Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie
| [[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}} | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Wilno |
| Wyznanie | |
| Rodzaj | |
| Wezwanie | |
| Historia | |
| Data budowy |
{{{data budowy}}} |
| Data poświęcenia |
{{{data poświęcenia}}} |
| Data likwidacji |
{{{data likwidacji}}} |
| Data zniszczenia |
{{{data zniszczenia}}} |
| Data zburzenia |
{{{data zburzenia}}} |
| Data reaktywacji |
{{{data reaktywacji}}} |
| Dane świątyni | |
| Architekt | |
| Styl | |
| Budulec | |
| Stan obecny |
{{{stan obecny}}} |
Położenie na mapie Litwy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
| Strona internetowa | |
Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie – barokowy kościół położony na Antokolu, w dzisiejszej dzielnicy Wilna.
Historia
Pierwszy drewniany kościółek zbudowano w miejscu przyszłej barokowej świątyni za panowania Władysława Jagiełły. Spłonął w 1594, został odbudowany w 1616 i ponownie zniszczony w 1655 przez Moskali.
Obecny kościół wraz z klasztorem augustianów ufundował Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski i najbardziej znaczący magnat litewski drugiej połowy XVII wieku. Jedna z hipotez ślubowania wzniesienia świątyni mówi, iż wybudowano ją jako wotum za pomyślne zakończenie wojny z Moskwą i oswobodzenie Wilna z rąk okupujących je Moskali. Budowę rozpoczęto w 1668. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta Jana Zaora, jednak kierował on pracami do 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej Giovanni Battista Frediani. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa Pietro Perettiego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła iluzjonistyczne Michelangelo Palloniego.
Architektura kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w Tarłowie niedaleko Opatowa. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem zbudowana na planie łacińskiego krzyża, zwieńczona kopułą nad skrzyżowaniem naw. O szczególnym miejscu świątyni w historii sztuki polskiej decyduje jednak nie jego architektura, ale wystrój, który niemal w całości stanowią wyjątkowej klasy sztukaterie. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod Chocimia po bitwie w 1673.
W prezbiterium kościoła umieszczono portret oraz popiersie fundatora jako triumfatora z wieńcem laurowym na głowie. Nawiązaniem do jego zwycięstw nad Moskwą są też egida poniżej popiersia, symbolizująca obronę przezeń Rzeczypospolitej, oraz dwie odcięte głowy orła moskiewskiego na jednej z tarcz. Aluzję do nazwiska ambitnego fundatora, który został pochowany pod progiem kościoła, zawiera również napis na fasadzie: "Regina pacis funda nos in pace". W połowie XVIII wieku doczesne szczątki fundatora przeniesiono do podziemi świątyni.
W latach 1951-1989 kościół pełnił funkcję galerii obrazów.
Plan kościoła
1. Kaplica Jezusa Ukrzyżowanego
2. Chrzcielnica
3. Kaplica św. Żołnierzy
4. Kaplica św. Królowych
5. Kaplica św. Urszuli
6. Kaplica św. Augustyna
7. Ołtarz Pięciu Ran Chrystusowych
8. Ołtarz NMP Łaskawej
9. Ołtarz Jezusa Nazareńskiego
10. Prezbiterium
Źródła
- Lucyna Dowdo: Wilno, przewodnik turystyczny. Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2008. ISBN 978-9986-542-35-3.