Kontynent: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
m Wycofano edycję użytkownika 2001:A17:40C0:2200:B0F4:110B:CE56:CCE4 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Michał Sobkowski. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
'''Kontynent''' ([[Łacina|łac.]] ''continens'' – łączny<ref name="spg">''Słownik pojęć geograficznych'', 1973, s. 209.</ref>) – w [[Geografia fizyczna|geografii fizycznej]]: olbrzymi pod względem powierzchni (rzędu kilku mln km²) obszar [[ląd]]u, otoczony (oblany) ze wszystkich stron [[morze|morzami]] i [[ocean]]ami, a z innymi kontynentami połączony co najwyżej wąskimi [[przesmyk]]ami ([[Ameryka Północna]] i [[Ameryka Południowa]], [[Eurazja]] i [[Afryka]])<ref name=spg /><ref name=wep>''Wielka Encyklopedia PWN t. 14'', 2003, s. 321.</ref><ref name=gs>''Geografia świata – encyklopedia PWN t. 1 – środowisko przyrodnicze'', 2008, s. 486.</ref>. W [[Geotektonika|geotektonice]] i [[Geomorfologia|geomorfologii]], kontynent określa się jako lądową część [[Blok kontynentalny|cokołu (bloku) kontynentalnego]] (do którego należy [[szelf kontynentalny]] z [[Morze szelfowe|morzami szelfowymi]])<ref>[[Mieczysław Klimaszewski]], ''Geomorfologia'', 1981, s. 84.</ref><ref name=wep /><ref name=gs />, kontynent obejmuje więc także przybrzeżne [[Wyspa|wyspy]], znajdujące się na tym samym cokole kontynentalnym<ref>Jan Flis; ''Szkolny Słownik Geograficzny''; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; wydanie trzecie; Warszawa; 1985; s. 113.</ref>. |
'''Kontynent''' ([[Łacina|łac.]] ''continens'' – łączny<ref name="spg">''Słownik pojęć geograficznych'', 1973, s. 209.</ref>) – w [[Geografia fizyczna|geografii fizycznej]]: olbrzymi pod względem powierzchni (rzędu kilku mln km²) obszar [[ląd]]u, otoczony (oblany) ze wszystkich stron [[morze|morzami]] i [[ocean]]ami, a z innymi kontynentami połączony co najwyżej wąskimi [[przesmyk]]ami ([[Ameryka Północna]] i [[Ameryka Południowa]], [[Eurazja]] i [[Afryka]])<ref name=spg /><ref name=wep>''Wielka Encyklopedia PWN t. 14'', 2003, s. 321.</ref><ref name=gs>''Geografia świata – encyklopedia PWN t. 1 – środowisko przyrodnicze'', 2008, s. 486.</ref>. W [[Geotektonika|geotektonice]] i [[Geomorfologia|geomorfologii]], kontynent określa się jako lądową część [[Blok kontynentalny|cokołu (bloku) kontynentalnego]] (do którego należy [[szelf kontynentalny]] z [[Morze szelfowe|morzami szelfowymi]])<ref>[[Mieczysław Klimaszewski]], ''Geomorfologia'', 1981, s. 84.</ref><ref name=wep /><ref name=gs />, kontynent obejmuje więc także przybrzeżne [[Wyspa|wyspy]], znajdujące się na tym samym cokole kontynentalnym<ref>Jan Flis; ''Szkolny Słownik Geograficzny''; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; wydanie trzecie; Warszawa; 1985; s. 113.</ref>. |
||
Liczba kontynentów budzi kontrowersje<ref name="Myth">{{Cytuj | autor = Martin W. Lewis, Kären Wigen | tytuł = The Myth of Continents. A Critique of Metageography | wydawca = University of California Press | data = 1997 | isbn = 9780520207431 | język = en|url=https://books.google.pl/books?id=C2as0sWxFBAC | data dostępu = 2023-05-16}}</ref>. Na gruncie [[Geografia fizyczna|geografii fizycznej]], [[Geologia|geologii]] i [[Geotektonika|geotektoniki]] wyróżnia się<ref name=spg /><ref name=wep /><ref name=gs /> 6 kontynentów<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3925410 | tytuł = kontynent | data dostępu = 2021-10-09}}</ref>: |
|||
* [[Afryka|Afrykę]] (30,4 mln km²) |
* [[Afryka|Afrykę]] (30,4 mln km²) |
||
* [[Ameryka Południowa|Amerykę Południową]] (17,8 mln km²) |
* [[Ameryka Południowa|Amerykę Południową]] (17,8 mln km²) |
||
Aktualna wersja na dzień 12:31, 30 kwi 2024
Kontynent (łac. continens – łączny[1]) – w geografii fizycznej: olbrzymi pod względem powierzchni (rzędu kilku mln km²) obszar lądu, otoczony (oblany) ze wszystkich stron morzami i oceanami, a z innymi kontynentami połączony co najwyżej wąskimi przesmykami (Ameryka Północna i Ameryka Południowa, Eurazja i Afryka)[1][2][3]. W geotektonice i geomorfologii, kontynent określa się jako lądową część cokołu (bloku) kontynentalnego (do którego należy szelf kontynentalny z morzami szelfowymi)[4][2][3], kontynent obejmuje więc także przybrzeżne wyspy, znajdujące się na tym samym cokole kontynentalnym[5].
Liczba kontynentów budzi kontrowersje[6]. Na gruncie geografii fizycznej, geologii i geotektoniki wyróżnia się[1][2][3] 6 kontynentów[7]:
- Afrykę (30,4 mln km²)
- Amerykę Południową (17,8 mln km²)
- Amerykę Północną (24,2 mln km²)
- Antarktydę (13,2 mln km²)
- Australię (7,7 mln km² )[a]
- Eurazję (54,8 mln km²), w tym:
Jednak w innym podziale Europa i Azja traktowane są jako osobne kontynenty, co oznacza istnienie 7 kontynentów[9][10].
Kolejnym kontynentem mogłaby być Zelandia, która oderwała się od Australii około 70 mln lat temu. Aż 94% tego postulowanego kontynentu znajduje się pod powierzchnią wody, a pozostałe 6% to Nowa Zelandia i okoliczne wyspy[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Australia i Oceania są jedną częścią świata, lecz kontynentem jest tylko Australia.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Słownik pojęć geograficznych, 1973, s. 209.
- ↑ a b c Wielka Encyklopedia PWN t. 14, 2003, s. 321.
- ↑ a b c Geografia świata – encyklopedia PWN t. 1 – środowisko przyrodnicze, 2008, s. 486.
- ↑ Mieczysław Klimaszewski, Geomorfologia, 1981, s. 84.
- ↑ Jan Flis; Szkolny Słownik Geograficzny; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; wydanie trzecie; Warszawa; 1985; s. 113.
- ↑ Martin W. Lewis, Kären Wigen, The Myth of Continents. A Critique of Metageography, University of California Press, 1997, ISBN 978-0-520-20743-1 [dostęp 2023-05-16] (ang.).
- ↑ kontynent, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-09].
- ↑ Continent Map | Map of Continents | Continent Size, Populations, Number of Countries, Worldatlas.com, 2016 [zarchiwizowane 2016-03-04].
- ↑ continent, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-05-16] (ang.).
- ↑ Continent [online], National Geographic. Education [dostęp 2023-05-16] (ang.).
- ↑ Nick Mortimer i inni, Zealandia: Earth’s Hidden Continent, „GSA Today”, 27 (3), Towarzystwo Geologiczne Ameryki, marzec 2017, ISSN 1052-5173 [dostęp 2017-02-15] (ang.).