Przejdź do zawartości

Język maybrat

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maybrat
Obszar

Papua Zachodnia (Indonezja)

Liczba mówiących

25 tys. (1987)

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 5 rozwojowy
Kody języka
ISO 639-3 ayz
IETF ayz
Glottolog maib1239
Ethnologue ayz
WALS may
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język maybrat (maibrat, majbrat)[a], także brat lub ayamaru[1]język papuaski używany w prowincji Papua Zachodnia w Indonezji, w centralnej części półwyspu Ptasia Głowa[1][2]. Według danych z 1987 roku posługuje się nim 25 tys. osób (w tym 5 tys. użytkowników dialektu karon dori)[1][3]. Jego użytkownicy zamieszkują kecamatany Ayfat, Ayamaru, Aytinyo, Kebar i Sausapor[4].

Nie udowodniono jego pokrewieństwa z żadnym innym językiem, toteż G. Holton i M. Klamer (2018) oraz H. Hammarström (2018) klasyfikują go jako izolat[5][6]. Pod względem leksykalnym nie jest szczególnie bliski innym językom regionu[1][7]. Pomimo dużych różnic słownikowych języki centralnej Ptasiej Głowy dzielą wiele wspólnych cech strukturalnych[5].

D.A.L. Flassy (2002) łączy go z językiem abun (karon/madik) oraz językami zachodniej Ptasiej Głowy, tworząc rodzinę języków toror[5]. Podobną propozycję wysunął S. Wichmann (2013)[8]. C.L. Voorhoeve (1975, 1987) zaliczył wszystkie te języki do fyli zachodniopapuaskiej[9][10]. Autorzy analizy leksykostatystycznej z 1987 r. (K. Berry i Ch. Berry) uznali maybrat i abun za odosobnionych przedstawicieli tej fyli[11]. Na możliwość pokrewieństwa z językami zachodniej Ptasiej Głowy wskazuje ograniczony zasób cech (pewne elementy leksyki, formy zaimków, formy rozróżniające płeć i niektóre przyimki czasownikowe)[8][12]. M. Ross (2005), w swojej próbnej klasyfikacji opartej na analizie form zaimków, zalicza go do języków zachodniopapuaskich[13].

Termin „ayamaru” to nazwa grupy etnicznej (Ayamaru)[1], a zarazem określenie jednego z dialektów (in. maymaru)[14]. Dialekt karon dori (używany przez grupę etniczną Karon lub Karon Dori, na północ od Ayamaru) bywa postrzegany jako odrębny język[3][15][16]. Jego alternatywna nazwa to „mare”[17]. Nazwa „karon” jest niejednoznaczna, gdyż odnosi się również do ludu i języka Abun[18][19]. Określenie to zostało nadane przez lud Biak i ma negatywne zabarwienie, ale mimo to pozostaje w lokalnym użyciu[20].

Istnieje sześć dialektów (wyróżnianych również przez samą społeczność): mayhapeh, mayasmaun, karon, maymare, maymaru i mayte. Ich użytkownicy określają się jako rae ro Maybrat („ludność mowy brat”, „ludność używająca maybrat”)[21][22]. Pod koniec XX wieku prawie wszystkie osoby były dwujęzyczne, z wyłączeniem starszego pokolenia[23]. Pod wpływem działalności misjonarzy i edukacji rozpowszechnił się lokalny malajski, a następnie język indonezyjski[24].

Sporządzono opis jego gramatyki (A grammar of Maybrat, 2007)[25] oraz słownik (Aam ro Mai Brat, 1989)[26]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].

  1. Występują różne formy tej nazwy: maybrat, mai brat, maibrat, majbrat, mey brat (Ethnologue). Sami użytkownicy preferują zapis „maybrat” (Dol 2007 ↓, przyp. 18, s. 6). Cząstka mai oznacza „dźwięk” lub „język” (Dol 2007 ↓, s. 6, 301). Brat to nazwa wzgórza w pobliżu wsi Semetu (Elmberg 1955 ↓, s. 8).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Mai Brat, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-24] (ang.).
  2. Howard 2006 ↓, s. 182.
  3. a b M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Karon Dori, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-24] (ang.).
  4. Dol 2007 ↓, s. 7.
  5. a b c Holton i Klamer 2018 ↓, s. 582.
  6. Hammarström 2018 ↓, s. 288.
  7. Berry i Berry 1999 ↓, s. 7.
  8. a b Wichmann 2013 ↓, s. 339–341.
  9. Voorhoeve 1975 ↓.
  10. Voorhoeve 1987 ↓, s. 717.
  11. Berry i Berry 1987 ↓, s. 35–36.
  12. Reesink 2005 ↓, s. 187.
  13. Ross 2005 ↓, s. 56–57.
  14. Dol 2007 ↓, s. 5.
  15. Howard 2006 ↓, s. 182, 184.
  16. Voorhoeve 1975 ↓, s. 721.
  17. Berry i Berry 1999 ↓, s. 1.
  18. M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Abun, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
  19. Howard 2006 ↓, s. 184.
  20. Berry i Berry 1999 ↓, s. 2–3.
  21. Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, s. 32, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2022-08-15]. (ang.).
  22. Dol 2007 ↓, s. 6, 8–9.
  23. Dol 2007 ↓, s. 7, 11.
  24. Dol 2007 ↓, s. 7, 47.
  25. Dol 2007 ↓.
  26. August Kafiar, Daniel C. Ajamiseba, Peter J. Silzer: Aam ro Mai Brat. Perbendaharaan kata Bahasa Mai Brat. Mai Brat vocabulary. Jayapura: Cenderawasih University & Summer Institute of Linguistics, 1989, seria: Publikasi khusus bahasa-bahasa daerah B-3. [dostęp 2023-05-01].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]