nosi. W 1940 trafił wraz z rodzicami do getta warszawskiego, skąd w 1943 uciekł. Jego ojciec zginął w Auschwitz.

Nigdy nie wracałem do moich dziecięcych doświadczeń, choć to one mnie formowały. Świat palił się na moich oczach. Palił się też mały świat rodzinnych kontynuacji, w których jest ciągłość oczywistych wartości, zasad, reguł. W mojej dziecięcej biografii świat ciągle się rozpadał. To też nadawało kształt mojej późniejszej wrażliwości.

W czasie wojny jako 12-latek przyjechał do Wschowy, ocalony z warszawskiego getta przez Stefana Gieremka, swojego późniejszego ojczyma. Po wojnie mieszkał najpierw we Wschowie (pod nazwiskiem Gieremek), później na warszawskim Żoliborzu. Tam działał aktywnie w Związku Walki Młodych wraz z mieszkającymi w okolicy Jackiem Kuroniem, Jerzym Wiatrem i Januszem Reykowskim. Ten ostatni uczęszczał do tego samego liceum, co Bronisław Geremek.

W życiu dorosłym nie uważał się za Żyda. Przypominał sobie o swojej "żydowskości" wtedy, gdy stawał wobec zjawiska antysemityzmu. Wówczas miał poczucie, że nie może być bierny.

Wykształcenie i praca naukowa

W 1954 ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, w roku 1954 wyjechał do USA na stypendium Smithsonian Institution celem zebrania materiałów, w latach 1956-1958 odbył studia podyplomowe w École pratique des hautes études w Paryżu. W 1960 uzyskał stopień doktora, a w 1972 obronił habilitację w Polskiej Akademii Nauk. W 1989 został mianowany profesorem nadzwyczajnym.

Zajmował się badaniami nad historią kultury i społeczeństwa wieków średnich. Publikował artykuły, odbywał wykłady i odczyty, napisał (niektóre jako współautor) 10 książek, z czego część została przetłumaczona na języki obce. Rozprawa doktorska z 1960 dotyczyła rynku pracy w średniowiecznym rzemiośle paryskim oraz problematyki prostytucji w tym mieście, natomiast praca habilitacyjna z 1972 grup marginesu społecznego w średniowiecznym Paryżu (Ludzie marginesu w średniowiecznym Paryżu. XIV-XV wiek, wydane w 1972 i ponownie w 2003). W kolejnych latach wielokrotnie powracał do tematu Paryża i ludzi marginesu (Życie codzienne w Paryżu Franciszka Villona z 1972, Świat "opery żebraczej". Obraz włóczęgów i nędzarzy w literaturach europejskich XV-XVII wieku z 1989, Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia z 1989). Przyczynił się do rozwoju polskich badań nad exemplami średniowiecznymi. Był redaktorem i współautorem dotykającego tej tematyki tomu Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza (1978).

Jako naukowiec w latach 1955-1985 pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W latach 1960-1965 był wykładowcą na Sorbonie w Paryżu i kierownikiem tamtejszego Centrum Kultury Polskiej. Uhonorowany został 23 tytułami doktora honoris causa m.in. przez uniwersytety w Bolonii, Utrechcie, paryską Sorbonę, Nowym Jorku (Columbia), Uniwersytet Jagielloński oraz Europejski Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. W 1992 został mianowany profesorem wizytującym w Collège de France. Był członkiem Academia Europea, Pen Clubu, Société Européenne de Culture oraz licznych towarzystw i stowarzyszeń.

W latach 1962-1965 był dyrektorem Ośrodka Kultury Polskiej w Paryżu. Znał cztery języki obce: francuski, angielski, włoski, niemiecki.

Działalność polityczna

PRL

W 1950 wstąpił do PZPR, był drugim sekretarzem POP na Uniwersytecie Warszawskim. W 1968 na znak protestu przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację wystąpił z partii.

W drugiej połowie lat 70. aktywnie działał w polskiej opozycji demokratycznej. W latach 1978-1981 był współzałożycielem i wykładowcą Towarzystwa Kursów Naukowych. W sierpniu 1980 związał się z ruchem społecznego protestu robotników Gdańska, został jednym z ekspertów i doradców powstającego NSZZ "Solidarność". W 1981 na Pierwszym Krajowym Zjeździe "Solidarności" przewodniczył Komisji Programowej. Został internowany po wprowadzeniu stanu wojennego, zwolniony po około roku, w grudniu 1982, został następnie doradcą zdelegalizowanej wówczas "Solidarności", blisko współpracował z Lechem Wałęsą. W 1983 został ponownie aresztowany pod zarzutem prowadzenia nielegalnej działalności politycznej.

III RP

Okrągły stół

W latach 1987-1989 przewodniczył Komisji Reform Politycznych Komitetu Obywatelskiego. Brał udział w rozmowach plenarnych w czasie obrad tzw. Okrągłego Stołu z władzami PRL w 1989, które doprowadziły do wyborów parlamentarnych w Polsce i powstania tzw. sejmu kontraktowego. W wyborach tych po raz pierwszy zdobył mandat poselski, później był wybierany posłem na Sejm RP w 1991, 1993 i 1997. W Sejmie kontraktowym przez część kadencji kierował Obywatelskim Klubem Parlamentarnym.

Działalność partyjna

Należał do założycieli Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, Unii Demokratycznej i Unii Wolności. Był przewodniczącym klubu parlamentarnego UW 1990-1997. W latach od 2000 do 2001 przewodniczący Unii Wolności. Od 2005 należał do Partii Demokratycznej.

Poseł, minister spraw zagranicznych

W latach 1989-2001 zasiadał w Sejmie. W X, I i II kadencji przewodniczył Komisji Spraw Zagranicznych, kierował też Komisją Konstytucyjną (1989-1991) i Komisją Prawa Europejskiego (2000-2001). W 2001 ubiegał się o reelekcję, jednak kierowana przez niego UW w tych wyborach parlamentarnych nie przekroczyła wyborczego progu.

Po wyborach parlamentarnych w 1991 Lech Wałęsa powierzył mu sformowanie nowego rządu, jednak misja ta zakończyła się niepowodzeniem.

Po utworzeniu koalicji AWS-UW 31 października 1997 objął stanowisko ministra spraw zagranicznych. 12 marca 1999 w imieniu rządu polskiego złożył dokumenty ratyfikacyjne Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) w depozycie rządu Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Złożył dymisję po rozpadzie koalicji rządowej AWS-UW, funkcję tę pełnił do 30 czerwca 2000.

Poseł do Parlamentu Europejskiego

W wyborach do Parlamentu Europejskiego 13 czerwca 2004 został wybrany europosłem z komitetu Unii Wolności, zdobywając w okręgu warszawskim i wśród Polonii największą liczbę głosów. W Parlamencie Europejskim wchodził w skład frakcji Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy. W 2007 odmówił złożenia oświadczenia lustracyjnego, tłumacząc, że zrobił to w 2004.

Inne

Był jednym ze współautorów listu otwartego z 5 lipca 2006, w którym byli ministrowie spraw zagranicznych w rządach III RP protestowali wobec odwołania przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego szczytu weimarskiego w czerwcu 2006 i krytykowali charakter polityki zagranicznej w relacjach polsko-niemieckich.

Nagrody i odznaczenia

Został nagrodzony wieloma odznaczeniami i wyróżnieniami. Posiadał między innymi Wielki Krzyż z Gwiazdą Orderu Zasługi RFN oraz Pour le Mérite. Był też kawalerem Legii Honorowej Republiki Francuskiej. W 1999 otrzymał tytuł Człowieka Roku tygodnika "Wprost". W 1998 wyróżniony międzynarodową Nagrodą Karola Wielkiego. Był laureatem nagrody "Politique Internationale", przyznawanej przez Stowarzyszenie Polityki Zagranicznej Sorbony, a także Europrize 1999 Forum Izb Gospodarczych Unii Europejskiej. Został też nagrodzony Medalem Wolności, wyróżnieniem Instytutu Franklina i Eleonor Roosevelt w Nowym Jorku.

11 listopada 2002 został uhonorowany przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Orderem Orła Białego. Był członkiem Kapituły Orderu Orła Białego do 2007, kiedy odmówił ponownego złożenia oświadczenia lustracyjnego.

Życie prywatne

Jego żona, dr Hanna Teresa Geremek, była historykiem starożytności, pracownikiem naukowym UW, zmarła 21 lipca 2004. Jego synowie Marcin i Maciej są lekarzami. Zajmował się kolekcjonowaniem fajek, których miał ponad 70.

Śmierć

Zginął 13 lipca 2008 w wypadku drogowym na drodze krajowej nr 92 w Lubieniu w powiecie nowotomyskim. Prowadzony przez niego samochód osobowy marki Mercedes zjechał na przeciwległy pas jezdni i zderzył się z nadjeżdżającym z przeciwka samochodem dostawczym Fiat Ducato. Według prokuratury przyczyną wypadku było nieprawidłowe wyprzedzanie przez Bronisława Geremka, które doprowadziło do czołowego zderzenia.

Pogrzeb Bronisława Geremka odbył się 21 lipca 2008 i miał charakter państwowy. Msza święta żałobna odbyła się w katedrze św. Jana w Warszawie. Mszę celebrowali abp Kazimierz Nycz i abp Tadeusz Gocłowski. Bronisław Geremek został pochowany w Alei Zasłużonych na Wojskowych Powązkach. Podczas uroczystości pogrzebowych przemawiali: Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki, Janusz Onyszkiewicz, Henryk Samsonowicz, Lech Kaczyński, Bronisław Komorowski, Bogdan Borusewicz, Donald Tusk, Hanna Gronkiewicz-Waltz, Hans-Gert Pöttering, Adam Michnik i Marek Edelman. 22 lipca 2008 sala sejmowa nr 14 zajmowana przez Komisję Spraw Zagranicznych została nazwana jego imieniem.

Wybrane publikacje

Publikacje książkowe

• Litość i szubienica: dzieje nędzy i miłosierdzia (Czytelnik 1989, ISBN 83-07-01490-5)
• Świat "opery żebraczej": obraz włóczęgów i nędzarzy w literaturach europejskich XV-XVII wieku (Państwowy Instytut Wydawniczy 1989, ISBN 83-06-00428-0)
• Rok 1989 - Bronisław Geremek opowiada, Jacek Żakowski pyta (red.: Maria Braunstein; Plejada, Dom Słowa Polskiego 1990)
• Ludzie marginesu w średniowiecznym Paryżu: XIV-XV wiek (1972, wyd. 2 uzupełnione: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 2003, ISBN 83-7063-340-4)
• Wspólne pasje (wespół z Georgesem Duby; rozmowę przeprowadził Philippe Sainteny ; przeł. Elżbieta Teresa Sadowska; PWN 1995, ISBN 83-01-11855-5)
• Szansa i zagrożenie. Polityka i dyplomacja w rodzinnej Europie (Studio EMKA 2004, ISBN 83-88607-38-3)

Tłumaczenia

• Fernand Braudel, Historia i trwanie (seria: "Nowy Sympozjon"; przedmową opatrzyli Bronisław Geremek i Witold Kula; Czytelnik 1971, 1999, ISBN 83-07-02712-8)

Linki zewnętrzne

• Bronisław Geremek – strona prywatna
• {{{osoba}}}, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) .{{Ludzie nauki}} Brakujące pola: data dostępu oraz osoba.
• Strona sejmowa posła III kadencji