Shukuba

Shukuba (jap. 宿場 shukuba; zwana też shukueki 宿駅) – pocztowa stacja odpoczynkowa przy drogach w Japonii w okresie Edo. W szczególności nazwa ta odnosi się do stacji na pięciu arteriach zwanych wspólnie Gokaidō i prowadzących do/z Edo. Miejscowości, w których znajdowały się stacje, nazywały się shukuba-machi (jap. 宿場町).

Podróżni mogli korzystać ze stacji, zatrzymując się na odpoczynek podczas przemieszczania się po kraju. Zwyczajowo w każdej ze stacji mieściły się:

• honjin (本陣) – zajazd przeznaczony dla samurajów i arystokracji dworskiej (oficjalnie wyznaczony);
• waki-honjin (脇本陣) – zajazd pomocniczy wykorzystywany przez świtę gości głównego zajazdu, ale również przez samurajów i arystokrację w przypadku, gdy główny zajazd został wcześniej zajęty przez inną grupę podróżnych;
• toiyaba (問屋場) – biuro administracyjne miejscowości;
• hatago (旅籠) – zajazd oferujący noclegi i posiłki dla zwykłych podróżnych;
• kichin-yado (木賃宿) – miejsca oferujące noclegi bez posiłków, tani zajazd;
• chaya (茶屋) – herbaciarnie oferujące podróżnym także posiłki i alkohol;
• kōsatsu (高札) – tablice, na których zawieszano rozporządzenia wydawane przez siogunów;
• różnego rodzaju sklepy oferujące podróżnym lokalne towary.

Historia

Pierwsze stacje zostały ustanowione nakazem sioguna Ieyasu Tokugawę na drodze Tōkaidō w 1601 roku. Należy jednak mieć na uwadze, że miejscowości te funkcjonowały jako przystanki dla podróżnych już od okresu Asuka. Rozporządzenie to zobowiązywało miejscowości do ustanowienia zajazdów honjin (dla daimyō, arystokracji i wysokich rangą dworzan i urzędników oraz waki-honjin dla niższych rangą i mniej zamożnych.

Ta sieć gospód przydrożnych na stacjach pocztowych była m.in. częścią systemu sankin-kōtai, polegającego na obowiązkowym stawiennictwie panów feudalnych w Edo i spędzaniu tam – wraz ze swoim dworem – całego roku. Został on wprowadzony przez władze centralne w celu utrzymania kontroli nad władcami lokalnymi. Trasy podróży poszczególnych daimyō były tak ustalane, aby nie mogli się oni kontaktować ze sobą np. w celu zorganizowania spisku przeciwko siogunowi.

Stacje zostały spopularyzowane w późnym okresie Edo przez Hiroshige Utagawę, który stworzył serie drzeworytów 53 stacje na gościńcu Tokaido oraz 69 stacji na gościńcu Kisokaido.

W okresie Meiji, na skutek rozwoju kolei żelaznej w Japonii, znaczenie stacji znacząco zmalało. Do czasów współczesnych zachowały się nieliczne stacje stanowiące obecnie atrakcję turystyczną.