Vivente rege
Szablon:Twórczość własna Szablon:Źródła Vivente rege – łacińskie określenie odnoszące się to elekcji i koronacji królewskiej dokonanej za życia poprzedniego króla. W przypadku wyboru na tron cesarski, mówi się czasem o elekcji vivente imperatore (za życia cesarza). Zazwyczaj dokonywano jej na wniosek samego władcy, który dążył do zapewnienia sukcesji swym potomkom.
We Francja po 987 roku stosowana konsekwentnie elekcja vivente rege doprowadziła do przekształcenia się monarchii elekcyjnej w dziedziczną: sukcesja syna panującego króla stała się po prostu oczywista.
W Rzeszy Niemieckiej cesarze z dynastii saskiej, salickiej, Hohenstaufów, Luksemburgów i Habsburgów kilkanaście razy stosowali praktykę elekcji vivente rege (imperatore). Ponieważ elekcja vivente rege umacniała pozycję dynastii w systemie politycznym Rzeszy i mogła prowadzić do wprowadzenia monarchii dziedzicznej, została zakazana przez Złotą Bullę Karola IV oraz traktat westfalski. Zakaz nie był jednak przestrzegany, jednak książęta niemieccy stanowczo przeciwstawiali się projektom wprowadzenia dziedziczności tronu.
W Polsce po śmierci Władysława III Warneńczyka królów wybierały zjazdy szlacheckie. Uznano, iż elekcji powinno dokonywać, po śmierci poprzedniego władcy, zgromadzenie, w którym wziąć udział mógł każdy szlachcic. Podczas obrad sejmu walnego w Piorkowie, 18 grudnia 1529 roku król Zygmunt I Stary i królowa Bona nakłonili posłów i senatorów do wybrania ich syna, Zygmunta Augusta, na króla Polski jeszcze za życia panującego ojca. 20 lutego 1530 roku Zygmunt August został koronowany na Wawelu przez prymasa Polski Jana Łaskiego i, formalnie, współrządził wespół z ojcem. Taki sposób rozstrzygnięcia o sukcesji wywołał ostry sprzeciw sporej części szlachty, wobec czego Zygmunt Stary musiał zapewnić w 1538 roku zapewnić sejm, iż elekcja następcy Zygmunta Augusta odbędzie się według tradycyjnych zasad. Pod koniec panowania Jana Kazimierza projekt elekcji vivente rege wysunęła jego żona, królowa Ludwika Maria Gonzaga. Spory o osobę kandydata do sukcesji doprowadziły jednak do wybuchu rokoszu Lubomirskiego i ostatecznego odrzucenia reformy w 1666 roku.
Bibliografia
- J. Baszkiewicz, Historia Francji, Wrocław 1999.
- J. Krasuski, Historia Niemiec, Wrocław 2002.
- M. Markiewicz, Historia Polski 1492-1795, Kraków 2007.