Przejdź do zawartości

Vought F6U Pirate

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Vought F6U Pirate
Ilustracja
Seryjny F6U-1
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Vought

Typ

samolot myśliwski

Konstrukcja

metalowa

Załoga

1

Historia
Data oblotu

2 października 1946

Liczba egz.

30 + 3 prototypy

Dane techniczne
Napęd

1 × silnik turboodrzutowy Westinghouse J34-WE-30A

Ciąg

14,02 kN
18,24 kN z dopalaczem[1]

Wymiary
Rozpiętość

10 / 11,18 m (ze zbiornikami)[1]

Długość

11,45 m[1]

Wysokość

3,93 m[1]

Powierzchnia nośna

18,91 m²[1]

Masa
Własna

3320 kg[1]

Startowa

5851 kg[1]

Osiągi
Prędkość maks.

959 km/h[1]

Prędkość przelotowa

547 km/h[1]

Prędkość dopuszczalna

Ma 0,855[2]

Prędkość wznoszenia

40,9 m/s (z dopalaniem)[1]

Pułap praktyczny

14 112 m[1]

Zasięg

1851 km[1]

Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 działka M3 kal. 20 mm
Użytkownicy
USA
Rzuty
Rzuty samolotu

Vought F6U Pirateamerykański myśliwiec pokładowy z drugiej połowy lat 40. XX wieku. Oblatany w 1946 roku, był pierwszą konstrukcją z napędem odrzutowym wytwórni Vought. Zbudowany w serii 30 egzemplarzy w jedynej wersji produkcyjnej F6U-1 dla Marynarki USA, nie wszedł do służby liniowej, lecz używany był do celów doświadczalnych. Stanowił poddźwiękowy samolot o prostych skrzydłach, napędzany jednym silnikiem turboodrzutowym. Jako pierwszy myśliwiec marynarki, miał silnik z dopalaczem.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy prototyp w wersji pierwotnej

Samolot powstał na zapotrzebowanie Biura Aeronautyki US Navy (Bureau of Aeronautics) z 5 września 1944 roku na jednomiejscowy samolot myśliwski z napędem odrzutowym[3]. Marynarka wskazała jako napęd konkretny silnik turboodrzutowy ze sprężarką osiową J34 (typu 24C), który właśnie powstał w firmie Westinghouse i dysponował większym ciągiem od wcześniejszych jednostek napędowych[3]. W grudniu 1944 roku przyjęto wstępny projekt i 29 grudnia zakłady Vought otrzymały zamówienie na budowę trzech prototypów samolotu oznaczonych jako XF6U-1[3]. Pracami zespołu konstruktorów kierowali John Russell Clark i Harry Nissen[3]. Opracowali oni możliwie mały samolot o klasycznym układzie aerodynamicznym i prostych skrzydłach, z silnikiem w kadłubie w części ogonowej[3]. Wloty powietrza do silnika były pod skrzydłami, a jego dysza według pierwotnego projektu umieszczona była nie na samym końcu kadłuba, ale przed znajdującym się nad nią usterzeniem[4]. Samolot otrzymał oznaczenie fabryczne V-340 i nazwę Pirate (pirat)[3]. W styczniu 1945 roku makieta samolotu została zaaprobowana przez Marynarkę[5]. Według harmonogramu, miał zostać zbudowany i oblatany do 30 września 1945 roku, lecz w toku prac nad nim doszło do znacznych opóźnień[3]. Prototyp, zbudowany w zakładach w Stratford w kwietniu 1946 roku, rozpoczął próby kołowania po dostarczeniu silnika w czerwcu[5].

Prototyp z dopalaczem (powyżej) i w wersji pierwotnej (poniżej)

Prototyp po raz pierwszy wzbił się w powietrze 2 października 1946 roku z bazy Muroc na pustyni Mojave, dokąd przewieziono go z uwagi na dłuższy pas startowy; za sterami siedział pilot doświadczalny Edward Owen[5]. Próby w locie samolotu wykazały jego niezadowalające osiągi i niestateczność boczną, stwarzającą ryzyko przeciągnięcia[1]. Maszyny poddano kilkakrotnym modyfikacjom polegającym głównie na powiększeniu usterzenia pionowego i oprofilowaniu miejsca łączenia statecznika poziomego i pionowego oraz dodaniu nakładek na krawędzi spływu skrzydeł przy kadłubie[1]. W celu polepszenia osiągów, trzeci prototyp wyposażono w 1948 roku w silnik z dopalaczem, aczkolwiek uległ on rozbiciu 1 listopada tego roku wskutek awarii silnika (pilot przeżył)[1]. Instalacja dopalacza, zwiększająca długość silnika o 2,44 m, wymagała wydłużenia kadłuba i dyszy silnika oraz zamontowania tam poszycia żaroodpornego[1]. Próby dopalacza kontynuowano następnie na pierwszym prototypie[1].

W międzyczasie 5 lutego 1947 roku wytwórnia uzyskała zamówienie na 30 samolotów w wersji seryjnej F6U-1[1]. W tym czasie na przełomie lat 1948/1949 zakłady Vought zostały przeniesione do nowej siedziby w Dallas[2]. Pierwszy samolot seryjny wzbił się w powietrze 29 czerwca 1949 roku[2]. Zastosowano w nich dotychczasowe ulepszenia i jeszcze podwyższono statecznik pionowy[2]. Samoloty pomimo modyfikacji nadal wykazywały braki w stateczności, wobec tego dodawano w nich dodatkowe, pionowe, owalne w kształcie powierzchnie stabilizujące blisko końcówek statecznika poziomego[6]. Z powodu daleko idących modyfikacji, seryjne Pirate otrzymały oznaczenie fabryczne V-352[2]. W lutym 1950 roku zakończono dostawy samolotu[6]. Marynarka zamierzała zamówić drugą serię 35 egzemplarzy, ale zrezygnowała z niej z uwagi na dostępność lepszych konstrukcji[6].

Służba

[edytuj | edytuj kod]
Seryjny F6U-1, za nim FH-1 i F2H-1

Z uwagi na opóźnienia rozwoju i problemy w locie, samolot w chwili wejścia do służby był już przestarzały i niespełniający oczekiwań marynarki[6]. Z uwagi na to, nie zamówiono większej serii, a wyprodukowane samoloty nie weszły do służby w jednostkach operacyjnych. Dziewięć samolotów wykorzystywano do różnych prób, w tym trzy pozostały w wytwórni[6]. Dwa z nich zostały następnie przekazane do instytutu NACA, gdzie jeden został przebudowany na wersję rozpoznawczą F6U-1P pozbawioną uzbrojenia, za to z zestawem kamer[6].

Pozostałe 21 samolotów zostało przekazanych na przełomie 1949 i 1950 roku do dywizjonu doświadczalnego marynarki VX-3 w Atlantic City, ale już pod koniec 1950 roku zostały wycofane ze służby[6]. Były one mało wykorzystywane – łącznie wszystkie samoloty seryjne miały 945 godzin nalotu, w tym niektóre tylko kilka godzin[6]. Nie były testowane na lotniskowcu[6]. Część samolotów później była wykorzystywana do szkolenia personelu technicznego, głównie w zakresie obsługi silników z dopalaczem[6]. Mimo epizodycznej służby, F6U-1 odznaczył się będąc pierwszym seryjnym samolotem US Navy wyposażonym w dopalacz[6].

Konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]

Płatowiec

[edytuj | edytuj kod]
Drugi prototyp w wersji pierwotnej

Pirate był jednomiejscowym, jednosilnikowym, wolnonośnym średniopłatem (określanym też jako dolnopłat), o konstrukcji metalowej[3]. Skrzydło, część kadłuba i usterzenia poziomego pokryta była nowym lekkim i sztywnym materiałem opracowanym w zakładach Chance Vought nazwanym metalite. Były to dwie warstwy cienkiej blachy wykonanej z duralu o podwyższonej wytrzymałości, pomiędzy którymi znajdowała się balsa, całość miała 6,35 mm grubości[7]. Usterzenie pionowe, kanały dolotowe powietrza i górna część kadłuba przed kabiną pokryte były natomiast również nowym kompozytem o nazwie fabrilite, złożonym z dwóch warstw włókna szklanego z warstwą balsy[5]. Pozostała część kadłuba i skrzydeł była duralowa, z elementami ze stopu magnezu, a po zastosowaniu dopalacza pokrycie w jego rejonie wykonano z blachy żaroodpornej, przy czym w samolotach seryjnych obszar pokrycia kompozytowego jeszcze się zmniejszył[7].

Proste skrzydła o obrysie trapezowym z niewielkim wzniosem 4°, wyposażone były w klapy szczelinowe[4]. Skrzydła były trójdźwigarowe, o profilu laminarnym NACA 65-212 o grubości względnej 12%[4]. Po obu stronach kadłuba, pod krawędzią natarcia w przykadłubowej części skrzydeł znajdowały się niewielkie wloty powietrza do silnika. Skrzydła nie były składane do hangarowania z uwagi na niewielką rozpiętość[4].

Kadłub miał przekrój eliptyczny, w jego przedniej części znajdowało się uzbrojenie, kabina pilota i wyposażenie, w środkowej zbiorniki paliwa, a w tylnej silnik[4]. Kabina pilota w nosie kadłuba, nakryta kroplową przezroczystą osłoną odsuwaną do tyłu, ze stałym wiatrochronem z przednią szybą pancerną[4]. Kabina w samolotach seryjnych była hermetyzowana i wyposażona w fotel wyrzucany Martin-Baker[2]. Po bokach tylnej części kadłuba hamulce aerodynamiczne w postaci wychylanych hydraulicznie płyt[1].

Usterzenie klasyczne, wolnonośne; usterzenie poziome zamontowane w ⅓ wysokości usterzenia pionowego[4]. Początkowo w prototypach statecznik pionowy miał kształt trapezowy, z zaokrąglonym wierzchołkiem i nachyloną przednią krawędzią[8]. W zmodyfikowanych prototypach i wersji seryjnej kadłub był wydłużony wskutek zastosowania dłuższej dyszy silnika z dopalaczem, poszerzono skrzydła przy kadłubie dodając nakładki na krawędzi spływu na ok. ¼ rozpiętości, dodano płetwę grzbietową stanowiącą część usterzenia poziomego oraz zmieniono jego kształt[2].

Napęd

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty prototypowe napędzane były silnikiem turboodrzutowym Westinghouse J34-WE-22 o ciągu 13,35 kN[3]. Silnik miał 11-stopniową sprężarkę osiową, podwójną pierścieniową komorę spalania i dwustopniową turbinę[3]. W egzemplarzach seryjnych zastosowano wzmocniony silnik Westinghouse J34-WE-30A o ciągu maksymalnym 14,02 kN i trwałym 11,75 kN, z zamontowanym dopalaczem Solar A-103B, zwiększającym ciąg do wartości 18,24 kN[2]. Dopalacz mógł maksymalnie jednorazowo pracować do 5 minut[1]. Prędkość maksymalna z włączonym dopalaczem wynosiła 959 km/h na poziomie morza i 908 km/h na wysokości 6096 m[1]. Bez dopalacza prototyp osiągał prędkość maksymalną 861 km/h na poziomie morza[1].

Zapas paliwa w samolotach seryjnych wynosił 1590 litrów (420 galonów) w dwóch zbiornikach kadłubowych[2]. Ponadto na końcach skrzydeł można było przenosić dodatkowe zbiorniki paliwa o pojemności po 530 l (140 galonów)[4].

Podwozie

[edytuj | edytuj kod]

Podwozie chowane hydraulicznie, trójpodporowe[4]. Podwozie przednie jednokołowe chowane do wnęki w kadłubie w kierunku do tyłu, podwozie główne, również z pojedynczymi kołami, chowane do wnęk w centropłacie w kierunku do kadłuba[4]. Pomiędzy podwoziem głównym był opuszczany hydraulicznie hak do lin aerofiniszera[4]. Za wnęką przedniego koła umieszczony był zaczep do katapulty[4].

Uzbrojenie i wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]

Uzbrojenie stanowiły zamontowane pod kabiną po bokach kadłuba cztery działka lotnicze Browning M3 kalibru 20 mm z zapasem po 150 nabojów na lufę[4]. Samoloty seryjne miały celownik żyroskopowy Mk 8 Mod. 0[2].

W skład wyposażenia wchodziły: radiostacja VHF, system radionawigacji, radionamiernik, system identyfikacji swój-obcy, radiowysokościomierz[2].

Lista wersji[1][3][6]
XF6U-1 3 Egzemplarze prototypowe (1946–47)
F6U-1 30 Jedyna wersja seryjna (1950)
F6U-1P 1 Egzemplarz seryjny przebudowany na rozpoznawczy z aparatami fotograficznymi

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Wieliczko 2014 ↓, s. 55-56.
  2. a b c d e f g h i j k Wieliczko 2014 ↓, s. 58.
  3. a b c d e f g h i j k Wieliczko 2014 ↓, s. 52.
  4. a b c d e f g h i j k l m Wieliczko 2014 ↓, s. 53.
  5. a b c d Wieliczko 2014 ↓, s. 54.
  6. a b c d e f g h i j k l Wieliczko 2014 ↓, s. 59.
  7. a b Wieliczko 2014 ↓, s. 54, 58.
  8. Wieliczko 2014 ↓, s. 53 (fotografie).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Leszek A. Wieliczko. Pierwsze odrzutowe myśliwce US Navy. Część 3. Vought F6U Pirate. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 1(13)/2014, s. 52-59, 2014. Warszawa: Magnum X. ISSN 2080-9743.